มอดข้าวเปลือก (Lesser Grain Borer)

ศัตรูร้ายที่แฝงตัวในกองข้าว ศัตรูเงียบที่คุณอาจมองข้าม!

ในบรรดาศัตรูที่สร้างความเสียหายให้กับข้าวเปลือก ข้าวสาร และธัญพืช "มอดข้าวเปลือก" หรือ Lesser Grain Borer (Rhyzopertha dominica) คือหนึ่งในผู้ร้ายตัวจิ๋วที่น่ากลัวที่สุด เพราะนอกจากจะเจาะเมล็ดจนพรุนแล้ว ยังทำลายจากภายในโดยที่คุณอาจไม่ทันสังเกต

ทำความรู้จักมอดข้าวเปลือก

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Rhyzopertha dominica
• วงศ์: Silvanidae
• อันดับ: Coleoptera

มอดข้าวเปลือกตัวเต็มวัยมีลำตัวขนาดเพียง 2.5–3.0 มม. รูปทรงกระบอก สีน้ำตาลเข้มปนแดง มีจุดเด่นคือส่วนหัวสั้นงุ้มซ่อนอยู่ใต้อกปล้องแรก (pronotum) จนบางครั้งถูกเรียกว่า "มอดหัวป้อม" ปีกคู่หน้ามีหลุมเรียงเป็นแถวสวยงาม ขาสีน้ำตาลปนแดง และหนวดแบบกระบอง ปลาย 3 ปล้องขยายใหญ่ เป็นเอกลักษณ์

วงจรชีวิตที่รวดเร็วและน่ากังวล

• ระยะไข่ (6–10 วัน): ตัวเมียวางไข่ได้มากถึง 300–500 ฟอง
• ตัวอ่อน (21–28 วัน): สีขาวขุ่น ลอกคราบ 3–5 ครั้ง เจาะกินภายในเมล็ดข้าว
• ดักแด้ (6–8 วัน): ฟักตัวเงียบ ๆ รอพร้อมทำลาย
• ตัวเต็มวัย: อายุยืนยาวถึง 5 เดือน

วงจรชีวิตทั้งหมด: ประมาณ 1 เดือนขึ้นไป และสามารถระบาดได้ต่อเนื่องหลายรุ่นภายในปีเดียว

แหล่งอาหารที่มอดโปรดปราน

• ข้าวเปลือก ข้าวสาร
• ธัญพืชแปรรูปต่าง ๆ
• พืชหัว มันสำปะหลังแห้ง
• ไม้แห้ง ถั่วชนิดต่าง ๆ

ลักษณะการทำลาย

มอดข้าวเปลือกจะวางไข่เป็นกลุ่มตามรอยแตกบนเมล็ด หรือบนผิวเมล็ดที่หยาบ ตัวอ่อนเจาะเข้าไปกัดกินเนื้อในของเมล็ด จนเมล็ดพรุนและเสื่อมคุณภาพ เหลือเพียงเปลือกที่เปราะบาง

ผลกระทบ: เมล็ดข้าวและธัญพืชเสียหาย ขายไม่ได้ และยังเป็นแหล่งเพาะเชื้อราและจุลินทรีย์ที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ

การแพร่กระจาย

พบได้ทั่วโลก ทั้งในเขตอบอุ่นและเขตร้อน โดยเฉพาะในคลังสินค้าและโกดังข้าวที่ไม่ได้ควบคุมอุณหภูมิหรือความชื้นอย่างเหมาะสม

✅ วิธีการป้องกันและควบคุม

ทำความสะอาดสม่ำเสมอ
กำจัดแหล่งอาหารตกค้างและแหล่งซ่อนตัว เช่น มุมเสา ตู้ไฟ

ควบคุมอุณหภูมิ
ใช้ความร้อนหรือความเย็นจัด เพื่อหยุดการเจริญเติบโต

อบแก๊ส (Fumigation)
ทำลายแมลงทุกระยะ ช่วยควบคุมการระบาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ลดระยะเวลาการเก็บ
หลีกเลี่ยงการเก็บไว้นานเกินไป ลดการสะสมประชากรแมลง

ติดตั้งสถานีฟีโรโมน (Pheromone Trap)
กำจัดตัวเต็มวัยและใช้ตรวจสอบการระบาด

สรุป

แม้จะเป็นแมลงขนาดจิ๋ว แต่มอดข้าวเปลือกสามารถสร้างความเสียหายใหญ่หลวงต่อข้าวและธัญพืชในโกดังได้ หากไม่ควบคุมตั้งแต่ต้น ความเสียหายอาจกระทบไปถึงคุณภาพสินค้า ชื่อเสียง และความเชื่อมั่นของลูกค้า

การป้องกันและจัดการตั้งแต่วันนี้ คือกุญแจสำคัญในการรักษาผลผลิตและผลกำไรของคุณ!