ด้วงอิฐ (Khapra Beetle)

แมลงจิ๋ว…แต่วิกฤติในโกดังเมล็ดพืช ที่อุตสาหกรรมการเกษตรต้องระวัง

หากคุณอยู่ในวงการโรงสี โรงงานแปรรูปธัญพืช หรือมีโกดังเก็บข้าวไว้จำนวนมาก คุณอาจกำลังตกอยู่ในความเสี่ยงที่มองไม่เห็น — เพราะศัตรูตัวร้ายอาจไม่ใช่หนูหรือเชื้อรา แต่อาจเป็น “ด้วงอิฐ (Khapra Beetle)” แมลงขนาดเล็กจิ๋วแต่พลังทำลายสูง ที่สามารถทำให้ข้าวสารกลายเป็นผงโดยไม่รู้ตัว!

รู้จัก “ด้วงอิฐ” ให้ลึก ก่อนที่ข้าวทั้งโกดังจะเสียหาย

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Trogoderma granarium
• วงศ์: Dermestidae
• อันดับ: Coleoptera (แมลงปีกแข็ง)

ด้วงอิฐจัดเป็นแมลงปีกแข็งขนาดเล็กมาก ตัวเต็มวัยมีขนาดเพียง 2-3 มิลลิเมตร ลำตัวสีดำหรือน้ำตาลเข้ม มีลักษณะรูปไข่ ปกคลุมด้วยขนละเอียด และมักอาศัยซ่อนตัวในกองข้าวสาร ธัญพืช หรือแม้แต่ในตู้กับข้าวของบ้านเรือน

วงจรชีวิต: ระยะสั้น แต่สร้างความเสียหายมหาศาล

แม้จะมีอายุขัยเพียง 4–6 สัปดาห์ แต่ด้วงอิฐสามารถวางไข่และแพร่พันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะในสภาพแวดล้อมที่แห้งและร้อน เช่น ภาคกลางของไทย

• ระยะไข่: 5–7 วัน ไข่มีลักษณะทรงกระบอกสีขาว
• ตัวอ่อน: 30–50 วัน ตัวอ่อนมีขนยาวสีเข้ม ชอบแทรกตัวเข้าไปในเมล็ดข้าว
• ดักแด้: 6–16 วัน
• ตัวเต็มวัย: อายุเฉลี่ย 10–30 วัน

ข้อสังเกต: ข้าวสารที่ถูกทำลายจะมีลักษณะ “เปลือกนอกยังอยู่ แต่ข้างในเป็นผงแป้ง” และอาจพบจุดดำ ๆ หรือหนอนเล็ก ๆ อยู่ภายใน

แหล่งอาหารที่ด้วงอิฐโปรดปราน

• ข้าว ข้าวสาร
• ข้าวสาลี และผลิตภัณฑ์แปรรูป
• ถั่วลิสง อัลมอนด์ วอลนัท
• ลูกเกด มอลต์ และธัญพืชอื่น ๆ

ไม่เพียงเฉพาะโกดังเก็บสินค้าเท่านั้น ด้วงอิฐยังพบได้ในร้านขายของชำ และแม้แต่ภายในบ้านที่เก็บของแห้งไม่เหมาะสม

วิธีการป้องกันและควบคุม

เพื่อป้องกันไม่ให้ศัตรูจิ๋วตัวนี้แพร่ระบาดและสร้างความเสียหายมหาศาล ควรปฏิบัติดังนี้:

• แยกของเสีย: ห้ามเก็บผลิตภัณฑ์ที่พบแมลงเข้าทำลายไว้รวมกับสินค้าใหม่
• ทำความสะอาดสม่ำเสมอ: ทั้งภายในโกดัง พื้น ผนัง เครื่องมือ
• ใช้ภาชนะปิดสนิท: ป้องกันไม่ให้ด้วงเข้าไปเจาะกินจากด้านใน
• การรม: ใช้ฟอสฟีนหรืออลูมิเนียมฟอสไฟต์ในปริมาณและวิธีที่ปลอดภัย
• สำรวจเชิงป้องกัน: หากพบเมล็ดข้าวเป็นผงหรือมีจุดดำในเมล็ด ควรแยกทันที

สรุป: เล็กพริกขี้หนู แต่ทำลายได้ทั้งโกดัง!

ด้วงอิฐอาจเป็นแค่แมลงขนาดจิ๋ว แต่กลับสร้างผลกระทบทางเศรษฐกิจอย่างใหญ่หลวงต่อวงการเกษตรและอาหารแห้ง หากไม่ควบคุมตั้งแต่ต้นทาง ผู้ประกอบการอาจต้องเผชิญกับการสูญเสียมูลค่าผลผลิตครั้งใหญ่โดยไม่รู้ตัว

ป้องกันไว้ก่อน...ดีกว่าแก้เมื่อสาย!