มอดสยาม (Siamese Grain Beetle): ผู้เก็บเศษเมล็ดในเงามืด

เมื่อพูดถึงแมลงศัตรูในโกดังข้าวหรือพืชตระกูลถั่ว ชื่อของ มอดสยาม (Siamese grain beetle) หรือ Lophocateres pusillus อาจไม่ดังเท่าพวกด้วงงวงข้าวหรือมอดแป้ง แต่แท้จริงแล้ว มอดสยามคือ "นักเก็บเศษ" ที่แอบซ่อนตัวและทำลายผลิตภัณฑ์อย่างเงียบงัน

รู้จักมอดสยามให้ลึกขึ้น

• ชื่อสามัญ: Siamese grain beetle
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Lophocateres pusillus
• วงศ์: Anobiidae
• อันดับ: Coleoptera

ตัวเต็มวัยมีขนาดประมาณ 2–3 มม. ลำตัวแบน ทรงโค้งนูน สีน้ำตาลแดง บริเวณอกคล้ายมี "ไหล่ยก" และปีกคู่หน้ามีร่องยาวเรียงเป็นระเบียบจนดูเหมือนลายเส้นศิลป์ พวกมันยังมีหนวดแบบกระบอง (clavate) ขาสีน้ำตาลแดง แข็งแรงเหมาะกับการเดินบนพื้นกองธัญพืช

วงจรชีวิต: ชีวิตสั้นแต่แอบซ่อน

มอดสยามมีการพัฒนาแบบ Complete metamorphosis หรือการเจริญเติบโตสมบูรณ์แบบ
ไข่: 7–10 วัน ลักษณะเรียวยาวคล้ายผลกล้วยหอม สีขาว ตัวเมียวางไข่ได้ราว 100 ฟอง
ตัวอ่อน: 25–45 วัน หนอนสีขาว ลำตัวแบน เน้นทำลายส่วนแป้งและจุดงอกของเมล็ด
ดักแด้: 3–7 วัน
ตัวเต็มวัย: รวมระยะเวลาทั้งหมดราว 49–53 วัน

เมนูโปรดและวิธีทำลาย

มอดสยามชอบทำลายพืชตระกูลถั่ว ข้าว ข้าวโพด งา มักกะโรนี เดือย มันสำปะหลัง เมล็ดฝ้าย และผลิตภัณฑ์แห้งอื่น ๆ

ที่น่าสนใจคือ มอดสยามไม่สามารถเจาะทำลายเมล็ดที่สมบูรณ์เองได้ แต่จะรอ "โอกาสทอง" จากเมล็ดที่ถูกทำลายโดยแมลงชนิดอื่น หรือเมล็ดที่แตก หัก หรือเสียหาย พวกมันจะเข้าไปกัดกินส่วนแป้งและจุดงอก (germ) ของเมล็ด ทำให้เมล็ดสูญเสียคุณค่าทางโภชนาการ และกลายเป็นเมล็ดเสื่อมสภาพ

การกระจาย: แพร่ไปรวดเร็วในเขตร้อนชื้น

ด้วยความทนทานต่อความแห้งและสภาพแวดล้อมเขตร้อน มอดสยามจึงแพร่กระจายได้ง่าย โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

วิธีป้องกันและควบคุม

✅ ทำความสะอาดพื้นอาคาร โกดัง และซอกมุมต่าง ๆ สม่ำเสมอ
✅ ลดความชื้นในเมล็ดพืชก่อนการเก็บรักษา
✅ ควบคุมอุณหภูมิ ใช้ความร้อนหรือความเย็นจัดเพื่อหยุดการเจริญเติบโต
✅ อบแก๊ส (Fumigation) วัตถุดิบก่อนเข้าเก็บและก่อนจำหน่าย เพื่อลดการแพร่พันธุ์
✅ หลีกเลี่ยงการเก็บวัตถุดิบไว้นานเกินไป เพราะจะกลายเป็นแหล่งเพาะพันธุ์แมลง
✅ ใช้กับดักฟีโรโมน (Pheromone trap) เพื่อจับตัวเต็มวัยและติดตามการแพร่ระบาด

สรุป

แม้จะไม่ได้เป็น "นักทำลายแนวหน้า" อย่างด้วงงวงข้าว แต่มอดสยามคือตัวช่วยทำลาย "เศษซาก" ให้หมดจด แต่ในแง่ธุรกิจเกษตรและโกดังเก็บสินค้า ถือว่าเป็นภัยเงียบที่ต้องระวัง เพราะสามารถทำให้เมล็ดเสื่อมสภาพ สูญเสียคุณค่า และขายไม่ได้ราคา

หากต้องการคงคุณภาพวัตถุดิบและป้องกันความเสียหาย การควบคุมแมลงอย่างรอบด้านคือหัวใจสำคัญ!