ทำความรู้จักปลวกไม้แห้งแบบกระชับ

• ชื่อสามัญ: Drywood termite
• สกุล: Cryptotermes
• ตัวเต็มวัย (Alates): ยาวได้ราว 7 มม. (หรือ ~11 มม. เมื่อรวมปีก) ปีกใส บินระยะสั้น
• ปลวกทหาร: ยาวประมาณ 5 มม. หัวสีเข้ม ลำตัวส่วนอก–ท้องซีดกว่า
• ตัวอ่อน: ยาวราว 1 มม. สีขาวโปร่งแสง

จุดต่างจากปลวกใต้ดิน: ไม่สร้างท่อดิน ไม่ต้องพึ่งความชื้นสูง อาศัย “ในไม้แห้ง” ได้โดยตรง

วงจรชีวิต: ทำไมตรวจยากและกำจัดช้า

1. ออกบินแต่งงาน (swarming): วรรณะมีปีกบินเป็นฝูงระยะสั้น ร่อนลงพื้นแล้ว สลัดปีก
2. จับคู่–ตั้งรัง: ตัวเมียเลือกตัวผู้ มุดเข้าตาม รอยแตกของคาน/ไม้แห้ง ขุดห้องเล็ก ๆ แล้ว ปิดรัง ก่อนเริ่มผสมพันธุ์
3. ขยายอาณาจักรช้าแต่ยืดเยื้อ: ปีแรกให้ลูกเพียง 3–4 ตัว ก่อนค่อย ๆ เพิ่มจำนวนและแยกบทบาทเป็น ปลวกงาน–ปลวกทหาร–วรรณะมีปีก หมุนเวียนได้ตลอดอายุคอลนี

นิสัยทำลาย: กินไม้ทุกทิศ—เหลือเพียงเปลือก

• กัดกิน ไม้แห้ง เช่น โครงสร้างบ้าน เฟอร์นิเจอร์ วงกบ ประตู ไม้อัด
• ขยายโพรง หลายทิศทางด้านใน ทำให้ไม้ “โปร่ง–ยุบ–รับน้ำหนักแย่ลง” แม้ผิวภายนอกยังดูดี
• ถ่ายมูลเป็น เม็ดเล็กแห้ง ๆ คล้ายทราย สะสมเป็นกองเล็ก ๆ ใต้ขอบบัว มุมพื้น หรือใต้เฟอร์นิเจอร์

7 สัญญาณเตือนที่เจอแล้วต้องตรวจเชิงลึก

1. กองมูลเม็ดเล็ก สีครีมถึงน้ำตาลเข้ม แห้งร่วน
2. รูถ่ายมูลจิ๋ว บนผิวไม้
3. เคาะไม้แล้ว เสียงโปร่ง/กลวง
4. ผิวไม้ บวม–ยุบ แบบไม่มีคราบดิน
5. ผงขุยไม้ โผล่ซ้ำ ๆ แม้เพิ่งทำความสะอาด
6. ปีกปลวกหลุด ใกล้หน้าต่าง/วงกบ หลังฝนแรก
7. รอยแตกเสี้ยนลึกผิดปกติหรือ สีไม้ไม่สม่ำเสมอ

วิธีตรวจ 10 นาทีที่เจ้าของบ้านทำเองได้

• ใช้ไฟฉายส่อง ใต้–หลังเฟอร์นิเจอร์, ขอบบัว, รอยต่อผนัง–พื้น
• เคาะด้วยด้ามไขควง ฟังความต่าง ทึบ vs โปร่ง
• ปัด–ดูด กองมูลเดิม แล้วสังเกตว่ามี “มูลใหม่” เกิดขึ้นอีกหรือไม่
• เปิดลิ้นชัก–บานตู้ที่ชิดผนัง ตรวจจุดอับระบายอากาศ

แผนจัดการแบบ IPM (Integrated Pest Management)

เป้าหมาย: ลดความเสี่ยง → ตรวจพบเร็ว → เลือกวิธีเหมาะกับระดับการระบาด

1) ป้องกันล่วงหน้า

• รักษา ความชื้นต่ำ ระบายอากาศดี ไม่วางเฟอร์นิเจอร์ไม้ชิดพื้น/ผนังยาวนาน
• ซีลรอยแตก ไม้–วงกบ–รอยต่อผนัง ลดโอกาสตั้งรัง
• เคลือบผิวไม้/ทาน้ำยาในจุดเสี่ยงแดด–ฝน–ไอชื้น

2) เมื่อพบการระบาด

• กำจัดเฉพาะจุด (Localized): เจาะ–อัดสาร/โฟมเข้าสู่โพรง เหมาะกับ จุดเล็ก ระยะแรก
• รมยาทั้งโครงสร้าง/ใช้ความร้อน (Fumigation/Heat): เมื่อพบ หลายจุด/กระจายทั้งอาคาร หรือชิ้นงานมูลค่าสูง
• ซ่อม–เปลี่ยนชิ้นไม้รับน้ำหนัก ที่เสียหายเพื่อความปลอดภัยโครงสร้าง

3) เฝ้าระวังต่อเนื่อง

• ตั้ง ตารางตรวจทุก 3–6 เดือน พร้อมบันทึกภาพ–ตำแหน่ง
• ทำความสะอาดมูลเดิมทุกครั้งเพื่อเทียบ การเกิดมูลใหม่ รอบถัดไป

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ปลวกไม้แห้ง (Cryptotermes spp.) — 3 คำถามที่เจ้าของบ้านเสิร์ชบ่อย พร้อมคำตอบที่ทำตามได้จริง

คำถามที่ 1 แยกยังไงว่า “กองทรายเล็ก ๆ” คือมูลปลวกไม้แห้ง ไม่ใช่ฝุ่นไม้หรือมอดแทะ?

มูลปลวกไม้แห้ง (frass) เป็น เม็ดเล็กแห้งทรงรี–เหลี่ยม สีครีมถึงน้ำตาล ขนาดสม่ำเสมอ กองใต้บัว/วงกบ ใกล้ รูเข็ม บนผิวไม้

วิธีสังเกตภาคสนาม (2 นาที)

• ลองกลิ้ง: เม็ดมูล “กลิ้งเป็นเม็ด” ไม่ฟุ้งเป็นฝุ่น
• หาแหล่งปล่อย: มักมี รูถ่ายมูลจิ๋ว อยู่เหนือกอง
• ทดสอบเสียง: เคาะแล้ว โปร่ง/กลวง มากกว่าปกติ
• เทียบกับมอด/มด: มอดแป้งทิ้งเป็น “ผงฟุ้ง + ใย/ก้อน” ส่วนมดจะมีเศษผสมอื่น ๆ ไม่ใช่เม็ดสม่ำเสมอ

คำถามที่ 2 พบกองมูล+รูเข็มแล้ว ควร “อัดโฟม/เจลเฉพาะจุด” หรือ “รมยาทั้งยูนิต/ทั้งหลัง” เลือกยังไงให้คุ้ม?

หลักตัดสินใจเร็ว

• จุดเล็ก/ตำแหน่งชัด/เริ่มต้น → กำจัดเฉพาะจุด (เจาะรู–อัดโฟม/เจล/บอเรต)
• หลายจุด/กระจายหลายห้อง/ของสะสมมูลค่าสูง → รมความร้อน/ก๊าซ โดยผู้เชี่ยวชาญ

เปรียบเทียบข้อดี–ข้อจำกัด

• เฉพาะจุด: รวดเร็ว ไม่ต้องเว้นพื้นที่นาน | อาจพลาดโพรงย่อยที่ไม่เชื่อมรู → ต้องตรวจซ้ำ 3–6 เดือน
• รมทั้งยูนิต: ครอบคลุมโพรง “ที่มองไม่เห็น” | ต้องเตรียมพื้นที่และหยุดใช้งานชั่วคราว

ทิปติดตามผล

หลังบำบัด ดูดมูลเดิมให้หมด เพื่อเช็ก “มูลใหม่” รอบถัดไปว่าหยุดจริงหรือยัง

คำถามที่ 3 ป้องกันปลวกไม้แห้งแบบไม่พึ่งสารแรง ทำอะไรได้บ้างในบ้าน–คอนโด?

เช็กลิสต์ลงมือทันที

• คุมความชื้น/อากาศ: ระบายอากาศดี ตั้งเป้า RH < 60%
• ซีลผิวและรอยต่อ: วงกบ–บัว–ขอบตัด ทาสี/วานิช/ซีลรอบด้าน
• เลี่ยงจุดล่อ: ไม่วางเฟอร์นิเจอร์ไม้ ชิดผนัง/พื้น ให้มีช่องตรวจด้านหลัง–ใต้ชิ้นงาน
• คัดของเข้า: เฟอร์นิเจอร์มือสอง/ไม้เก็บนาน ตรวจรูเข็ม–กองมูล ก่อนนำเข้า
• ช่วงแมลงเม่าบิน: ลดไฟล่อ/ปิดม่านช่วงค่ำหลังฝนแรก ตรวจบัว–วงกบเช้าวันถัดไป
• เสริมวัสดุ: ใช้/ทา บอเรต กับงานไม้ในโซนเสี่ยงความชื้นต่ำ–ปานกลาง

ตารางเฝ้าระวังแบบมืออาชีพ

• ตรวจ ทุก 3–6 เดือน ตามรอย: มูลเม็ดทราย + รูเข็ม + เสียงโปร่ง
• บันทึกรูป/พิกัด จุดพบ เพื่อเปรียบเทียบแนวโน้มและเรียกช่างได้ตรงจุด