ทำความรู้จัก (Quick ID)

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Nasutitermes walkeri
• วงศ์: Termitidae | อันดับ: Isoptera
• วรรณะทหาร (Soldier): หัวค่อนข้างกลม สีน้ำตาลแดง กรามทั้งสองข้าง ลดรูปหายไป แปลงเป็น งวง (nasus) ยื่นไปด้านหน้าเพื่อพ่นสารเคมีต่อสู้ศัตรู
• สัดส่วนสำคัญ: ความยาวหัวถึงปลาย nasus ~ 1.61–1.89 มม.

จุดเด่น “งวงพ่นสาร” คือเอกลักษณ์ของสกุล Nasutitermes ที่เจอปุ๊บจำได้ทันที

วงจรชีวิต (Incomplete Metamorphosis)

• เปลี่ยนแปลง แบบไม่สมบูรณ์: ไข่ → ตัวอ่อน (larva) → ตัวเต็มวัย (adult)
• เริ่มต้นรอบสืบพันธุ์เมื่อ ฤดูกาลเหมาะสม โดยมาก หลังฝนต้นฤดู ปีละราว 2–3 ครั้ง
• อาณานิคมเติบโตอย่างเป็นระบบ แบ่งวรรณะทำหน้าที่ชัดเจน

นิสัยและแหล่งอาศัยที่พบบ่อย

• ชอบ บริเวณอับชื้น–มืด และวัสดุที่มี เซลลูโลส เช่น ไม้ โครงคร่าว วงกบ พาเลต กล่องกระดาษ
• เริ่มจากไม้/เศษพืชที่ชื้นหรือผุ แล้วค่อย ๆ คืบคลานสู่โครงสร้างไม้แข็งแรงในอาคาร

สัญญาณเตือนในบ้าน–อาคาร

• ปีกแมลงเม่า กองตามโคมไฟ/หน้าต่างช่วงค่ำหลังฝน
• ไม้ บวม–เป็นคลื่น หรือเคาะแล้ว เสียงโปร่ง
• คราบ/ขุยไม้ชื้นตามบัวผนัง วงกบ พื้นไม้
• จุดอับชื้น เช่น ใต้ซิงก์ ห้องน้ำ ใต้หลังคา ห้องเก็บของ

ความเสียหายที่ตามมา

• โครงสร้างไม้ สูญเสียความแข็งแรง (พื้น–คาน–ตง–วงกบ)
• ค่าใช้จ่ายซ่อมบานปลาย หากปล่อยจนลุกลามหลายจุด
• กระทบ สุขอนามัยและภาพลักษณ์ ในอาคารธุรกิจ

แผนคุมปลวกแบบ IPM (ทำตามได้จริง)

1) ตัดต้นเหตุ: ความชื้น

• ซ่อม รั่ว–ซึม–คอนเดนเสท ของท่อ/หลังคา/แอร์
• เพิ่ม การระบายอากาศ ใต้พื้น–ใต้หลังคา ใช้พัดลมดูดอากาศ
• ยกไม้–เฟอร์นิเจอร์ ไม่ให้สัมผัสดิน/น้ำขัง และรื้อไม้ผุ–ตอไม้รอบบ้าน

2) ป้องกันทางเข้า & ตัดอาหาร

• อุด รอยแตกคอนกรีต–ช่องท่อ–รอยต่อผนัง
• เคลียร์ เศษไม้/กล่องกระดาษชื้น ชิดผนังอาคาร

3) บำบัดไม้และจุดเสี่ยง

• เปลี่ยน ไม้ผุ เป็นไม้แห้งสนิท และ ทา/อาบสารกันปลวกประเภทบอเรต
• โซนที่ชื้นเรื้อรัง พิจารณาใช้ วัสดุทดแทนไม้ เพื่อลดความเสี่ยงซ้ำ

4) เมื่อพบการทำลายแล้ว

• Spot treatment: อัด/ฉีดสารลงโพรงไม้เฉพาะจุดที่พบร่องรอย
• หากกระจายหลายบริเวณ ให้ผู้เชี่ยวชาญประเมิน บำบัดทั้งระบบ/รมแก๊ส
• นัด ตรวจติดตาม 30–60 วันแรก จนสัญญาณลดต่อเนื่อง

5) ป้องกันระยะยาว (บ้านสร้างใหม่/รีโนเวต)

• ออกแบบ กันชื้น (damp-proofing) ใต้พื้น ห้องน้ำ คานคอดิน
• ใส่ แนวกั้นกายภาพ ในรอยต่อ–ช่องท่อ และเลือกไม้ ผ่านการอาบ–เคลือบ ป้องกันปลวก

เช็กลิสต์ 60 วินาที (ติดหลังประตูห้องเก็บของ)

• ไม่มีคราบรั่ว/คอนเดนเสท
• RH พื้นที่เก็บของ < 60%
• ไม้–เฟอร์นิเจอร์ ไม่แตะดิน/น้ำขัง
• รื้อไม้ผุ–ตอไม้รอบบ้านแล้ว
• อุดรอยแตกพื้น–ผนัง–ช่องท่อครบ
• โซนชื้น ทา/อาบสารกันปลวกสำหรับไม้
• นัด ตรวจซ้ำทุก 1–3 เดือน

FAQ 3 คำถามยอดฮิต ของ ปลวกจมูกยาว Nasutitermes walkeri

คำถามที่ 1 ทำไม “แมลงเม่าบินหลังฝน” ถึงเกิดขึ้นบ่อย และภายใน 24 ชม.แรกควรทำอะไร?

ฝน–อุ่น–ชื้น คือทริกเกอร์ให้ปลวกสวาร์มเพื่อจับคู่และตั้งอาณานิคมใหม่ จึงพบ “ฝูงแมลงเม่าบินเข้าไฟ” บ่อยหลังฝนตก โดยเฉพาะช่วงเปลี่ยนฤดู (หลายพื้นที่พบปีละหลายครั้ง) ซึ่งเป็นหน้าต่างเวลาสั้นๆ ที่เราควรเก็บปีก/ดูทิศทางบินเพื่อระบุต้นตอ และปิดช่องทางเสี่ยงทันที (ช่องท่อ–รอยแตกรอบวงกบ–ช่องลมใต้พื้น) รวมถึงจดพิกัดจุดพบเพื่อนัดตรวจเชิงลึกใน 48–72 ชม. ถัดไป (การตรวจเร็วลดโอกาสตั้งรังได้มาก)

Action 24 ชม.: เก็บกวาดปีก/ซากแมลงเม่า → ปิด/อุดรอยต่อเร่งด่วน → ตรวจจุดอับชื้น (ครัว–ห้องน้ำ–ใต้บันได) และบันทึกภาพพิกัดไว้ตรวจซ้ำ

คำถามที่ 2 จะแยก N. walkeri ออกจากปลวกกลุ่มอื่นได้อย่างไร? รังอยู่บนต้นไม้แล้วบ้านจะเสี่ยงไหม

ตัวทหารของ Nasutitermes มี “งวง (nasus)” แหลมยื่นหน้า—เอกลักษณ์ที่ดูแยกชนิดกลุ่มนี้ได้ง่าย และ N. walkeri มักทำ “รังกลมบนต้นไม้” (arboreal nest) โดยตั้งหลักบนกิ่ง/คาคบ แล้วทำท่อ/ทางเดินลงลำต้น ไปหาอาหารระดับพื้นดินหรือตามสิ่งปลูกสร้าง ดังนั้นแม้รังอยู่บนต้นไม้ บ้าน–อาคารก็ยังเสี่ยงหากมีไม้ชื้น/รอยต่อให้เข้าถึง

สรุปจำง่าย: “เห็นงวง = Nasutitermes”, “เห็นรังกลมบนต้น = จับตาท่อที่วิ่งลงต้นไม้สู่ตัวบ้าน” (วางแผนตรวจท่อดิน/ท่อบนผิวไม้ตามแนวติดอาคาร)

คำถามที่ 3 เลือกวิธีควบคุมอะไรดี—“เหยื่อ” “แนวกั้นดิน” หรือ “เคลือบไม้บอเรต”? (ทำแบบ IPM ให้ครบชั้น)

• เริ่มที่ความชื้น: แก้รั่ว–เพิ่มระบายอากาศ–ยกไม้พ้นดิน เพื่อตัดปัจจัยแวดล้อมที่ดึงดูดปลวก (หลักการมาตรฐานในงานจัดการปลวกของออสเตรเลีย)
• แนวทาง “เหยื่อ” (baiting): ใช้ติดตาม–ดึงการกิน เพื่อลดทั้งคอลนี เหมาะเมื่อเส้นทางหาอาหารเชื่อมจากรังบนต้นสู่ตัวบ้านและยังระบุจุดรังไม่ได้ แต่ผลลัพธ์อาจช้าหรือตัวแปรสูงกว่าบางสกุล ต้องตรวจติดตามสม่ำเสมอ
• แนวกั้นดิน (soil treatment/barrier): ช่วยปิดทางผ่านใต้ดินรอบอาคาร—สำคัญกับบ้านที่มีช่องสัมผัสดิน–คอนกรีต (ทำตามมาตรฐานวิชาชีพ/ข้อกำหนดท้องถิ่น)
• บอเรตบนไม้เสี่ยง: งานซ่อม/ไม้ใหม่ในโซนชื้นให้ “ทา/อาบบอเรต” เพื่อเพิ่มความทนปลวก (ใช้เฉพาะผลิตภัณฑ์ขึ้นทะเบียนและตามคู่มือ)

สูตรเลือกแบบเร็ว:
ถ้าพบรังบนต้น + มีทางเดินเข้าใกล้บ้าน → “เหยื่อ + ตรวจทางเดิน” พร้อม “แก้ชื้น” → ปิดท้ายด้วย “แนวกั้นดิน” รอบฐานบ้าน และ “บอเรต” กับไม้ซ่อม/ไม้ใหม่ในจุดเสี่ยง