มอดยาสูบ (Cigarette Beetle) ภัยเงียบในโกดังอาหาร | รู้จักวงจรชีวิต วิธีป้องกัน
มอดยาสูบ (Cigarette Beetle): นักเจาะทะลวงผู้แอบซ่อนในบรรจุภัณฑ์
ถ้าพูดถึง "ศัตรูเงียบ" ในคลังสินค้าอาหารแห้งหรือโกดังเมล็ดพืช ชื่อของ มอดยาสูบ (Cigarette Beetle) หรือ Lasioderma serricorne มักจะโผล่มาในลิสต์ลำดับต้น ๆ เสมอ แม้จะตัวเล็กจิ๋วเพียง 2–3 มิลลิเมตร แต่พลังทำลายของมันกลับ "ใหญ่กว่าตัว" มากกว่าที่ใครจะจินตนาการ!
รู้จักตัวตนมอดยาสูบให้มากขึ้น
- ชื่อวิทยาศาสตร์: Lasioderma serricorne
- วงศ์: Anobiidae
- อันดับ: Coleoptera
ตัวเต็มวัยมีลำตัวทรงไข่โค้งนูน สีน้ำตาลแดง หนวดลักษณะฟันเลื่อย (serrate) มี 11 ปล้อง ปีกคู่หน้าแข็งและเรียบ ส่วนหัวกับอกปล้องแรกจะงองุ้มลง ด้านบนปีกคลุมท้องมิดชิด พร้อมขนเล็ก ๆ ปกคลุม สวยแต่ซ่อนความร้าย!
วงจรชีวิต: สั้นแต่รุนแรง
ระยะไข่: 4–7 วัน สีขาว มอดยาสูบเพศเมียวางไข่ได้ถึง 75–100 ฟอง
ตัวอ่อน: 21–28 วัน หนอนสีเหลือง ลำตัวโค้งงอ คือระยะที่ทำลายอาหารหนักสุด
ดักแด้: 5–8 วัน
ตัวเต็มวัย: อายุประมาณ 25 วัน
แม้จะมีชีวิตสั้น แต่กลับสร้างความเสียหายมหาศาลในโกดังหรือโรงงานอาหาร!
พฤติกรรมการทำลาย: เล็กแต่ลึก
มอดยาสูบเป็น "นักเจาะบรรจุภัณฑ์" ชั้นเซียน ทั้งพลาสติก กระดาษ อลูมิเนียมฟอยล์ หรือกล่องไม้ มันสามารถแอบมุดหรือกัดเจาะเข้าไปวางไข่ เมื่อฟักเป็นตัวอ่อน ก็จะเริ่ม "งานกัดกิน" ผลิตภัณฑ์ภายใน ทำให้สินค้าเป็นรูพรุน เสื่อมคุณภาพ และไม่ปลอดภัยต่อการบริโภค
อาหารที่ชอบ ได้แก่ เมล็ดพืชน้ำมัน ถั่วลิสง มะม่วงหิมพานต์ ผลไม้แห้ง มะพร้าวแห้ง แป้ง ขนมอบ มักกะโรนี กระเพาะปลา และอาหารทะเลแห้งต่าง ๆ เรียกได้ว่า ชอบของอร่อยเหมือนคน!
แม้การกินเข้าไปจะไม่ถึงตาย แต่สามารถทำให้เกิดอาการแพ้ หรือระคายเคืองระบบทางเดินอาหารได้
การกระจาย: ไปได้ทั่วโลก
พบได้ในทุกมุมโลก โดยเฉพาะในพื้นที่ร้อนชื้น ทำให้เป็นศัตรูที่โรงงานอาหารและคลังสินค้าต้องจับตาตลอดเวลา
วิธีการป้องกัน & ควบคุม
✅ ทำความสะอาดพื้นอาคารและซอกมุมต่าง ๆ เพื่อลดแหล่งอาหารและที่ซ่อน
✅ ลดความชื้นในวัตถุดิบก่อนจัดเก็บ
✅ ควบคุมอุณหภูมิ ใช้ความร้อนหรือความเย็นจัด เพื่อหยุดการเจริญเติบโต
✅ อบแก๊ส (Fumigation) วัตถุดิบหรือสินค้าก่อนจัดเก็บและก่อนรีเจกต์
✅ หลีกเลี่ยงการเก็บวัตถุดิบไว้นานเกินไป
✅ ใช้กับดักฟีโรโมน (Pheromone trap) เพื่อตรวจสอบและลดจำนวนตัวเต็มวัย
บทสรุป
"เพราะแมลงทุกตัว… มีเรื่องราวที่น่าสนใจซ่อนอยู่เสมอ" -2.jpg)
FAQ : 3 คำถามยอดฮิต ของ มอดยาสูบ (Cigarette Beetle, Lasioderma serricorne)
คำถามที่ 1 มอดยาสูบต่างจาก “มอดร้านขายยา/มอดหนังสือ” (Drugstore beetle, Stegobium paniceum) ยังไง? ดูให้ชัวร์ใน 10 วินาที
- หนวด: มอดยาสูบ หนวด “ฟันเลื่อย” (serrate) ชัดทุกปล้อง / Drugstore ปลายหนวดเป็น “กระบอง 3 ปล้อง”
- ทรงตัว: มอดยาสูบ ทรงไข่โค้งนูน สีแดง–น้ำตาล ผิวมีขนละเอียด / Drugstore สีน้ำตาลค่อนไปทางแดง ทรงเรียวยาวกว่าเล็กน้อย
- เส้นปีก (elytra): มอดยาสูบ ผิวปีกเรียบกว่า / Drugstore เห็น “ร่อง/สันตามยาว” เด่นชัด
- นิสัย: ทั้งคู่บินหาแสงได้ แต่ มอดยาสูบ เจาะบรรจุภัณฑ์เก่งเป็นพิเศษ และชอบวัตถุดิบมัน–หอม (ถั่ว น้ำมัน พริกไทย กาแฟ ฯลฯ)
คำถามที่ 2 มอดยาสูบ “กัดทะลุถุง” ได้จริงไหม? แล้วควรใช้แพ็กแบบไหนถึงเอาอยู่
ได้จริง โดยเฉพาะ ถุงกระดาษ/OPP/PE บาง, กล่องไม้อัด, ฟอยล์ชั้นเดียวบาง ๆ → เจาะวางไข่ด้านในได้
แนะนำ
- ขวดแก้ว/กระป๋องโลหะ ฝาซีลยาง (hermetic)
- ถุงลามิเนตหลายชั้น เช่น PET/AL/PE หรือ PET/NY/PE ความหนา ≥90–100 µm + ซีลความร้อนแน่น
- สูญญากาศ/ไนโตรเจนฟลัชชิ่ง ลด O₂ ชะลอวงจรแมลง
- เก็บวัตถุดิบให้ ความชื้นต่ำ (เมล็ด/ถั่วควร ≤12–13% MC) และ RH โกดัง 45–55%
คำถามที่ 3 เจอแล้วกำจัดยังไงให้จบ (เน้นไม่ใช้สารเคมีก่อน) + เมื่อไรควรอบแก๊ส
ขั้นเร่งด่วน (ภายใน 24–72 ชม.)
1) กักกันล็อตปนเปื้อน แยกออกทันที ห้ามกองรวม2) ความร้อน/ความเย็น
- อบจุดวิกฤต 55–60 °C นาน 30–60 นาที หรือ
- แช่แข็ง ≤ −18 °C นาน 48–72 ชม. (ทดสอบคุณภาพสินค้าก่อนทำล็อตใหญ่)
4) มอนิเตอร์ต่อเนื่อง วาง กับดักฟีโรโมนของ L. serricorne รอบจุดรับวัตถุดิบ ห้องแพ็ก และประตูคลัง เพื่อวัดการระบาด–ตัดวงจรวางไข่
เมื่อไรควรอบแก๊ส (fumigation)
-
พบตัว/ตัวอ่อน “หลายจุด หลายล็อต”, สินค้า เก็บระยะยาว/เตรียมส่งออก, หรือการระบาด “ซ่อนลึกในมวลสินค้า” ที่วิธีความร้อน/เย็นทำไม่ทั่วถึง → ให้ผู้เชี่ยวชาญดำเนินการ อบแก๊ส และ แก้สาเหตุ (ความชื้น–บรรจุภัณฑ์–สุขลักษณะ) ควบคู่กัน ไม่เช่นนั้นจะกลับมาระบาดซ้ำเร็วมาก
สูตรกันพลาด: ความชื้นถูกต้อง → แพ็กป้องกันเจาะ → สุขลักษณะเข้ม → มอนิเตอร์ด้วยฟีโรโมน → ใช้ความร้อน/เย็นก่อนสาร → ฟูมิเกตเฉพาะกรณีจำเป็น.




