ด้วงพรมสีดำ (Black Carpet Beetle): ศัตรูตัวจิ๋วที่ทำลายพรม เสื้อผ้า และของแห้ง | แมลงในบ้าน
ด้วงพรมสีดำ (Black Carpet Beetle)
แมลงตัวเล็กที่ค่อย ๆ ทำลายพรม ผ้าไหม และของสะสมในบ้านคุณ
แม้จะมีขนาดเพียง 2–5 มิลลิเมตร แต่ “ด้วงพรมสีดำ” หรือ Black Carpet Beetle (Attagenus unicolor) กลับสร้างความเสียหายอย่างมากในครัวเรือน โรงงานสิ่งทอ และพิพิธภัณฑ์ ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า พรม ขนสัตว์ หรือของแห้งทางการเกษตร — หากไม่มีมาตรการควบคุม อาจต้องทิ้งของมีค่าทั้งชุดโดยไม่รู้ตัว
รู้จักด้วงพรมสีดำ (Attagenus unicolor)
- ชื่อสามัญ: Black carpet beetle
- ชื่อวิทยาศาสตร์:Attagenus unicolor
- วงศ์: Dermestidae
- อันดับ: Coleoptera
ลักษณะเด่น:
- ลำตัวยาวรี ขนาด 2–5 มม.
- สีลำตัว: น้ำตาลเข้มหรือดำสนิท
- ปีกหน้าแข็งคลุมถึงท้อง, ปีกหลังเป็นแบบใสบาง
- หนวดแบบกระบอง (clavate), ขาและหนวดสีน้ำตาล
- ตัวอ่อนมีขนแน่น ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม ม้วนตัวเมื่อถูกรบกวน
วงจรชีวิต: สั้นแต่ขยายพันธุ์ไว
ด้วงพรมสีดำมีการเติบโตแบบ แปลงร่างสมบูรณ์ (Complete Metamorphosis) ครบ 4 ระยะ ใช้เวลาประมาณ 30 วัน ต่อ 1 รอบชีวิต
- ไข่ (4–5 วัน): รูปร่างรี สีขาวนวล
- ตัวอ่อน (20–40 วัน): ระยะที่ก่อความเสียหายสูงสุด
- ดักแด้ (5–7 วัน): เปลี่ยนรูปร่างภายในซอกมุม
- ตัวเต็มวัย: อายุเฉลี่ย 6 เดือน และวางไข่ได้ตลอดชีวิต
แหล่งอาหารที่ต้องระวัง
แม้ชื่อจะว่า “ด้วงพรม” แต่จริง ๆ แล้วพวกมันไม่ได้กินแค่พรม!
อาหารโปรดได้แก่:
- พรม, เสื้อผ้า, ผ้าไหม, ขนสัตว์, เครื่องหนัง
- เมล็ดพืช, ถั่ว, ข้าว, สมุนไพรแห้ง
- ปลาแห้ง, เบคอน, หนังสัตว์, กระดูกสัตว์
ลักษณะการทำลาย
- ตัวเมียมักวางไข่ในจุดที่เงียบและ ไม่ถูกรบกวน
- ตัวอ่อนกัดกินผิวผ้า ขนสัตว์ หรือของแห้ง จนเกิดเป็นรูหรือรอยเสียหาย
- ขนที่ปกคลุมตัวอ่อนอาจทำให้คนในบ้าน เกิดอาการแพ้หรือคันผิวหนัง
- เมื่อโตเต็มวัย จะออกไปผสมพันธุ์กลางแจ้ง และกลับมาวางไข่ในที่ร่ม
- บางครั้งอาศัยอยู่ใน รังนก, ตู้เก็บของ, หรือ พิพิธภัณฑ์วัตถุโบราณ
การแพร่กระจาย
- พบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะในประเทศ เขตอบอุ่นและเขตร้อนชื้น
- ระบาดบ่อยในบ้าน พิพิธภัณฑ์ ห้องเก็บของ และโรงงานผลิตผ้าหรือของแห้ง
วิธีป้องกันและควบคุมด้วงพรมสีดำ
✅ ทำความสะอาดเป็นประจำ
- ดูดฝุ่นพรม, ผ้าม่าน, โซฟาผ้า, และบริเวณที่ไม่ค่อยได้ใช้งาน
- กำจัดแหล่งสะสมไข่ เช่น เศษผ้า เศษขนสัตว์ เศษสมุนไพร
✅ ตรวจสอบวัตถุดิบก่อนเก็บ
- ใช้ ภาชนะปิดสนิท เก็บเมล็ดพืช, ถั่ว, หรือของแห้ง
- ป้องกันแมลงเข้าไปวางไข่ภายหลัง
✅ กำจัดแมลงที่พบได้ทันที
- ด้วงพรมมองเห็นด้วยตาเปล่า สามารถจับและทำลายได้ทันที
- ควรตรวจเช็กพื้นที่ใกล้เคียงเพิ่มเติม
✅ รมด้วยก๊าซโอโซน
- โอโซนเข้มข้น 60 ppm นาน 32 ชั่วโมงสามารถกำจัดตัวเต็มวัยได้ 100%
- แม้เนื้อปลาจะซีดลงเล็กน้อย แต่ปลอดภัยจากแมลงทำลาย
สรุป
ด้วงพรมสีดำ คือแมลงศัตรูเงียบที่พบได้ในทุกบ้าน ทุกโรงงาน และพิพิธภัณฑ์ หากไม่จัดการตั้งแต่ระยะตัวอ่อน อาจต้องเผชิญกับความเสียหายต่อเสื้อผ้า ของสะสม หรือผลิตภัณฑ์เกษตรแห้งอย่างไม่ทันตั้งตัว การดูแลความสะอาดและการป้องกันอย่างเป็นระบบ คือทางออกที่ดีที่สุด
FAQ : 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงพรมสีดำ (Attagenus unicolor)
คำถามที่ 1 จะกำจัด “ด้วงพรม” แบบยั่งยืน โดยไม่ทำลายผ้า/ของสะสมได้ยังไง?
- หาแหล่งกำเนิด: พลิกพรม-ชายผ้าม่าน-ใต้โซฟา-ลิ้นชัก-ตู้เก็บของแห้ง จุดที่มี “ฝุ่นขน/เศษเส้นใย” มักเป็นรังตัวอ่อน
- ดูดฝุ่นเชิงลึก: ใช้เครื่องดูดฝุ่นหัวแคบ + ถุง/ไส้กรอง HEPA เก็บมุม ซอก เส้นตะเข็บ พื้นบัว—ปิดถุงทิ้งทันที
- ซัก/อบความร้อน: ผ้าได้ ≥50–60 °C 30 นาที หรือ อบแดดจัด; ของที่ซักไม่ได้ให้ แช่แข็ง –18 °C 72 ชม. แล้วละลายช้า ๆ เพื่อฆ่าไข่-ตัวอ่อน
- เก็บปิดผนึก: ใช้กล่อง/ซิปล็อกหนา + ซองดูดความชื้น สำหรับผ้าไหม ขนสัตว์ ของสะสม
- จัดการแหล่งอาหารแห้ง: เมล็ดพืช/สมุนไพรเก็บ ภาชนะทึบ-ปิดสนิท ตรวจออมถุงทุกเดือน
- เคมีเฉพาะจุด (ถ้าจำเป็น): ผงซิลิกาแอโรเจล/ไดอะตอม (dessicant dust) โรยรอยแตกพื้นบัว; สเปรย์ไพรีทรอยด์พ่นฐานบัว/ซอก (หลีกเลี่ยงโดนผ้า/พรมโดยตรง)
- โอปชันพิเศษ: ในอุตสาหกรรม/พิพิธภัณฑ์อาจใช้ โอโซน ~60 ppm 32 ชม. กับวัสดุที่เหมาะสม หรือระบบกักก๊าซ/แช่แข็งเป็นรอบ ๆ
คำถามที่ 2 ด้วงพรม vs “มอดเสื้อ/ตัวหนอนกินผ้า” ต่างกันยังไง เช็กเร็ว ๆ ได้ไหม?
- ตัวเต็มวัย: ด้วงพรม “เป็นด้วง” ตัวรีดำ/น้ำตาล, ปีกแข็งคลุมถึงท้อง; มอดเสื้อ “เป็นผีเสื้อขนาดจิ๋ว” บินฟุ้งตามไฟ
- ตัวอ่อน: ด้วงพรม สีน้ำตาลมีขนแน่น ปลายหางเป็นพู่; มอดเสื้อ ตัวหนอนครีม ไม่มีพู่
- สัญญาณหน้างาน: ด้วงพรมทิ้ง ฝุ่นขน/คราบเปลือกลอก ในมุมมืด; มอดเสื้อพบ ดักแด้/รังไหมเล็ก ๆ ติดผ้า
- กลยุทธ์ต่างกัน: ด้วงพรม—โฟกัส “ดูดฝุ่นเชิงลึก + ปิดผนึก + แช่แข็ง”; มอดเสื้อ—เพิ่ม “ซองกันมอด/กับดักฟีโรโมนสำหรับมอดเสื้อ”
คำถามที่ 3 ด้วงพรมกัดคนไหม? อาการแพ้จากขนตัวอ่อนคืออะไร และป้องกันเด็ก/สัตว์เลี้ยงยังไง?
ไม่กัดคน แต่ ขนตัวอ่อน อาจก่อ คัน ผื่นแดง ระคายผิว/จาม ในคนไวต่อฝุ่นเมื่อมีอาการ: ออกห่างพื้นที่, ล้างผิวด้วยสบู่อ่อน, ซักผ้าที่สัมผัส, ใช้ยาทาภูมิแพ้/รับคำแนะนำแพทย์ถ้าเป็นมาก
ป้องกันครัวเรือน:
- ดูดฝุ่น-เช็ดชื้นสัปดาห์ละครั้ง โดยเฉพาะ ใต้พรม/ฐานบัว/หลังตู้
- เก็บผ้าไหม-ขนสัตว์ใน กล่องปิดสนิท ใส่สารดูดความชื้น
- ของแห้ง/เมล็ดพืชเก็บ ภาชนะทึบ-ล็อกแน่น
- ขณะพ่นสารให้ ย้ายเด็ก/สัตว์เลี้ยงออก ปิดคลุมอาหาร-ชามน้ำ และเปิดอากาศจนแห้งสนิทก่อนกลับเข้าใช้งาน
สูตรกันกลับมา: ความสะอาดเชิงรุก + เก็บปิดสนิท + จัดการอุณหภูมิ (ร้อน/เย็น) + ตรวจจุดเสี่ยงรายเดือน จะลดวงจรได้ชัดเจนโดยไม่ต้องพึ่งเคมีหนัก ๆ.