Quick ID: แยกให้ไวใน 10 วินาที

• ขนาด & สี: ตัวเล็กมาก 1.0–4.0 มม. ลำตัวเหลืองหรือดำ เงาแวววาว บินเร็วและชอบเกาะตามสิ่งแขวน (ชายคา เพดาน) รวมฝูงในพื้นที่สกปรก/ชื้น.

• ปีก/หนวด/ปาก: ปีก 1 คู่แบบเยื่อใสบาง (membrane) + halteres; หนวด aristate; ปาก sponging ใช้ซับ–เลียของเหลว.

• พฤติกรรมเด่น: กินสารคัดหลั่งบริเวณตา/บาดแผลของคนและสัตว์—เสี่ยงแพร่โรคตาอักเสบ การระบาดเกิดเร็วในอากาศร้อนชื้นของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้.

วงจรชีวิต (Lifecycle) — เร็ว จึงระบาดไว

• ไข่: เพศเมียวาง ~30–100 ฟอง ระยะ 1–2 วัน
• ตัวอ่อน: ~4 วัน กินอินทรียวัตถุชื้น/คราบเมือก
• ดักแด้: ~4 วัน ก่อนฟัก

• ตัวเต็มวัย: เฉลี่ย ~21–28 วัน (รวมวงจร ~2–3 สัปดาห์ในสภาพเหมาะ)

ความเสี่ยง–ผลกระทบ

• ด้านสาธารณสุข: เป็น พาหะโรคตา (ตาอักเสบ/ตาแดง/เยื่อบุตาอักเสบ) จากพฤติกรรมกินสารคัดหลั่งและสัมผัสบาดแผล—พบการระบาดเร็วในชุมชน/ฟาร์มปศุสัตว์/พื้นที่ชนบทเขตร้อน.

• ด้านภาพลักษณ์สุขาภิบาล: การพบฝูงตามเพดาน ชายคา โซนล้าง–ท่อระบายน้ำ ส่งผลต่อคะแนนตรวจ GMP/HACCP และความเชื่อมั่นลูกค้าในร้านอาหาร/โรงงาน.

แผน IPM: คุมให้อยู่ด้วย “ท่อสะอาด–พื้นที่แห้ง–กันสัมผัสตา/แผล”

1) Sanitation (หัวใจที่สุด)

• จัดการท่อระบายน้ำ: ราดน้ำร้อนเพื่อตัดวงจร, ใช้แปรงถูคอท่อให้คราบเมือก/ผม/สบู่หลุด, เทผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดแบบเจล ~125 มล. รอบขอบท่อ ให้เคลือบผนัง (ตามฉลาก).

• รอบอาคาร: เก็บขยะมูลฝอย ทำความสะอาดชายคา/เพดาน/ใต้หลังคา ลดจุดพักเกาะ.

2) Exclusion & Personal Protection

• ปกป้องดวงตา/แผล: ปิดตาที่อักเสบ ปิดแผล–ตุ่มหนองให้มิดชิด ลดโอกาส “เกาะกินสารคัดหลั่ง”.

• ลดจุดเกาะ: หลีกเลี่ยงแขวนเชือก/วัสดุระโยงระยางที่เป็นที่พักฝูง.

3) Monitoring

• กำหนดจุดตรวจรายสัปดาห์ (คอท่อ โซนล้าง ชายคา เพดาน) + บันทึก Log เพื่อปรับความถี่ทำความสะอาดและการกั้นพื้นที่ตามความชุก.

4) Tools & Chemical (ใช้เท่าที่จำเป็น)

• เครื่องดักแมลง/กับดัก ช่วยลดตัวเต็มวัยในโซนพักเกาะ.

• สเปรย์กำจัดแมลง (ไพรีทรอยด์แอโรซอล) ใช้เฉพาะจุดและอย่างระมัดระวัง โดยยึดฉลากและข้อกำหนดความปลอดภัย (หลีกเลี่ยงพื้นที่ใกล้ผู้คน/อาหาร). งานวิจัยในไทยรายงานการควบคุมฝูงด้วยไพรีทรอยด์แอโรซอลได้ผลในสภาพเหมาะสม.

แกนยุทธศาสตร์: IPM ของชนิดนี้ไม่ได้เริ่มที่ “สเปรย์” แต่เริ่มที่ ท่อสะอาด–พื้นที่แห้ง–กันสัมผัสตา/แผล ก่อนเสมอ

Checklist กันพลาด

• ราดน้ำร้อน + แปรงคอท่อ + เทเจลรอบขอบท่อเป็นประจำ
• ทำพื้น–ผนัง–โซนล้างให้ “แห้งหลังใช้งาน”
• เก็บขยะ–ล้างชายคา/เพดาน ลดจุดพักเกาะ
• ปิดตา/ปิดแผลในผู้ป่วย ลดการสัมผัสของแมลง
• ติดตามผลด้วย Monitoring Log (รูป/บันทึกสั้น ๆ)

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ แมลงหวี่ตา (Oriental Eye Flies) Siphunculina funicola — Quick ID, วงจรชีวิต & IPM

คำถามที่ 1 แมลงหวี่ตาอันตรายไหม—เกี่ยวกับโรคตาอักเสบจริงหรือเปล่า?

คำถามที่ 2 มาจากไหน—อะไรดึงดูดให้เข้าบ้าน/ร้าน/โรงงาน?

ตัวจิ๋ว (ประมาณ 1–4 มม.) สีเหลืองถึงดำ เงาวาว บินเร็วและ รวมฝูงในจุดชื้น–เย็น–สกปรก เช่น โซนล้างจาน/ท่อระบายน้ำ/ชายคา/เพดาน จุดดึงดูดหลักคือ คราบเมือกอินทรีย์, น้ำขัง, กลิ่นหมัก และสิ่งแขวนระโยงที่เป็น “ที่พักเกาะ” วิธีตัดแรงดึงดูดที่ได้ผล:

• ทำ ท่อ–คอท่อให้สะอาดและแห้ง (ขัดคราบเมือก/เส้นผม/สบู่)
• ลด น้ำขัง–ความชื้น–กลิ่นหมัก รอบจุดล้าง/พื้นผนัง
• เก็บขยะมูลฝอย–ล้างชายคา/เพดาน ลดจุดพักเกาะ

คำถามที่ 3 กำจัด/ป้องกันแบบ IPM ให้เห็นผลเร็ว ทำยังไง?

แกน 3 ข้อ = ท่อสะอาด → พื้นที่แห้ง → กันสัมผัสตา/แผล

• Sanitation (ตัวชี้ขาด): ราดน้ำร้อนพอเหมาะ, ใช้แปรงถู คอท่อ–ไซฟอน ให้คราบหลุด, เท เจลทำความสะอาดท่อ รอบขอบท่อ ~125 มล. ให้เคลือบผนัง (ทำตามฉลาก)
• Moisture/Exclusion: ผึ่งแห้งโซนล้าง–พื้นห้องน้ำหลังใช้งาน, ปิดฝาตะแกรงเมื่อไม่ใช้งานนาน ๆ, เก็บสิ่งแขวนที่เป็นที่พักฝูง
• Monitoring: ตั้ง จุดตรวจรายสัปดาห์ (คอท่อ/ท่อระบายน้ำ/ชายคา/เพดาน) พร้อมบันทึกภาพ/Log เพื่อปรับความถี่ทำความสะอาด
• Chemical (เฉพาะจุด): ไพรีทรอยด์แบบสเปรย์ใช้เฉพาะกำจัดตัวเต็มวัยที่เกาะผนัง นอกโซนอาหาร–ผู้คน และต้องคู่กับการล้างท่อเสมอ ไม่เช่นนั้นจะกลับมาอีก
• Personal protection: ช่วงระบาดให้ ปกป้องดวงตา, ปิดแผลให้มิด, ล้างมือ–ใบหน้าบ่อย ๆ

วงจรชีวิตจำง่าย “1–4–4–21+ วัน” → ไข่ ~1–2 วัน → ตัวอ่อน ~4 วัน → ดักแด้ ~4 วัน → ตัวเต็มวัย ~21–28 วัน (แปรตามสภาพแวดล้อม) ระบาดไวถ้าปล่อยให้พื้นที่ ชื้น–สกปรก–กลิ่นหมัก อยู่ต่อเนื่อง