อาการเกิดพิษจากไพรีทรอยด์สังเคราะห์

อาการพบบ่อย (รับสัมผัสเล็กน้อย–ปานกลาง)

• ผิวหนัง: คัน แดง แสบร้อน ชา/ซ่า (paresthesia)
• ทางเดินหายใจ/ตา–จมูก: จาม คัดจมูก น้ำมูกไหล ระคายเคืองตา น้ำตาไหล
• ผู้มีโรคหอบ/ภูมิแพ้: อาจ กระตุ้นอาการหอบ หลังสูดไอ/ละออง

อาการรุนแรง (รับสัมผัสมากหรือเข้มข้น)

• เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง
• กล้ามเนื้อกระตุก ชัก ความรู้สึกตัวเปลี่ยนไป
• ขั้นสุดท้ายอาจเกิด อัมพาต/หายใจล้มเหลว (พบไม่บ่อย แต่ต้องระวัง)

สัญญาณอันตราย: ไอหอบ หายใจลำบาก ชัก หมดสติ ตาพร่า/มองไม่ชัดอย่างเฉียบพลัน → รีบพบแพทย์ทันที

3 ขั้นก่อนช่วยเหลือ: ทำทันทีเมื่อเกิดเหตุ

1. ซักข้อมูลด่วน: ใคร–สัมผัสอะไร–ปริมาณเท่าไร–นานเท่าไร–ทางไหน (ผิว/ตา/สูดดม/กลืน)–อาการปัจจุบัน–ยาที่ใช้/ดื่มแอลกอฮอล์หรือไม่
2. เก็บหลักฐาน: ภาชนะ/ฉลาก อุปกรณ์พ่น จุดหก/เปื้อน เครื่องมือชำรุด
3. ประเมินความปลอดภัย: ป้องกันตัวเองก่อนเข้าใกล้ แหล่งปนเปื้อนยังปล่อยไอ/ละอองอยู่หรือไม่

การปฐมพยาบาลตาม “ช่องทางสัมผัส”

1) สัมผัสผิวหนัง/เส้นผม

• ถอดเสื้อผ้าที่ปนเปื้อน ทันที
• ล้างผิว/เส้นผมด้วยน้ำและสบู่ ปริมาณมาก หลีกเลี่ยงขัดถูแรง
• ซับให้แห้ง คลุมผ้าสะอาดหลวม ๆ
• เสื้อผ้าที่เปื้อน ทิ้ง/ซักแยก จากผ้าปกติ

2) เข้าตา

• แหกหนังตา ล้างผ่านตาด้วยน้ำสะอาด ต่อเนื่อง 15 นาที
• ปิดตาด้วยผ้าสะอาด → ไปพบแพทย์ทันที
• ห้ามหยอดสาร/ยานอกจากแพทย์สั่ง

3) สูดดม

• เคลื่อนย้ายผู้ป่วยไปที่อากาศถ่ายเท (หลีกเลี่ยงให้ผู้ป่วยเดินเอง)
• คลายเสื้อผ้า ให้อบอุ่น–สงบ
• หากชัก/หายใจผิดปกติ ให้ ช่วยหายใจ และโทรฉุกเฉิน 1669

4) เข้าทางปาก

• ยังไม่กลืน: บ้วนปากด้วยน้ำมาก ๆ แล้วดื่มน้ำ/นมปริมาณมาก
• กลืนแล้ว: อย่าทำให้อาเจียนเอง เว้นฉลากระบุชัด
• ห้ามทำให้อาเจียน ถ้าผู้ป่วยหมดสติ/ชัก หรือเป็นผลิตภัณฑ์สูตร EC/OL (เสี่ยงสำลักตัวทำละลายปิโตรเลียมเข้าปอด)
• นำ ฉลาก/ภาชนะ ไปให้แพทย์ดูทุกครั้ง

เมื่อไหร่ต้องไปโรงพยาบาลทันที

• หายใจลำบาก หอบ แน่นหน้าอก ไอไม่หยุด
• ตาพร่า/มองไม่ชัด ชัก ซึมลง/หมดสติ
• เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ ตั้งครรภ์ ผู้มีโรคประจำตัวระบบหายใจ–หัวใจ—even รับสัมผัสน้อย

ใช้ไพรีทรอยด์ “ให้ปลอดภัย”: เช็กลิสต์ 10 ข้อ

1. อ่านฉลาก–อัตราผสม–วิธีใช้ เคร่งครัด
2. สวม PPE: ถุงมือ แว่น หน้ากาก (อย่างน้อย P2/P3 เมื่อมีละออง) เสื้อแขนยาว
3. ผสม–พ่นในที่ อากาศถ่ายเท หลีกเลี่ยงลมย้อนเข้าหน้า
4. ไม่พ่นใกล้เด็ก สตรีตั้งครรภ์ ผู้สูงวัย สัตว์เลี้ยง ตู้ปลา
5. ปิด/คลุมอาหาร ภาชนะ เครื่องครัว แหล่งน้ำดื่ม
6. เก็บให้พ้นมือเด็ก–สัตว์เลี้ยง ในภาชนะเดิม มีฝาปิด ล็อกได้
7. ไม่ผสมเกินคำแนะนำ ไม่ได้ผลดีขึ้น แต่อันตรายเพิ่ม
8. ล้างมือ–อาบน้ำหลังงานทุกครั้ง ซักชุดทำงานแยก
9. หากมีอาการผิดปกติ หยุดงานทันที และประเมินอาการ
10. บันทึก “ชื่อผลิตภัณฑ์–ล็อต–เวลาใช้–อาการ” เพื่อสื่อสารกับแพทย์ได้เร็ว

สรุปสั้น

ไพรีทรอยด์สังเคราะห์อาจทำให้ คัน–จาม–คัดจมูก–หอบกำเริบ ได้ และหากรับมากอาจเกิด กล้ามเนื้อกระตุก–ชัก–อัมพาต การปฐมพยาบาลคือ หยุดสัมผัส–ล้างตามช่องทาง–อย่าทำให้อาเจียนเอง–พาฉลากไปพบแพทย์ พร้อมสร้างนิสัยใช้อย่างปลอดภัยตามเช็กลิสต์ 10 ข้อด้านบน

FAQ : — 3 คำถามยอดฮิต ของ ไพรีทรอยด์สังเคราะห์ (Allethrin, Cypermethrin, Permethrin ฯลฯ)

คำถามที่ 1 โดนผิวแล้ว “ชา/ซ่า–แสบร้อน” ทำยังไงให้หายเร็ว? อันตรายไหม

• อาการ paresthesia จากไพรีทรอยด์ พบบ่อยแต่ชั่วคราว (ชั่วโมง–1–2 วัน)
• วิธีดูแลทันที: ล้างสบู่+น้ำมาก ๆ นาน 10–15 นาที → ซับแห้ง → ใส่เสื้อผ้าสะอาดหลวม ๆ
• หลีกเลี่ยง: ครีมร้อน/ถูแรง/แอลกอฮอล์ (ยิ่งระคาย)
• บรรเทาอาการ: ครีมบำรุงผิวอ่อนโยน/ประคบเย็นช่วงสั้น ๆ
• ไปโรงพยาบาลทันทีถ้า: ผื่นลามเร็ว แสบตารุนแรง หายใจลำบาก เวียนศีรษะมาก/ชัก หรือเด็กเล็กเผลอกลืน

คำถามที่ 2 ไพรีทรอยด์กระทบ “สัตว์เลี้ยง–ปลา–แมว” แค่ไหน? ใช้อย่างไรให้ปลอดภัย

• ปลา/สัตว์น้ำ: ไวต่อไพรีทรอยด์มาก → ปิดฝาตู้ปลา ถุงคลุม+ปิดกรองอากาศชั่วคราว ย้ายตู้ให้ห่างละออง
• แมว: ไวกว่าสุนัข โดยเฉพาะสูตรเข้มข้น (เช่น permethrin บางเกรด) → แยกพื้นที่จนแห้งสนิทและไร้กลิ่น
• สัตว์เลี้ยงทั่วไป: เอาออกนอกโซนพ่น ปูผ้าคลุมชามน้ำ–อาหาร ล้างอุปกรณ์ก่อนใช้อีกครั้ง
• กลับเข้าพื้นที่ได้เมื่อ: พื้นผิว แห้งสนิท และ ระบายอากาศแล้วอย่างน้อย 30–60 นาที (ยึดตามฉลากเป็นหลัก)

คำถามที่ 3 พ่นสเปรย์/ULV ในบ้านแล้ว “เปิดแอร์ได้ไหม—เข้าบ้านได้เมื่อไหร่”

• ขั้นตอนมาตรฐาน:

1. พ่นเสร็จ ปิดพื้นที่ ให้ละอองตกเกาะผิว 15–30 นาที (ตามฉลาก)
2. เปิดหน้าต่าง–พัดลม ระบายอากาศ 30–60 นาที
3. เช็ดพื้น/โต๊ะครัวที่สัมผัสอาหารด้วยน้ำสบู่อ่อน ๆ แล้วเช็ดน้ำสะอาด

• แอร์: เปิดได้ หลังระบายอากาศรอบแรก เพื่อไล่กลิ่นตกค้าง (เป่าลมออกนอกห้องช่วยได้)
• เข้าพื้นที่ใช้งาน: เมื่อ กลิ่นจาง–พื้นผิวแห้ง และทำความสะอาดจุดเตรียมอาหารแล้ว

สรุป: ใช้ตามฉลาก + PPE + ระบายอากาศดี = ลดเสี่ยงได้มากที่สุด; มีอาการผิดปกติให้หยุดงานทันทีและพบแพทย์พร้อมฉลากผลิตภัณฑ์.