ทำความรู้จักโปรไฟล์สายทำรังดิน–เลี้ยงเชื้อรา

• ชื่อสามัญ: Termite
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Odontotermes takensis (A.)
• วงศ์/อันดับ: Termitidae / Isoptera
• จุดเด่นวรรณะทหาร: หัวเหลืองน้ำตาลถึงน้ำตาลแดง รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า–รี ปลายหน้าหัวแคบ กรามโค้งยาว แข็งแรง
• บทบาททางนิเวศ: เป็นกลุ่ม “เพาะเลี้ยงเชื้อราในรัง” (fungus-growing termite) ช่วยย่อยสลายเศษซากไม้ แต่เมื่ออยู่ใกล้อาคาร/โครงสร้างไม้จะกลายเป็นผู้ทำลายเงียบ

วงจรชีวิตแบบย่อ: ทำไมหลังฝนจึงต้องระวัง

• รูปแบบการเจริญ: Incomplete metamorphosis — ไข่ → ตัวอ่อน (ลอกคราบหลายครั้ง) → ตัวเต็มวัย
• หน้าฝนคือสัญญาณ: หลังฝนต้นฤดูมักพบการบินสวอร์มเพื่อจับคู่วางรากฐานคอลนีใหม่ ปีละ ~2–3 ครั้ง
• การขยายรัง: เมื่อมีแรงงานมากขึ้น การหาอาหาร–ขนดินเคลือบผิวไม้–กัดกินตาม แนวขวางเสี้ยน จะเร่งความเสียหายอย่างต่อเนื่อง

สัญญาณเตือนในบ้านและพื้นที่เสี่ยง

• ดินเคลือบผิวไม้/คอนกรีต เป็นแผ่นบางหรือเป็นเส้นทาง
• ปีกปลวกกอง แถววงกบ/ขอบหน้าต่างหลังฝน
• พื้น/วงกบ/บัวไม้เสียงโปร่ง เมื่อเคาะ
• พื้นที่ อับชื้น ใต้บันได ห้องเก็บของ โคนเสาไม้ และรอยต่อพื้น–ผนัง

แผนจัดการแบบ IPM: ป้องกัน–ตรวจ–กำจัดครบวงจร

1) ป้องกันต้นเหตุ

• ลด ความชื้น (ซ่อมท่อน้ำ/กันซึม/เพิ่มการระบายอากาศ)
• ปิด รอยแตก–รอยต่อ รอบฐานราก วงกบ คอนกรีต
• ยกเฟอร์นิเจอร์ไม้ ไม่ชิดพื้น/ผนัง และเว้นช่องระบาย

2) เมื่อตรวจพบ

• จุดเล็ก/ระยะแรก: อัดสารกำจัดปลวกเฉพาะจุดเข้าโพรง/แนวทางเดิน
• หลายจุด/โครงสร้างหลัก: พิจารณา รม–ความร้อนทั้งโครงสร้าง โดยผู้เชี่ยวชาญ
• ทดแทนชิ้นไม้รับน้ำหนักที่ผุ พร้อม กั้นแนว ไม่ให้เกิดซ้ำ

3) เฝ้าระวังต่อเนื่อง

• ตรวจ ทุก 3–6 เดือน โดยเฉพาะหลังฝน
• บันทึกตำแหน่ง–ภาพเปรียบเทียบ เพื่อติดตามแนวโน้ม

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ปลวก Odontotermes takensis — (เข้าใจไว ทำตามได้จริง)

คำถามที่ 1 หลังฝนแรกเจอ “กองปีกเม่า” ในบ้าน แยกยังไงว่าใช่ O. takensis และควรทำอะไรใน 24 ชม.แรก?

คำตอบ

• เบาะแสหน้างาน: พบปีกเม่ากองตามวงกบ/ไฟหน้าต่าง + จุดอับชื้น; ใกล้ ๆ มักมี คราบดินพอกเป็นแผ่น/เส้นทาง บนไม้หรือคอนกรีต (ลายเซ็นปลวกเพาะเชื้อราอย่าง Odontotermes).

• เช็คลิสต์ 24 ชม.

1. ถ่ายรูป–ปักหมุดจุดพบ (วัน/เวลา/จำนวนโดยคร่าว)
2. ปิดไฟล่อภายนอก–หรี่ไฟในบ้าน ช่วงค่ำ 2–3 คืนถัดมา
3. ไล่ความชื้น: เปิดระบายอากาศ/พัดลมดูดอากาศ จุดครัว–ใต้บันได–ห้องเก็บของ
4. อย่าใช้สเปรย์ไล่พร่ำเพรื่อในโพรง (ทำให้กระจายรังย่อย ติดตามยาก)
5. นัดผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจยืนยัน และเลือกแนวทาง จุดเล็ก = บำบัดเฉพาะจุด / หลายจุด = แผนระบบ

คำถามที่ 2 “ดินพอก/ท่อดิน” บนไม้หรือคอนกรีตบอกอะไร? เสี่ยงโครงสร้างมากไหม?

• คือ เส้นทางเดินและเกราะรักษาความชื้น ของปลวก—ในกลุ่ม Odontotermes จะ พอกดินเป็นแผ่นบางครอบผิวไม้ แล้วกัดกิน “ตามแนวขวางเสี้ยน” → หน้าตัดกว้าง เสียหายเร็วแม้ผิวไม้ยังดูดี
• โซนเสี่ยงสูง: วงกบ พื้นไม้ บันได คานคอดิน ห้องน้ำ ใต้ซิงก์ รอยต่อพื้น-ผนัง
• ทดสอบเร็ว 1 นาที: เคาะชิ้นไม้ใกล้คราบดิน—ถ้าเสียง “โปร่ง” หรือยุบเป็นหย่อม ⇒ ความเสี่ยงโครงสร้าง ต้องประเมินเชิงลึกทันที
• แนวทางด่วน: ตัดชื้น + กั้นทางเข้า (อุดรอยต่อ) แล้วให้ผู้เชี่ยวชาญเปิดตรวจแนวเดิน/โพรง ก่อนเลือกบำบัดที่เหมาะสม

คำถามที่ 3 จะป้องกัน–กำจัดแบบ IPM ให้ได้ผลจริง ทำอย่างไร (แผน 30–60–90 วัน)?

คำตอบ

ภายใน 30 วัน (Quick Wins)

• ซ่อมรั่ว/คอนเดนเสท, เพิ่มลมผ่านในจุดอับ, ซีลรอยแตกไม้–ผนัง–พื้น
• เก็บ เศษไม้/ลัง/ตอไม้ ออกจากแนวผนัง–ฐานราก, ยกเฟอร์นิเจอร์ไม้ให้เว้นผนัง/พื้น
• จุดยืนยันเล็ก ๆ ⇒ อัดโฟม/เจลเฉพาะโพรง, ทา/อาบ บอเรต รอบชิ้นงานเสี่ยง

ภายใน 60 วัน (Hardening)

• ทำ แผนที่ฮอตสปอต จากรูป/พิกัด, ตั้งรอบตรวจ ทุก 30 วันหลังฝน
• เคสหลายจุด/ใกล้โครงสร้างหลัก ⇒ ประเมิน ระบบเหยื่อ หรือ แนวกั้นดิน โดยผู้เชี่ยวชาญ
• เปลี่ยนชิ้นไม้รับน้ำหนักที่ผุ พร้อม ซีล-ทาบอเรต ก่อนติดตั้ง

ภายใน 90 วัน (Sustain)

• รัน FIFO งานบำรุง: ตรวจ–ซ่อม–บันทึกซ้ำจุดเดิม, เทียบภาพก่อน-หลัง
• คง ความชื้นต่ำ และระบายอากาศดีเป็นปกติการ
• ทบทวนผลบำบัด: ถ้า คราบดิน/เสียงโปร่ง โผล่ซ้ำ ⇒ ขยับสเกลเป็น บำบัดทั้งระบบ/รมหรือความร้อน ตามคำแนะนำผู้เชี่ยวชาญ