มอดแป้งหัวยาว (Longheaded Flour Beetle): ภัยเงียบในโรงงานแป้ง | วิธีป้องกันและกำจัด
มอดแป้งหัวยาว (Longheaded Flour Beetle)
แมลงตัวจิ๋วที่ซ่อนตัวเก่ง แต่อันตรายกว่าที่คิด!
ในคลังแป้งหรือโกดังธัญพืช มีผู้บุกรุกตัวเล็กที่หลายคนอาจไม่เคยเห็น แต่สร้างปัญหาใหญ่ได้ นั่นก็คือ มอดแป้งหัวยาว (Longheaded flour beetle) หรือ Lathelicus oryzae ศัตรูตัวจิ๋วที่พร้อมบุกเข้าทำลายแป้ง ผลิตภัณฑ์ธัญพืช และอาหารแห้งของคุณได้อย่างเงียบเชียบ
รู้จักมอดแป้งหัวยาว
- ชื่อวิทยาศาสตร์: Lathelicus oryzae
- วงศ์: Tenebrionidae
- อันดับ: Coleoptera
มอดชนิดนี้มีความยาวเพียง 2.5–3.0 มม. สีน้ำตาลอ่อน ตัวเรียวยาว ผิวมัน มีลักษณะโดดเด่นคือ ส่วนหัวจะยาวเกือบเท่าส่วนอก (thorax) และหนวดสั้นกว่าหัว ปีกคู่หน้าเรียบ มีร่องตื้นพาดตามแนวยาว ปีกสีอ่อนคลุมท้องมิด
วงจรชีวิตแสนอึด
- ระยะไข่: ตัวเมียวางไข่ติดกับแป้งได้ประมาณ 300 ฟอง
- ตัวอ่อน: ลอกคราบ 6–7 ครั้ง
- ดักแด้: ใช้เวลาประมาณ 5–10 วัน
- ตัวเต็มวัย: อายุยืนเฉลี่ย 6 เดือน วงจรชีวิตทั้งหมดประมาณ 112 วัน
แหล่งอาหารโปรด
- พาสต้า
- มันอบแห้ง
- ข้าวโอ๊ต
- ชา
- ข้าวฟ่าง
- ข้าวโพด
- เมล็ดธัญพืชอื่น ๆ
พฤติกรรมการทำลายและความเสียหาย
มอดแป้งหัวยาวไม่ได้ระบาดแค่ในโกดังหรือโรงงานแป้งเท่านั้น แต่ยังพบในไม้ผุ ใต้เปลือกไม้ที่ตายแล้ว ตัวเต็มวัยและตัวอ่อนมีความแข็งแรงมาก สามารถ ทนสภาพแวดล้อมที่รุนแรง และ อดอาหารได้นาน
พวกมันชอบซ่อนตัวอยู่ใต้กองเมล็ดพืชในตอนกลางวัน และออกบินในตอนกลางคืนเพื่อหาอาหารและวางไข่ ทำให้ยากต่อการตรวจสอบและควบคุม เมื่อมีการระบาดมากจะสร้างความเสียหายต่อคุณภาพสินค้า ทำให้สินค้ากลายเป็นก้อน มีกลิ่นอับ หรือไม่เหมาะสำหรับการบริโภค
การแพร่กระจาย
พบได้ในเขตร้อนชื้นทั่วโลก และ ไม่ทนต่อความหนาวเย็น ทำให้ในประเทศไทยและประเทศอาเซียนกลายเป็นพื้นที่เสี่ยงสูง
✅ วิธีการป้องกันและควบคุม
ทำความสะอาดพื้นที่เก็บสินค้าเป็นประจำ
ป้องกันเศษอาหารและลดแหล่งซ่อนตัว
ควบคุมอุณหภูมิและความชื้น
ใช้ความร้อนหรือความเย็นจัดเพื่อหยุดการเจริญเติบโต
อบแก๊ส (Fumigation)
เพื่อกำจัดไข่ ตัวอ่อน และตัวเต็มวัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ไม่เก็บวัตถุดิบไว้นานเกินไป
ลดความเสี่ยงการเพาะพันธุ์และการระบาด
ติดตั้งสถานีฟีโรโมน (Pheromone Trap)
ตรวจสอบและกำจัดตัวเต็มวัยก่อนขยายพันธุ์
สรุป
แม้จะตัวเล็กและดูไม่มีพิษสง แต่ มอดแป้งหัวยาว คือศัตรูเงียบที่พร้อมสร้างความเสียหายใหญ่หลวง หากไม่ป้องกันตั้งแต่ต้นอาจส่งผลต่อคุณภาพสินค้า มูลค่าการตลาด และชื่อเสียงแบรนด์ในระยะยาว
รู้ทัน ป้องกัน และกำจัดให้ทัน ก่อนที่แมลงตัวจิ๋วจะทำลายโกดังทั้งโกดัง!-2.jpg)
FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ มอดแป้งหัวยาว (Longheaded Flour Beetle, Lathelicus oryzae)
คำถามที่ 1 แยก “มอดแป้งหัวยาว” ออกจากมอดแป้งยอดฮิตอย่าง Tribolium (แดง/สับสน) ยังไงให้ชัวร์?
- หัวยาวผิดสัดส่วน: Lathelicus หัวยาวเกือบเท่าอก (มองแล้ว “หัวยื่น”) ส่วน Tribolium หัวสั้นกว่าอย่างเห็นได้ชัด
- สีและทรงตัว: Lathelicus สีน้ำตาลอ่อน เนื้อแมตต์เรียวยาว / Tribolium สีน้ำตาลแดงเข้มกว่า ลำตัวเตี้ยแบนกว่า
- หนวด: Tribolium มี “ปลายหนวดเป็นตุ้ม 3 ปล้อง” ชัดเจน ขณะที่ Lathelicus หนวดสั้นกว่าหัว ดูเป็นเส้นมากกว่า
- พฤติกรรม: Lathelicus ซ่อนลึกกลางวัน–ออกบินกลางคืนบ่อย ในโกดังอุ่นชื้น
ถ่ายรูปใกล้ ๆ ส่วนหัว–หนวด–อก แล้วเทียบ 4 จุดนี้ มักฟันธงได้
คำถามที่ 2 สัญญาณอะไรบอกว่าแป้ง/ธัญพืชเริ่มโดนยึด? แก้อย่างไรแบบไม่พึ่งสารเคมีก่อน
- สัญญาณระบาดที่เจอบ่อย: แป้งจับเป็นก้อน มีกลิ่นอับ/เหม็นมัน ๆ ฝุ่นผงสีน้ำตาลละเอียด เคลื่อนไหวเมื่อเขี่ย ไข่/ผงเปลือกตามขอบถังและง่ามพาเลท
-
สเต็ปกู้สถานการณ์ (ไม่ใช้สารก่อน)
- แยกล็อตปนเปื้อนทันที (ห้ามกองรวม)
- ทำให้แห้ง–เย็นลง: เก็บเมล็ดที่ ความชื้นเมล็ด ≤12–13% และควบคุม RH โกดัง 45–55%
- ฮีท/ฟรีซแบบจุด (สำหรับของชิ้นเล็ก/ตัวอย่าง): อบอุ่น 55–60 °C ~30–60 นาที หรือ แช่แข็ง ≤ −18 °C 48–72 ชม. (ทดสอบคุณภาพก่อนทำกับล็อตใหญ่)
- สุขลักษณะเข้ม: ดูดฝุ่นซอก–ราง–ง่ามเสา, เก็บของบนพาเลทยกพื้น, ระบบ FIFO ลดเวลาพัก
- มอนิเตอร์: ตั้ง กับดักฟีโรโมน/กับดักกาว รอบจุดเสี่ยง (ท่อลม, ประตูรับวัตถุดิบ, ใต้ไซโล) เพื่อตรวจเร็ว–ตัดวงจรไว
คำถามที่ 3 ป้องกันแบบระยะยาวให้ได้ผลจริง—ต้องตั้งค่าคลัง/โรงงานยังไง และเมื่อไรควร “อบแก๊ส (fumigation)”?
เซ็ตอัปคลังแบบกันยึด
- รับวัตถุดิบด้วย เกณฑ์ความชื้น ชัดเจน + ถังปิดสนิท/ถุงเฮอร์เมติก
- อากาศไหลเวียนดี (no dead corners), ซีลรอยแตกพื้น–ผนัง, กันแมลงเข้าตามท่อ/รอยต่อ
- โซนสกปรก/สะอาดแยกทางเดิน วางตารางทำความสะอาดจุดอับรายสัปดาห์
- เก็บในอุณหภูมิ 18–25 °C ถ้าเป็นไปได้ (ศัตรูพืชโตช้าลงชัดเจน)
เมื่อไรควรอบแก๊ส
- พบตัว/ตัวอ่อน หลายจุด หลายล็อตพร้อมกัน, มีสินค้า เก็บยาว/เตรียมส่งออก, หรือการระบาด “ซ่อนลึก” ในมวลสินค้า
- อบแก๊สต้องทำ ควบคู่ กับการแก้สาเหตุ (ความชื้น–สุขลักษณะ–บรรจุภัณฑ์) ไม่เช่นนั้น จะกลับมาเร็ว
สูตรกันพลาด: ความชื้นถูกต้อง → สุขลักษณะเข้ม → ปิดมิดชิด/FIFO → มอนิเตอร์ต่อเนื่อง → ใช้สาร/อบแก๊สเฉพาะกรณี.
