หนูดำคือใคร? (Identification)

• ชื่อสามัญ: Black rat, House rat, Roof rat, Ship rat
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Rattus rattus (วงศ์ Muridae, อันดับ Rodentia)
• รูปร่าง: ลำตัวยาวราว 12.75–18.25 ซม., หางยาว 15–22 ซม. มัก ยาวเท่าหรือยาวกว่าลำตัวและหัว มีเกล็ดตลอดหาง ใบหูใหญ่ จมูกแหลม ขนหลังน้ำตาลเข้มถึงดำ ท้องสีอ่อนกว่า (เพรียวกว่าหนูนอร์เวย์)

• นิสัยเด่น: ปีนป่ายจัด—พบตามชั้นบนสุด ฝ้า คาน และบนเรือ

วงจรชีวิต (Life Cycle)

อายุขัย: โดยทั่วไป ~1 ปี
(รู้ช่วงอ่อนไหวของวงจร = เลือกเครื่องมือ/จังหวะควบคุมได้คุ้มค่าที่สุด)

แหล่งอาศัย & อาหาร

อาหาร: ผลไม้ ธัญพืช ซีเรียล พืชพรรณต่าง ๆ รวมถึง แมลงและไส้เดือน—จึงอยู่รอดได้ดีใกล้คลังวัตถุดิบ โรงสี โรงงานอาหาร

โรคที่หนูดำเป็นพาหะ (Public Health Risks)

หนูดำและปรสิตบนตัว (หมัด เห็บ ไร) สามารถเกี่ยวข้องกับโรคต่อไปนี้:

• เลปโตสไปโรซิส (ไข้ฉี่หนู)—เชื้อ Leptospira จากปัสสาวะหนูปนเปื้อนน้ำ/ดิน
• โรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจาก LCMV—สัมผัสอุจจาระ ปัสสาวะ น้ำลายหนู
• ฮันตาไวรัส, Q fever—รับเชื้อผ่านฝุ่นละอองปนเปื้อน หรือผิวหนังมีแผล

• โรคทางเดินอาหาร—Salmonella, Campylobacter, Cryptosporidium จากอาหาร/น้ำปนเปื้อน

(สถานที่เสี่ยง: ครัวกลาง โรงงานอาหาร/อาหารสัตว์ ตลาดสด คลังสินค้า เรือขนส่ง)

กลยุทธ์ควบคุมแบบ IPM (Integrated Rodent Management)

1) ป้องกันนำหน้า (Exclusion & Proofing)

• ซีล รอยแตก/ช่องลอดท่อ/บัวพื้น/วงกบ ด้วยโลหะแผ่น/ตะแกรงรู 0.5–1.2 ซม.
• ติด Door sweep/แผ่นกันแทะ ประตูโกดัง สูง ~60 ซม.
• จัดสายไฟ/ท่อ/คาน ให้ ไม่มี “สะพาน” นำทางสู่ฝ้า/ชั้นบน

2) สุขาภิบาล & ลดแหล่งอาหาร (Sanitation)

• เก็บวัตถุดิบ/อาหารใน ภาชนะปิดมิดชิด ยกพ้นพื้น ≥ 30 ซม. และห่างผนัง 0.5–1 ม.
• จัดการ ขยะเปียก ทุกวัน ล้างท่อระบายน้ำ ลดกลิ่นดึงดูด
• ตัดแต่งวัชพืช/กองของรกร้างรอบอาคาร—ตัด “หลุมซ่อนตัว”

3) เฝ้าระวัง & ทำแผนที่ความเสี่ยง (Monitoring)

• ตรวจ รอยกัดแทะ/มูล/รอยทางเดิน/คราบไขมัน เป็นประจำ
• วาง จุดตรวจ (inspection points) ทุกโซนเสี่ยง—บันทึกผลเป็น แผนที่หนู

4) ดักจับ & เหยื่อ อย่างรับผิดชอบ (Mechanical & Baiting)

• ใช้ สถานีกลไกดักจับหนูเหล็กกัลวาไนซ์ แบบดักหลายตัว เหมาะพื้นที่อาหาร/ยา
• เหยื่อ anticoagulant ใช้เป็น มาตรการเสริม ภายใต้ผู้เชี่ยวชาญ—จัดวางใน bait station ที่ล็อกได้ ป้องกันการสัมผัสโดยไม่ตั้งใจ
• หมุนเวียนวิธี/ตำแหน่งวาง ทุก 3–6 เดือน หรือทันทีเมื่อพบแนวโน้มเพิ่มขึ้น

5) เอกสาร & Compliance

• เก็บ Logbook การตรวจ การดักจับ การเติมเหยื่อ—รองรับ HACCP/GMP และการตรวจประเมินลูกค้า

(แนวทางด้านบนสอดคล้องชีววิทยาและพฤติกรรมปีนป่าย-อยู่ที่สูงของหนูดำ จึงลดโอกาสปะทะซ้ำ ๆ และเพิ่มประสิทธิภาพการควบคุม)

เช็คอย่างไรว่า “ตอนนี้มีหนูดำในไซต์งาน”?

• เห็นตัวในเวลากลางวัน (บ่งชี้ประชากรสูง)
• มูลลักษณะยาวเรียวคล้ายกระสวย ตามคาน/ฝ้า/รางสายไฟ
• รอยกัดแทะ บรรจุภัณฑ์ไม้/พลาสติก/สายไฟ

• คราบมันบนผนัง/คาน จากขนท้องเสียดสีกับทางเดิม ๆ

แนะนำผลิตภัณฑ์/โซลูชันที่เข้ากับพฤติกรรมหนูดำ

• สถานีกลไกดักหนูแบบเหล็ก (ดักหลายตัว) สำหรับคาน/ชั้นบน – ใช้ร่วมกับ ล่อเหยื่อ/อาหารแห้ง
• ตะแกรงสแตนเลส ช่องระบายอากาศ/ร่องสายไฟ
• โปรแกรมตรวจเชิงรุกทุก 3–6 เดือน พร้อมรายงานแนวโน้ม

ติดต่อผู้เชี่ยวชาญ

Green Agroscience Co., Ltd.
Hotline: 081-421-8517, 081-905-6566
Tel: 02-377-2488, 02-377-9580, 02-375-1995, 02-374-7118-9
Email: customer-service@greenbestproduct.com
Web: www.greenbestproduct.com

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ หนูดำ (Rattus rattus)

คำถามที่ 1 เสียงดังบนฝ้า/เพดานตอนกลางคืนคือ “หนูดำ” ไหม—ตรวจยังไงให้รู้เร็ว?

คำตอบสั้น: มีโอกาสสูง ถ้าได้ยินเสียง “วิ่งเบา ๆ ต่อเนื่อง” ช่วงหัวค่ำ–ดึก และมีมูลเรียวยาวคล้ายกระสวยบนคาน/รางสายไฟ พร้อมคราบมันตามแนวเดิน
ทำไมสำคัญ: หนูดำเป็น “นักปีน” ถ้าปักหลักบนฝ้า จะเสี่ยงไฟไหม้จากการแทะสายไฟและการปนเปื้อนฝุ่นอาหารอย่างจัง
ลงมือทันที:

• เปิดฝ้าตรวจจุดเสี่ยง 3T: Truss (โครง), Tray (รางสายไฟ), Top plate (สันผนัง)
• วางกับดักหลายจับ/สแน็ปใน “แนววิ่งริมคาน” และทำ ผังรอยทาง จากคราบ+มูล
• ตั้งกล้อง/เซนเซอร์ช่วง 19:00–01:00 น. เพื่อยืนยันชนิดและทิศทางเข้า

คำถามที่ 2 ทำความสะอาด “มูล–ฉี่หนู” อย่างไรให้ปลอดภัยต่อคนและอาหาร?

คำตอบสั้น: ใส่ PPE (ถุงมือ หน้ากาก แว่นตา) ชุบฆ่าเชื้อพื้นที่ก่อนเช็ด หลีกเลี่ยงกวาด/ดูดฝุ่นแบบแห้งที่ทำให้ฝุ่นฟุ้ง
ทำไมสำคัญ: โรคจากหนู (เช่น เลปโตสไปโรซิส, LCMV, ซัลโมเนลลา) แพร่ได้ทางละออง/พื้นผิวปนเปื้อน
ลงมือทันที (สเต็ปสั้น):

1. ปิดพื้นที่—เปิดระบายอากาศ 10–15 นาที
2. พ่นสารทำความสะอาด/ฆ่าเชื้อให้ชุ่ม ทิ้ง 5–10 นาที (เช่นสูตรคลอรีนเจือจางตามฉลาก)
3. เช็ด/ตักมูลใส่ถุง 2 ชั้น—ปิดปากถุงแน่น
4. เช็ดซ้ำพื้นผิวสัมผัสอาหารด้วยน้ำยาที่เหมาะกับเกรดอาหาร แล้วล้างน้ำ/เช็ดแห้ง
5. ล้างมือและเปลี่ยน PPE—ทำบันทึกจุดพบเพื่อย้ายตำแหน่งกับดักให้แม่นยำ

คำถามที่ 3 กันยังไงไม่ให้ “ปีนเข้าบ้าน/โรงงาน” ทางสายไฟ–กิ่งไม้–ช่องหลังคา?

คำตอบสั้น: ตัด “สะพานขึ้นบ้าน” + ซีลช่อง ≤ 1 ซม. + ทำแนวกับดัก/สถานีเหยื่อรอบโครงหลังคา
ทำไมสำคัญ: หนูดำใช้กิ่งไม้ สายไฟ ราวท่อ เป็นทางด่วนขึ้นสู่ฝ้า—ปิดข้างล่างอย่างเดียวไม่พอ
ลงมือทันที (เช็กลิสต์หน้างาน):

• ต้นไม้/เถาวัลย์: ตัดแต่งไม่ให้แตะผนัง/ชายคา (เคลียร์ 1–2 เมตรรอบอาคาร)
• ช่องหลังคา/เฟล็กซ์ท่อ: ปิดด้วยแผ่นโลหะ/ตะแกรงสแตนเลสช่อง 0.5–1.2 ซม. และสตีลวูล+ซีลแลนต์รอบท่อ–สายไฟ
• สายไฟ/ท่อภายนอก: คลิปให้ชิดผนัง ลดจุดวางเท้า/กระโดดข้าม
• แนวกันเข้า (Barrier line): ติดตั้งสถานีกลไก/เหยื่อทุก 8–12 ม. รอบฐานอาคารและทางขึ้นสู่จุดสูง
• KPI: มูล/คราบบนคานต้องลดลง ≥60% ภายใน 2–4 สัปดาห์ และ ไม่พบตัวช่วงกลางวัน ภายใน 4–6 สัปดาห์ เมื่อทำครบ IPM