อาการเกิดพิษจากออร์กาโนคลอรีน

อาการเริ่มต้น–ปานกลาง

• ปวดศีรษะ มึนงง คลื่นไส้ อาเจียน
• กล้ามเนื้อ “ประสานงานไม่ดี” มือสั่น เท้าสั่น เดินโซเซ

อาการรุนแรง (ฉุกเฉิน)

• ชัก เกร็ง หมดสติ
• กด/กระตุ้นระบบประสาทส่วนกลางอย่างรุนแรง เสี่ยงหายใจล้มเหลว

เห็นอาการ “ชัก–ซึมลง–หายใจลำบาก” โทร 1669 และนำผู้ป่วยพบแพทย์ทันที

3 ขั้นก่อนช่วยเหลือ: ทำทันทีเมื่อเกิดเหตุ

1. ซักข้อมูลด่วน: ใคร–สัมผัสสารใด–ปริมาณ–นานเท่าไร–ทางไหน (ผิว/ตา/สูดดม/กลืน)–อาการปัจจุบัน–ยาที่ใช้/ดื่มแอลกอฮอล์
2. เก็บหลักฐาน: ภาชนะ/ฉลาก อุปกรณ์พ่น จุดหก/เปื้อน เครื่องมือชำรุด
3. ประเมินความปลอดภัย: ป้องกันตัวเองก่อนเข้าใกล้ แหล่งปนเปื้อนยังปล่อยไอ/ละอองอยู่หรือไม่

การปฐมพยาบาลตาม “ช่องทางสัมผัส”

1) สัมผัสผิวหนัง/เส้นผม

• ถอดเสื้อผ้าที่ปนเปื้อน ทันที
• ล้างผิว/เส้นผมด้วยน้ำและสบู่ ปริมาณมาก หลีกเลี่ยงขัดถูแรง
• ซับให้แห้ง คลุมผ้าสะอาดหลวม ๆ
• เสื้อผ้าที่เปื้อน ทิ้ง/ซักแยก จากผ้าปกติ

2) เข้าตา

• แหกหนังตา ล้างผ่านตาด้วยน้ำสะอาด ต่อเนื่อง 15 นาที
• ปิดตาด้วยผ้าสะอาด → ไปพบแพทย์ทันที
• ห้ามหยอดสาร/ยานอกจากแพทย์สั่ง

3) สูดดม

• เคลื่อนย้ายผู้ป่วยไปที่อากาศถ่ายเท (หลีกเลี่ยงให้ผู้ป่วยเดินเอง)
• คลายเสื้อผ้า ให้อบอุ่น–สงบ
• จับเงยหน้าเปิดทางหายใจ เฝ้าดูการหายใจ
• หากชัก/หายใจผิดปกติ ให้ ช่วยหายใจ และโทรฉุกเฉิน

4) เข้าทางปาก

• ยังไม่กลืน: บ้วนปากด้วยน้ำมาก ๆ แล้วดื่มน้ำ/นมปริมาณมาก
• กลืนแล้ว: อย่าทำให้อาเจียนเอง เว้นฉลากระบุชัด
• ห้ามทำให้อาเจียน หากผู้ป่วยหมดสติ/ชัก หรือเป็นผลิตภัณฑ์สูตร EC/OL (เสี่ยงสำลักตัวทำละลายปิโตรเลียมเข้าปอด)
• นำ ฉลาก/ภาชนะ ไปให้แพทย์ดูทุกครั้ง

ใช้ออร์กาโนคลอรีนให้ปลอดภัย? ทางเลือกและข้อควรระวัง

หมายเหตุ: สารส่วนใหญ่ในกลุ่มนี้ ถูกจำกัด/เลิกใช้ในหลายประเทศ เพราะพิษตกค้างสูง หากยังพบในสต๊อกเก่า ควรจัดการตามระเบียบกำจัดของเสียอันตราย และ เปลี่ยนไปใช้สาร/วิธีที่ปลอดภัยกว่า (เช่น ไพรีทรอยด์สังเคราะห์สูตรเหมาะสม, IGRs, เหยื่อ/กับดัก, IPM)

เช็กลิสต์ 10 ข้อความปลอดภัย

1. อ่านฉลาก–SDS และทำตาม อัตราผสม/วิธีใช้ เคร่งครัด
2. สวม PPE: ถุงมือ แว่น หน้ากาก/หน้ากากกรองไอระเหย เสื้อแขนยาว
3. ผสม–พ่นในที่ อากาศถ่ายเท หลีกเลี่ยงลมย้อนเข้าหน้า
4. ปิด/คลุมอาหาร ภาชนะ เครื่องครัว แหล่งน้ำดื่ม
5. ห้ามใช้ในพื้นที่มีเด็กเล็ก สตรีตั้งครรภ์ ผู้สูงวัย สัตว์เลี้ยง
6. เก็บในภาชนะเดิม ปิดฝา ล็อกได้ พ้นมือเด็ก–สัตว์
7. ไม่ผสมเกินคำแนะนำ ไม่ได้ผลดีขึ้น แต่อันตรายเพิ่ม
8. ล้างมือ–อาบน้ำหลังงานทุกครั้ง ซักชุดทำงานแยก
9. เจ็บป่วยผิดปกติ หยุดงานทันที และประเมินอาการ
10. บันทึก “ชื่อผลิตภัณฑ์–ล็อต–เวลาใช้–อาการ” เพื่อสื่อสารกับแพทย์ได้เร็ว

สรุปสั้น

ออร์กาโนคลอรีนสามารถ กระตุ้นระบบประสาท จนเกิด สั่น–เดินเซ–ชัก–หมดสติ ได้ การปฐมพยาบาลคือ หยุดสัมผัส–ล้าง/ล้างตา 15 นาที–จัดท่าหายใจ–อย่าทำให้อาเจียนเอง–พาฉลากไปพบแพทย์ และควรพิจารณา ทางเลือกที่ปลอดภัยกว่า และแนวทาง IPM เพื่อสุขภาพคน–สัตว์–สิ่งแวดล้อม

FAQ : — 3 คำถามยอดฮิต ของ ออร์กาโนคลอรีน (Lindane, Aldrin, Chlordane, Dieldrin, BHC, Heptachlor)

คำถามที่ 1 ออร์กาโนคลอรีนคืออะไร—ยังใช้ได้ไหมในไทย? อันตรายแค่ไหน

ออร์กาโนคลอรีนเป็นยาฆ่าแมลง “ตกค้างยาว–สะสมไขมัน” (bioaccumulative) ตัวดังเช่น lindane, chlordane, dieldrin ฯลฯ ปัจจุบัน หลายรายการถูกห้าม ผลิต/นำเข้า/ครอบครอง เพราะเสี่ยงต่อระบบประสาท มะเร็ง และสิ่งแวดล้อมสูง จึง ไม่แนะนำให้ใช้ในบ้าน–สถานประกอบการ ทุกกรณี ให้เลือกแนวทาง IPM และสารสมัยใหม่ที่ปลอดภัยกว่าแทน

คำถามที่ 2 เผลอสัมผัส/สูดดม/กลืน ออร์กาโนคลอรีน ต้องทำอะไรใน “1 นาทีแรก”

• ผิวหนัง/ผม: ถอดเสื้อผ้าที่เปื้อนทันที → ล้างน้ำ+สบู่มาก ๆ (เลี่ยงขัดแรง) → ซับแห้ง ใส่ผ้าสะอาดหลวม ๆ
• เข้าตา: แหกหนังตา ล้างผ่านตา ต่อเนื่อง 15 นาที → ปิดตาด้วยผ้าสะอาด → ไปโรงพยาบาล
• สูดดม: พาออกที่อากาศถ่ายเท อย่าให้เดินเองถ้ามึน/อ่อนแรง → เฝ้าดูการหายใจ
• เข้าปาก: บ้วนปาก ดื่มน้ำ/นมมาก ๆ ห้ามทำให้อาเจียนเอง (ยกเว้นฉลากสั่งชัด)
• โทรฉุกเฉินทันที หากมีอาการเตือน: ชัก ซึมลง หายใจลำบาก เดินโซซัดโซเซ ตาพร่า—และ นำฉลาก/ภาชนะ ไปให้แพทย์ทุกครั้ง

คำถามที่ 3 เจอ “สต๊อกเก่า” อยู่ที่บ้าน/โกดัง ทำยังไงดี และมีอะไรใช้แทน

ห้ามใช้/ห้ามแจกจ่าย. ติดต่อหน่วยรับกำจัดของเสียอันตรายตามกฎหมาย ให้เก็บ–ขน–ทำลายอย่างถูกวิธี (อย่าทิ้งลงท่อ/ขยะทั่วไป/ฝังดิน)

ตัวเลือกทดแทน (ตามฉลากถูกกฎหมาย + แนว IPM):

• งานในอาคาร: เจลเหยื่อมด/แมลงสาบ, ผงฝุ่นเฉพาะซอก, กับดักกาว/ไฟ
• ตัดวงจร: IGR (ลูกน้ำยุง/แมลงวัน/ปลวกแบบสถานี)
• พ่นพื้นผิว: เลือก ไพรีทรอยด์/นีโอนิโคตินอยด์/เฟนนีลไพราโซล สูตรเหมาะพื้นที่ ใช้เฉพาะจุด ไม่พ่นกว้างในเขตอาหาร
• ทำร่วมกับ สุขาภิบาล + ปิดทางเข้า + มอนิเตอร์ เสมอ เพื่อลดการพึ่งสารเคมีและดื้อยา