มอดหนวดยาว (Flat Grain Beetle): จอมซ่อนตัวในโกดังธัญพืช

ถ้าพูดถึงแมลงศัตรูพืชที่ "แบน" และ "ซ่อนตัวเก่ง" ชนิดที่คนไม่ทันสังเกต ต้องยกให้ มอดหนวดยาว (Flat grain beetle) หรือ Cryptolestes pusillus เจ้าตัวนี้เป็นนักโจมตีเงียบในโกดังข้าวและโรงเก็บธัญพืชทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศเขตร้อน

ทำความรู้จักมอดหนวดยาว

• ชื่อสามัญ: Flat grain beetle
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Cryptolestes pusillus
• วงศ์: Laemophloeidae
• อันดับ: Coleoptera

ตัวเต็มวัยมีขนาดเล็กมาก เพียง 1.5–2.5 มม. ลำตัวแบนรี สีน้ำตาลแดง หัวรวมกับอกยาวเกือบครึ่งหนึ่งของลำตัว ที่เด่นที่สุดคือ หนวดยาวเรียวยาวคล้ายลูกปัด ซึ่งเป็นจุดเด่นให้จำแนกได้ง่าย

ส่วนปีกคู่หน้ามีร่องตื้น ๆ ตามแนวปีก และมีขนสั้น ๆ ปกคลุมทั่วตัว ช่วยให้เคลื่อนตัวตามรอยแคบได้ดี ขาสีน้ำตาลปนแดง แข็งแรง พร้อมบุกโจมตีเมล็ดข้าวในโกดังทุกเมื่อ

วงจรชีวิต: สั้นแต่รอดเก่ง

มอดหนวดยาวมีการเจริญเติบโตแบบ Complete metamorphosis หรือการเปลี่ยนแปลงสมบูรณ์
ระยะไข่: ตัวเมียวางไข่ได้มากถึง 200 ฟอง ไข่สีขาวขุ่น ลักษณะเรียวยาว
ตัวอ่อน: ฟักออกมาแล้วจะเจาะกินส่วนจุดงอก (germ) ของเมล็ด
ดักแด้: จะเข้าดักแด้ภายในเมล็ด เมื่ออุณหภูมิและความชื้นเหมาะสม
ตัวเต็มวัย: ระยะพัฒนาเต็มวงจรใช้เวลาเพียง 23 วัน ในสภาพอุณหภูมิ 30–33°C และความชื้นสัมพัทธ์ 80–90% พวกมันจะเจริญเติบโตได้ดีที่สุด แต่ไม่ทนต่อความชื้นต่ำ (ต่ำกว่า 50% จะมีอัตราตายสูง)

เมนูโปรดและวิธีทำลาย

มอดหนวดยาวสามารถโจมตีธัญพืชได้หลากหลาย เช่น ข้าวสาร ข้าวสาลี ถั่ว โกโก้ ข้าวโพด ข้าวฟ่าง ข้าวบาร์เลย์ มะพร้าว ฝ้าย ลูกจันทน์เทศ เมล็ดทานตะวัน และอื่น ๆ อีกมากมาย

ต่างจากมอดบางชนิด มอดหนวดยาวสามารถทำลายข้าวสารเมล็ดดีได้โดยตรง ไม่จำเป็นต้องรอให้เมล็ดแตกหรือเสียหายก่อน ระยะตัวอ่อนจะกัดกินอยู่ภายในเมล็ด และจะเข้าดักแด้ภายใน ทำให้เมล็ดเสียหายหนัก

การกระจาย: พบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะเขตร้อน

พบทั่วไปในแถบร้อน เช่น สหรัฐอเมริกา อินเดีย รวมถึงประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มักระบาดในโกดังเก็บเมล็ดพืชที่มีความชื้นสูง

วิธีการป้องกันและควบคุม

✅ ทำความสะอาดพื้นโกดังและซอกมุมต่าง ๆ อย่างสม่ำเสมอ
✅ ลดความชื้นในเมล็ดพืชให้ต่ำกว่า 50% จะช่วยลดอัตรารอดและการแพร่ขยาย
✅ ใช้อุณหภูมิสูงหรือเย็นจัด เพื่อหยุดการเจริญเติบโตและกำจัดแมลงบางระยะ
✅ อบแก๊ส (Fumigation) ก่อนนำวัตถุดิบเข้าเก็บ และก่อนส่งออกหรือต้องการกำจัดสินค้า Reject
✅ หลีกเลี่ยงการเก็บเมล็ดพืชนานเกินไป เพื่อป้องกันการสะสมของประชากรแมลง
✅ ใช้กับดักฟีโรโมน (Pheromone trap) เพื่อตรวจสอบและควบคุมจำนวนประชากรตัวเต็มวัย

สรุป

แม้จะมีขนาดเล็กและดูไม่อันตราย แต่ มอดหนวดยาว คือ "นักทำลายลับ" ที่สามารถลดคุณภาพธัญพืชและทำให้มูลค่าสินค้าตกลงอย่างมาก การป้องกันด้วยการควบคุมความชื้น การทำความสะอาด และการตรวจสอบสต๊อกสินค้าอย่างต่อเนื่องจึงเป็นสิ่งจำเป็น