Quick ID: แยกให้ไวใน 10 วินาที

• สี/ลำตัว: เขียว–น้ำเงินเมทัลลิก สะท้อนแสง แวววาว ตัวค่อนข้างใหญ่ (≈6–14 มม.)

• ตา: แดงเข้ม คู่ใหญ่—เพศผู้ตาชิด / เพศเมียตาห่าง (ช่วยแยกเพศเบื้องต้น)

• หนวด: แบบ aristate มี arista เส้นเล็ก ๆ บนปล้อง flagellum

• ปีก/ปาก/ขา: ปีก 1 คู่ (membrane) + halteres; ปากแบบ sponging; ขาสีดำลักษณะขาเดิน

• พฤติกรรมเด่น: ออกหากินกลางวัน พักกลางคืน ชอบแหล่งชื้น–เน่าเสีย (กองขยะ ซากสัตว์ ผลไม้เน่า ฯลฯ) อาหารแข็งจะ “คายน้ำลายย่อย” แล้วดูดกินกลับ

วงจรชีวิต (Lifecycle) แบบเข้าใจไว

• ไข่: ~8–72 ชม. เพศเมียวางครั้งละ 120–150 ฟอง รวมชีวิต ~200–1000 ฟอง สีขาว วางบนวัสดุเน่าเสีย/ซาก

• ตัวอ่อน: 3–60 วัน กินอินทรียวัตถุเน่าเสีย (เศษอาหาร เนื้อ/ปลาเน่า ซากสัตว์ ฯลฯ) แล้วคลานออกไปบริเวณแห้งใกล้เคียงเพื่อเข้าดักแด้

• ดักแด้: 3–28 วัน ก่อนฟักเป็นตัวเต็มวัย

• ตัวเต็มวัย: โดยเฉลี่ย เพศผู้ ~17 วัน / เพศเมีย ~29 วัน (ที่ ~25 °C, RH ~45%)

ความเสี่ยง/ผลกระทบ (Hygiene & Compliance)

เชื่อมโยงกับ ซาก/ของเสีย จึงกระทบภาพลักษณ์สุขาภิบาลร้านอาหาร–โรงงาน และเสี่ยงต่อคะแนนตรวจ GMP/HACCP หากจัดการขยะอินทรีย์/กลิ่น/ความชื้นไม่ดีพอ—แก้ที่ “ต้นเหตุ” คือ ลดของเสียชื้น–เน่าเสียและกลิ่นดึงดูดในโซนเตรียมอาหาร/ท่อระบายน้ำ/จุดตั้งถังขยะ

แผน IPM: คุมให้อยู่ด้วย 3 แกนหลัก

1) Sanitation (แกนหลักที่สุด)

• แยก–ปิดผนึกขยะอินทรีย์ทุกวัน, ล้างถัง/ท่อให้สะอาดและ ทำให้แห้ง ตอนปิดกะ, หลีกเลี่ยงค้างคืนของเศษอาหาร/กองปลิดทิ้ง

• จัดโฟลว์ขยะ: จุดวางถัง ห่างโซนผลิต/ครัว ลดแรงดึงดูดแมลงวันจากกลิ่น

2) Exclusion & Physical Controls

• ซีลช่องเปิด ติดมุ้งลวด ปิดฝาถังแน่น จัดการการไหลเวียนอากาศ (ลดกลิ่น)

• ใช้เครื่องมือเชิงกล/ฟิสิกส์ เช่น กรง/มุ้ง/ไม้ตีแมลง/อุปกรณ์คลื่น–แสง–เสียง เป็นมาตรการเสริมตามความเหมาะสมของพื้นที่

3) Monitoring & Response

• ทำ จุดตรวจรายสัปดาห์ รอบท่อระบายน้ำ/โซนล้าง/จุดตั้งถังเปียก + บันทึก Log เพื่อปรับกำลังควบคุมตามความชุก (หลักฐานการควบคุมช่วยเรื่อง audit)

เคมี (ใช้เท่าที่จำเป็น ตามฉลาก/กฎหมายเท่านั้น):

• ไฟล์ต้นทางระบุสารกลุ่ม Organophosphorus / Carbamate และ IGR เช่น diazinon, fenitrothion, pirimiphos-methyl, diflubenzuron, cyromazine สำหรับฉีดพ่นจุดพักเกาะภายนอก/เหยื่อผสมอาหารที่ชอบ หรือวัสดุแขวนชุบสาร (เปลี่ยนทุก 1–2 เดือน)—ควรดำเนินการโดยผู้เชี่ยวชาญและหลีกเลี่ยงบริเวณผลิตอาหารโดยตรง

หลักคิด: สำหรับพื้นที่อาหาร “เคมี = ตัวเสริม” ไม่ใช่ตัวหลัก ผลลัพธ์ยั่งยืนต้องเริ่มจาก ลดกลิ่น–ความชื้น–อินทรียวัตถุ ให้หมดจด

ข้อผิดพลาดที่พบบ่อย

• ปล่อย ขยะอินทรีย์ค้างคืน / ฝาถังไม่สนิท
• โซนล้าง/ท่อ ไม่ล้าง–ไม่ตากแห้ง ตอนปิดกะ
• วางถังขยะ ชิดครัว/โซนผลิต
• ไม่มี Monitoring Log ทำให้ “ไม่รู้” จุดเสี่ยงจริง

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ แมลงวันหัวเขียว (Blow Fly) Chrysomya megacephala — Quick ID, วงจรชีวิต & IPM

คำถามที่ 1 อันตรายไหม—แพร่โรคหรือกัดคนหรือเปล่า?

สรุปสั้น: ไม่กัด ไม่ดูดเลือด แต่เป็น “ตัวชี้วัดสุขาภิบาล” ชั้นดีเพราะชอบของเสีย/ซาก จึง เสี่ยงพาเชื้อปนเปื้อนแบบกลไก เข้าสู่ครัว–ไลน์ผลิตได้ (เชื้อแบคทีเรียจากพื้นผิวสกปรกติดที่ปาก/ขา/ลำตัวแล้วถ่ายสู่พื้นผิวอาหาร)
Quick ID ใน 10 วิ

• ลำตัว เขียว–น้ำเงินเมทัลลิก แวววาว, ตาแดง
• ตัวค่อนข้างใหญ่กว่าบ้าน (≈ 6–14 มม.)
• เพศผู้ “ตาชิด” / เพศเมีย “ตาห่าง” พอแยกเพศเบื้องต้นได้

คำถามที่ 2 วงจรชีวิตกี่วัน—อะไรเร่ง/หน่วงการระบาด?

กรอบโดยรวม (เปลี่ยนตามอุณหภูมิ/ความชื้น & แหล่งอาหาร):

• ไข่: ~8–72 ชม. (วางเป็นชุดบนของเสีย/ซาก)
• ตัวอ่อน: 3–60 วัน (กินอินทรียวัตถุ; โตเร็วมากเมื่ออุ่น–ชื้นและอาหารชุก)
• ดักแด้: 3–28 วัน (มักย้ายไปที่แห้งก่อนเข้าดักแด้)
• ตัวเต็มวัย: โดยเฉลี่ย ~17–29 วัน

อากาศ อุ่น–ชื้น + กลิ่นของเสียแรง = เร่งจำนวนรุ่น (ระบาดเร็ว)
อากาศ แห้ง–เย็น + ของเสียถูกจัดการ = วงจรยืด/จำนวนรุ่นลด

คำถามที่ 3 คุมให้อยู่ในบ้าน–ร้านอาหาร–โรงงานแบบยั่งยืน (IPM) ยังไง?

3 แกนหลัก = สุขาภิบาล + กันเข้า + มอนิเตอร์

1) สุขาภิบาล (ตัวชี้ขาด):

• แยก/ปิดผนึกขยะอินทรีย์, ไม่ปล่อยค้างคืน
• ล้างถัง–ท่อ–พื้นที่ล้าง และทำให้แห้งตอนปิดกะ
• เคลียร์เศษปลิดทิ้ง/ซาก–เศษอาหารตกค้างทันที

2) กันเข้า (Exclusion & Physical):

• มุ้งลวด/ซีลช่องเปิด, ปิดฝาถังแน่น, จัดจุดถังขยะ ห่างโซนผลิต
• ระบายอากาศลดกลิ่นดึงดูด; ใช้กรง/มุ้ง/ไม้ตีแมลงเป็นมาตรการเสริม

3) มอนิเตอร์ & ตอบสนอง:

• Log รายสัปดาห์ ที่จุดเสี่ยง (ท่อระบายน้ำ/โซนล้าง/จุดถังเปียก)
• ใช้ เครื่องดักแมลงแบบแสง (ILTs) ในโซนพักเกาะ (นอกไลน์อาหาร) เพื่อจับ–ประเมินแนวโน้ม
• สารเคมี = ตัวเสริมเท่านั้น ใช้เฉพาะจุดพักเกาะภายนอก/พื้นที่ไม่สัมผัสอาหาร ด้วยผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นทะเบียน ปฏิบัติตามฉลาก–PPE–ระยะปลอดภัย

Do/Don’t ที่ช่วยเห็นผลไว