TL;DR

• ลำตัวเพรียว น้ำหนักราว 90–250 กรัม หาง ยาวกว่าลำตัว ใบหูใหญ่ ตาโต จมูกแหลม
• ชอบ ที่สูง: ใต้หลังคา ขื่อ–คาน ยุ้งฉาง ต้นมะพร้าว–ปาล์ม ไม่ค่อยขุดรูในดิน
• อาหารโปรด: ผลไม้ ผัก เมล็ดพืช มากกว่าโปรตีนสัตว์
• ระบาดในบ้าน–โรงเก็บ–สวนผลไม้ ปนเปื้อนอาหาร/ฟีด กัดทำลายโครงสร้าง
• คุมด้วย IPM: อุดช่องสูง, ตัดทางปีน, จัดเก็บอาหารแน่นหนา, กับดักแนววิ่งบนสูง, เหยื่อในสถานีป้องกัน, สุขาภิบาลต่อเนื่อง

ลักษณะจำแนก (Quick ID)

• สีขน: หลังน้ำตาลแกมเหลือง มีขนแข็งดำแซม; ท้องสีขาวครีม (บางตัวมีแถบคล้ำจากคอถึงอก)
• หาง: สีเข้มทั้งเส้น เกล็ดละเอียด ยาว ~188 มม. มากกว่าความยาวหัว-ลำตัว (ลักษณะสำคัญ)
• ศรีษะ: จมูกเรียวแหลม ใบหูใหญ่ ตาโต → บุคลิก “ปีนเก่ง–ไวแสง”
• เท้า: ขนตีนหลังยาว มีขนดำแทรกบ้าง
• เต้านมเพศเมีย: โดยมาก 2 คู่ที่อก + 3 คู่ที่ท้อง (บางพื้นที่คู่ที่ 3 ชิดคู่ที่ 2)

นิสัย–แหล่งอาศัย–อาหาร

• พื้นที่พบ: ทั่วประเทศ ใต้หลังคาบ้าน อาคารเก็บอาหาร ยุ้งฉาง นาข้าว สวนผลไม้ มะพร้าว ปาล์มน้ำมัน
• โหมดชีวิต: ออกหากินกลางคืน (nocturnal) ปีนขื่อ คาน กิ่งไม้ เดินสายไฟได้คล่อง
• สังคม: อยู่เป็นกลุ่ม มีจ่าฝูงเพศผู้ แต่ ก้าวร้าวน้อยกว่าหนูนอรเว มักหลีกเลี่ยงการต่อสู้
• อาหาร: เน้นพืช—ผลไม้ ผัก เมล็ดพืช (ชอบมากกว่าเนื้อสัตว์)

ต่างจาก “หนูนอรเว” ยังไง?

แยกชนิดให้ถูก = วางยุทธศาสตร์ควบคุม “ตรงจุด”

ความเสียหาย & ความเสี่ยง

• ปนเปื้อนอาหาร/ฟีด: มูล–ฉี่–ขน → เสี่ยงโรคอาหารเป็นพิษ มาตรฐาน GMP/HACCP สะดุด
• กัดทำลาย: ฉนวนสายไฟ ท่อ วัสดุแพ็กกิ้ง → ไฟฟ้าลัดวงจร/การผลิตหยุด
• สวนผลไม้/ยุ้งฉาง: กัดกินผล/เมล็ด ทำให้สูญเสียผลผลิต

แผนคุมหนูท้องขาวบ้านแบบ IPM (ทำได้จริง)

1) Exclusion (ปิดช่อง–ตัดทางปีน)

• ซีลช่อง ≥6–8 มม. บริเวณชายคา ช่องลม ช่องฝ้า วงกบ–ท่อ (ใช้แผ่นโลหะ/ตะแกรงสแตนเลส/ซีลแลนท์)
• ตัดกิ่ง–สายทางปีน ที่แตะตัวอาคาร (ต้นไม้/สายเคเบิล)
• ติด ประตูกวาดพื้น, มุ้งลวดถี่, แถบกันหนูบนเสาคานยุ้งฉาง

2) Sanitation (สุขาภิบาลเข้มข้น)

• เก็บอาหาร–ฟีด–เมล็ด ในภาชนะปิดสนิท, พื้นที่เก็บเว้นช่องตรวจ 15–20 ซม. จากผนัง
• ทำความสะอาด ลานรับ–โกดัง–ห้องเก็บ ตัดแหล่งกลิ่น/เศษเมล็ดหก
• ถังขยะ ฝาปิดมิดชิด ย้ายจุดทิ้งออกจากอาคารผลิต

3) Monitoring (สำรวจ–ทำแผนที่)

• ตรวจ รอยทาง/คราบมัน/มูล/รอยฟัน บริเวณสูง (คาน–ฝ้า–รางสายไฟ) รายสัปดาห์
• ทำ แผนผังจุดเสี่ยง เพื่อกำหนดตำแหน่งกับดัก/สถานีเหยื่อ

4) Mechanical Control (กับดักเชิงกล “แนวสูง”)

• สแน็ปแทรป/กล่องดัก วางตามแนววิ่งบนสูง (คาน/ชั้นเก็บ/ทางเดินสาย) ระยะ 5–10 ม./ตัว
• ใช้ พรีเบต (วางเหยื่อไม่ทำงาน) 2–3 วัน ลด “เข็ดกับดัก” แล้วค่อยเปิดใช้งาน

5) Baiting (เหยื่อพิษอย่างปลอดภัย)

• ใช้เฉพาะ สถานีเหยื่อแบบล็อก ป้องกันเด็ก–สัตว์เลี้ยง, ติด ป้าย/รหัส ตรวจรอบ
• หมุนเวียนสูตร–ย้ายตำแหน่ง ตามผลมอนิเตอร์ ลดดื้อยา/ความระแวง
• เขตอาหาร/ผลิต: ปฏิบัติตามฉลาก–มาตรฐาน GMP/HACCP เคร่งครัด

6) People & Process (อบรม–วินัยพื้นที่)

• ฝึกทีมงานเรื่อง ปิดประตู, เก็บกวาด, เคลียร์ของค้าง และการ รายงานเห็นหนู
• ทบทวนผลทุก 2–4 สัปดาห์ แล้วปรับแผน

เช็กลิสต์ “แก้ด่วนใน 15 นาที”

• ตัดกิ่ง/สายที่แตะหลังคา-ผนัง
• ซีลช่องว่างชายคา/ช่องฝ้า/วงกบท่อ
• ยกอาหาร–เมล็ดพ้นพื้น เก็บกล่องให้มีช่องตรวจ
• วางสแน็ปแทรปบนคานทุก 5–10 ม. (เริ่มพรีเบต)
• บันทึกรอยทาง–มูลบนแผนผังเพื่อติดตามผล

FAQ : 3 คำถามยอดฮิต ของ “หนูท้องขาวบ้าน (Rattus rattus) — ปีนเก่ง ชอบที่สูง คุมให้อยู่ด้วย IPM”

คำถามที่ 1 แยก “หนูท้องขาวบ้าน” ออกจาก “หนูนอรเว” ยังไงภายใน 10 วิ (เพื่อเลือกแผนคุมให้ตรงจุด)?

คำตอบ: ดู 3 จุดนี้ให้ไว

• หาง: หนูท้องขาวบ้าน ยาวกว่าลำตัว และสีเข้มทั้งเส้น; หนูนอรเวหาง สั้นกว่าลำตัว
• ที่อยู่: หนูท้องขาวบ้านชอบ ที่สูง (ใต้หลังคา คาน ต้นมะพร้าว/ปาล์ม) ไม่ค่อยขุดรู; หนูนอรเวถนัด ที่ต่ำ (ท่อ ใต้พื้น ขุดรู)
• ทรงตัว/จมูก: หนูท้องขาวบ้าน เพรียว จมูกแหลม ใบหูใหญ่ ตาโต → นักปีนตัวจริง

ถ้าใช่หนูท้องขาวบ้าน ให้โฟกัส ปิดช่องสูง–ตัดทางปีน–วางกับดักบนคาน มากกว่ากับดักพื้น

คำถามที่ 2 วางกับดักบน “คาน/รางสายไฟ/ชั้นสูง” ยังไงให้จับจริง ไม่เสียกับดัก?

คำตอบ (สูตรโปร):

• พรีเบต 2–3 คืน: วางเหยื่อบนกับดัก แต่ยังไม่ให้ทำงาน ให้หนูไว้ใจ → วันถัดไปค่อยเปิดใช้งาน
• ระยะถี่: วางทุก 5–10 เมตร ตาม “แนววิ่ง” (ริมคาน–ริมผนัง–ข้างรางสาย) หันแป้นเหยื่อชิดกำแพง
• เหยื่อที่ใช่: กลุ่มพืช/ผลไม้หอมมัน (ถั่วลิสง/เมล็ดทานตะวัน/กล้วยหอม–มะม่วงสุกชิ้นเล็ก) ตรงรสนิยมหนูท้องขาวบ้าน
• กันตก/กันพลาด: มัด/รัดฐานกับดักกับคาน และปูถาดรองด้านล่างกันซากตกหล่นในเขตผลิต
• รีเฟรชกลิ่น: เปลี่ยนเหยื่อ ทุก 2–3 วัน; ถ้าจับได้น้อย ย้ายตำแหน่ง 1–2 ม. ตามรอยคราบมัน

คำถามที่ 3 ป้องกันไม่ให้ปีนเข้าบ้าน–ยุ้งฉาง ต้องตัดทางปีน/อุดช่องแบบไหนถึง “จบจริง”?

คำตอบ (เช็กลิสต์ทำได้ทันที):

• ตัดทางปีน: ตัดกิ่งไม้–เถาวัลย์–สายที่แตะตัวอาคาร, ติด แถบกันหนู (metal cone/แผ่นเรียบลื่น) บนเสาคานยุ้งฉาง
• อุดช่องสูง: ซีลช่อง ≥ 6–8 มม. ที่ชายคา ช่องลม ช่องฝ้า วงกบท่อ ด้วย ตะแกรงสแตนเลส/แผ่นโลหะ + ซีลแลนท์
• มุ้งลวดละเอียด/ม่านลม: บริเวณช่องลม–ประตูโหลดของด้านบน
• จัดเก็บอาหาร–เมล็ด: ภาชนะปิดสนิท ยกสูงจากพื้น มีช่องตรวจ 15–20 ซม. รอบผนัง
• แสง–กลิ่นล่อ: เก็บผลไม้สุก/เศษเมล็ดร่วงทุกวัน ลดแรงดึงดูดให้ปีนเข้ามา
• เสริมสถานีเหยื่อ (ล็อกได้): เฉพาะรอบภายนอก–โคนเสา (กันเติมประชากรจากนอกอาคาร) และ หมุนเวียนสูตร ตามผลมอนิเตอร์ทุก 2–4 สัปดาห์

Mini Playbook 15 นาที: ตัดกิ่ง/สายแตะตัวบ้าน → ซีลช่องชายคา–ช่องฝ้า 3 จุดแรก → วางสแน็ปแทรปบนคานทุก 5–10 ม. (พรีเบต) → เก็บผลไม้/เมล็ดหก → ทำแผนที่จุดพบและทวนผลใน 7–14 วัน.