รู้จักปลวกนาสุติเทอร์เมสให้มากขึ้น

วงจรชีวิต (ตามข้อมูลภาคสนาม): แบบ complete metamorphosis — ไข่ → ตัวอ่อน → ตัวเต็มวัย

• ไข่: วางชุดแรก 15–30 ฟอง และอาจสูงถึงครั้งละ ~1,000 ฟอง ฟัก 2–4 สัปดาห์
• ตัวอ่อน: สีขาว รูปทรงใกล้ตัวเต็มวัย ปีกยังไม่เจริญ
• ตัวเต็มวัย: อายุราว 4 ปี; ราชินีอาจอยู่ได้ ~20 ปี หรือมากกว่า

ที่อยู่อาศัย & การกระจาย

• รัง: สร้างรัง ขนาดเล็กแบบคาร์ตอน (carton-nest) รูปทรง–ขนาดหลากหลาย อยู่ได้ทั้งบนพื้นดิน บนต้นไม้ หรือเหนือพื้นดินในอาคาร
• อาหาร: เนื้อไม้ทุกชนิด กัดกินเป็น ร่องลึกตามความยาวเสี้ยนไม้
• การกระจาย: พบได้ทุกภาคของไทย ยกเว้นภาคอีสาน มักพบบ่อยในบ้านชนบทหรือพื้นที่มีเศษไม้รอบอาคาร

สัญญาณเตือนที่ควรรีบตรวจ

• ผิวไม้ดูปกติ แต่เคาะเสียงโปร่ง เมื่อกรีดดูพบ ร่องยาวตามเสี้ยน
• มีเศษ คาร์ตอน/ดิน หรือเศษรังติดตามวงกบ–คาน
• พบ ทางเดิน/ท่อดิน เล็ก ๆ จากพื้นสู่ผนัง–วงกบ
• พบ ปีกปลวก กองเล็ก ๆ หลังฝนตกหรือช่วงอากาศชื้น

ความเสียหายที่มักเกิด

• โครงสร้างไม้ สูญอกกำลังแบบเงียบ ๆ เพราะกินจากด้านในยาวตามเสี้ยน
• วงกบ ประตู หน้าต่าง พื้นไม้ และเฟอร์นิเจอร์ ทรุด/บิด
• ซ่อมยากเพราะรังแยกย่อยหลายจุดและกระจายทั้งบน–ล่างดิน

แผน IPM จัดการปลวกแบบครบวงจร

1) ลดปัจจัยเสี่ยง & ปิดทางเข้า

• ระบายอากาศ–ลดความชื้น ใต้พื้น ใต้ซิ้งก์ ห้องเก็บของ
• เก็บเศษไม้ กิ่งไม้ ท่อนไม้ ให้พ้นอาคารอย่างน้อย 1–2 เมตร
• อุดรอยแตกพื้น–ผนัง–รอยต่อวงกบ ซ่อมจุดรั่ว/น้ำขัง

2) เมื่อพบการระบาด

• จุดเล็ก/เฉพาะที่: กำจัดรังคาร์ตอนและท่อดิน + อัดสารเฉพาะจุดตามแนวทางเดิน
• หลายจุด/เรื้อรัง: ใช้ ระบบเหยื่อปลวก ควบคู่ แนวสารใต้ดิน โดยผู้เชี่ยวชาญ เพื่อ “ตัดคอลนี” ที่ต้นเหตุ
• ภายนอกอาคาร: ตรวจรังบนต้นไม้–รั้วไม้ และแนวท่อดินไต่ขึ้นผนัง

3) ติดตามผลสม่ำเสมอ

• ตรวจ ทุก 2–6 เดือน โดยเฉพาะหลังฝนแรก
• ทำแผนที่จุดพบ–รูปถ่ายก่อน–หลัง เพื่อประเมินและปรับแผน

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ปลวกนาสุติเทอร์เมส (Nasutitermes matangensiformis) —คัดมาแล้วให้ใช้ได้จริง

คำถามที่ 1 ปลวกนาสุติเทอร์เมสต่างจาก “ปลวกใต้ดินยอดฮิต” ยังไง—หน้างานแยกให้ไวใน 60 วินาที?

คำตอบ

• ลายเซ็นการกิน: Nasutitermes กัดเป็น ร่องลึกตามเสี้ยนไม้ ผิวภายนอกมักยังดูดี แต่เคาะ “โปร่ง” ขณะที่ Coptotermes มักทำ โพรงกว้างคล้ายฟองน้ำ มีดินพอกแน่น
• โครงหน้า–อาวุธ: ทหาร Nasutitermes มี งวง (nasus) แทนกราม ใช้พ่นของเหลวเหนียว; Coptotermes มีกรามเด่น + fontanelle ปล่อยของเหลว
• รูปแบบรัง: Nasutitermes ทำ รังคาร์ตอน (carton-nest) ได้ทั้งบนดิน/เหนือพื้นดิน (วงกบ คาน ต้นไม้); Coptotermes เน้น รังใต้ดิน/ฐานราก แล้วต่อท่อดินขึ้นอาคาร
• สิ่งบอกเหตุที่ควรหา: ร่องยาวตามเสี้ยน + เศษคาร์ตอน/ดินแห้งติดวงกบ + ท่อดินเส้นเล็กจากพื้นสู่ผนัง = เข้าข่าย Nasutitermes

คำถามที่ 2 เจอร่องยาว–ท่อดินเล็ก ๆ แล้ว ต้องทำอะไร “ภายใน 48 ชม.” เพื่อหยุดความเสียหาย?

คำตอบ

• หยุดทางเข้าเร็ว: กวาด–ขูด ท่อดิน/เศษคาร์ตอน ที่เห็น + อุดรอยแตก พื้น/ผนัง/วงกบแบบชั่วคราว (ซิลิโคน/โฟม)
• ลดชื้นทันที: เปิดระบายอากาศ ใต้พื้น–ใต้ซิงก์ ใช้พัดลมดูดอากาศ/ดูดความชื้น ซ่อมจุดรั่ว–คอนเดนเสท
• ทำแผนที่ฮอตสปอต: ถ่ายรูป–ปักหมุดตำแหน่งร่องยาว ท่อดิน จุดชื้น เพื่อใช้ติดตามผลและบรีฟช่าง
• จัดระเบียบรอบบ้าน: ยกไม้/ลัง/ท่อนไม้พ้นพื้น ≥10–15 ซม. และห่างผนัง ≥1–2 ม.
• เลือกแนวทางกำจัดเบื้องต้น (ถ้าจุดเล็ก): Spot treatment อัดโฟม/สารเข้าร่อง–โพรง แล้วติดป้ายวันที่เพื่อเช็คมูลใหม่/ร่องใหม่รอบถัดไป

คำถามที่3 เลือกอะไรดี: “เหยื่อปลวก vs แนวกั้นดิน vs Spot treatment” สำหรับ Nasutitermes และต้องติดตามนานแค่ไหน?

คำตอบ

Spot treatment (เฉพาะจุด)

• ใช้เมื่อ: พบ ไม่กี่ตำแหน่ง (รังคาร์ตอนเล็ก/ท่อดินสั้น)
• จุดแข็ง: หยุดด่วน เจาะจงรอยกิน
• เงื่อนไขสำคัญ: ต้อง ลดชื้น + อุดรอย ควบคู่ ไม่งั้นวนกลับ

ระบบเหยื่อ (Baiting)

• ใช้เมื่อ: พบ หลายจุด/มีรังบน–ล่างดิน หรือมาจากสวน–ต้นไม้
• จุดแข็ง: ปลวกงานพาเหยื่อกลับรัง ลดคอลนีจากต้นเหตุ
• ติดตาม: ตรวจ–เติมเหยื่อ ทุก 4–8 สัปดาห์ รักษาความชื้นเหยื่อให้ดึงดูด

แนวกั้นดิน (Soil treatment/Barrier)

• ใช้เมื่อ: เข้าถึงฐานรากได้ ต้องการ กันขึ้นใหม่รอบอาคาร
• เหมาะกับ: บ้านพื้นดิน/ชั้นล่างชื้น ร่วมกับเหยื่อในเคสเรื้อรัง

สูตรตัดสินใจใช้งานจริง (สรุปเร็ว)

• จุดเล็ก/เริ่มพบ → Spot + แก้ชื้น/อุดรอย
• หลายจุด/รังคาร์ตอนกระจาย → เหยื่อ เป็นแกน + เฝ้าระวัง
• บ้านเสี่ยงสูง/ฐานรากเข้าถึงได้ → เสริม แนวกั้นดิน กันซ้ำยาว

ไทม์ไลน์ติดตามผล

• สัปดาห์ที่ 2–4: ตรวจจุดเดิมว่ามีร่อง/ท่อใหม่ไหม
• ทุก 2–3 เดือน (หลังฝนแรกถี่ขึ้น): ตรวจรอบบ้าน–สวน–วงกบ
• ทุก 6–12 เดือน: ทบทวนแผนเหยื่อ/แนวกั้นดิน + ซ่อมซีลรอยต่อเดิม