ปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมส (Schedorhinotermes):
นักทำลายโครงสร้างเงียบที่หลายคนมองข้าม

หากพูดถึงปลวกที่สร้างความเสียหายทางเศรษฐกิจมากที่สุด หลายคนอาจนึกถึง Coptotermes แต่รู้หรือไม่ว่า ปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมส (Schedorhinotermes sp.) ก็เป็นอีกหนึ่ง "มืออาชีพ" ที่เงียบ แต่แฝงพลังทำลายล้างสูง และกำลังคุกคามบ้านเรือน รวมถึงต้นไม้ในหลายพื้นที่เขตร้อน

ทำความรู้จักปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมส

• ชื่อสามัญ: Schedorhinotermes termite
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Schedorhinotermes sp.
• วงศ์: Termitidae
• อันดับ: Blattodea

ปลวกสายพันธุ์นี้มีหัว (head capsule) ที่มีช่องเปิด (fontanelle) บริเวณด้านหน้า สำหรับปล่อยของเหลวสีขาวเพื่อป้องกันตนเองจากศัตรู อกปล้องแรก (pronotum) กว้าง แข็งแรง

ความพิเศษคือมี ปลวกทหารสองรูปแบบ (dimorphic soldiers):

• ปลวกทหารหลัก (major soldier): ยาว 5–7.5 มม. มีหัวใหญ่ กรามโค้งงอ ขนาดใหญ่
• ปลวกทหารรอง (minor soldier): ยาว 3–5 มม. หัวแคบ กรามเรียวยาว และริมฝีปากบน (labrum) ยื่นยาวเกือบถึงปลายกราม

วงจรชีวิต: ขยายพันธุ์เร็ว อาศัยนาน

ปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมสมีการเจริญเติบโตแบบ complete metamorphosis
ไข่: ตัวเมียวางไข่ชุดแรก 15–30 ฟอง และสามารถวางได้มากถึง 1,000 ฟอง ระยะฟัก 2–4 สัปดาห์
ตัวอ่อน: สีขาว คล้ายตัวเต็มวัย แต่ยังไม่มีปีก เติบโตทีละน้อย
ตัวเต็มวัย: อายุขัยราว 4 ปี ราชินีอาจมีอายุได้ถึง 20 ปีหรือมากกว่านั้น

เมนูโปรดและวิธีทำลาย

ปลวกสายพันธุ์นี้กินเนื้อไม้ทั้งไม้เนื้อแข็งและเนื้ออ่อน ไม่ว่าจะเป็นท่อนซุง ตอไม้ โคนต้นไม้ หรือไม้โครงสร้างบ้าน

สิ่งที่ทำให้มันน่ากลัว คือสามารถทำลายไม้จากภายในแบบเงียบ ๆ โดยสร้างท่อทางเดินจากดินไปยังแหล่งอาหาร ออกหากินเวลากลางคืน เมื่อรู้ตัวอีกที บ้านหรือสวนก็อาจเสียหายหนักจนยากแก้ไข

แหล่งอาศัย: ซ่อนตัวเก่ง อยู่ได้หลายที่

เป็นปลวกใต้ดิน (subterranean termite) ทำรังอยู่ใต้ดิน โคนต้นไม้ ท่อนซุง ใต้พื้นบ้าน หรือแม้แต่ในรังที่ปลวกชนิดอื่นทิ้งร้าง

พฤติกรรมสังคมสุดซับซ้อน

• วรรณะงาน (worker): หาอาหาร ดูแลรัง ป้อนอาหารตัวอ่อนและปลวกทหาร
• วรรณะทหาร (soldier): ปกป้องรัง มีหัวใหญ่และกรามใหญ่ ไม่สามารถกินเองได้ ต้องพึ่งปลวกงาน
• วรรณะสืบพันธุ์: ราชาและราชินี ราชินีสามารถขยายท้องใหญ่เพื่อเพิ่มการผลิตไข่

การกระจาย: นักลอบทำลายประจำเขตร้อน

ปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมสพบได้ในเขตร้อน โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เหมาะสมต่อการสร้างรังและหาอาหาร

สรุป

แม้จะไม่ได้ถูกพูดถึงมากเท่าปลวก Coptotermes แต่ ปลวกเชอโดไรโนเทอร์เมส คือศัตรูเงียบที่ต้องจับตา ทั้งในด้านการทำลายโครงสร้างไม้ และการคุกคามต้นไม้เศรษฐกิจ การตรวจสอบพื้นที่ การจัดการความชื้น และการใช้มาตรการป้องกันล่วงหน้า จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเจ้าของบ้านและสวน