ด้วงถั่วเหลือง (Southern Cowpea Weevil)

แมลงศัตรูเมล็ดถั่ว ที่แพร่พันธุ์ไวและทำลายเงียบ!

หากคุณจัดเก็บหรือผลิตเมล็ดถั่วชนิดต่างๆ เช่น ถั่วเหลือง ถั่วเขียว หรือถั่วแดง — คุณอาจคุ้นชื่อกับ “ด้วงถั่วเหลือง” หรือที่รู้จักในชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Callosobruchus chinensis. แม้จะเป็นแมลงตัวจิ๋วขนาดไม่ถึง 3 มม. แต่ความเสียหายที่ก่อในโกดังนั้นไม่น้อยเลย!

รู้จักด้วงถั่วเหลือง: แมลงเล็กแต่ร้ายแรง

• ชื่อสามัญ: Southern cowpea weevil
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Callosobruchus chinensis (L.)
• วงศ์: Chrysomelidae
• อันดับ: Coleoptera

ลักษณะเด่น:

• ขนาดลำตัวเล็กเพียง 2.5 – 3.0 มม.
• ลำตัวสีเทาน้ำตาล มีแถบสีน้ำตาลอ่อนบนปีกคู่หน้า
• Scutellum (บริเวณสามเหลี่ยมหลังอก) มีสีขาวเด่น
• เพศผู้มีหนวดแบบฟันหวี ส่วนเพศเมียเป็นแบบกึ่งฟันเลื่อย
• ปลายลำตัวของตัวเต็มวัยมีสีขาว และบินได้ดี
• หนอนมีลำตัวโค้งงอ สีขาวอมเหลือง — ซ่อนตัวอยู่ภายในเมล็ดถั่ว

วงจรชีวิต: เร็ว และแพร่กระจายง่าย

ด้วงถั่วเหลืองมีการเจริญเติบโตแบบ แปลงร่างสมบูรณ์ (Complete Metamorphosis) โดยใช้เวลาเพียง 19–33 วันต่อ 1 รอบชีวิต:

• ไข่ (3–6 วัน): ตัวเมียวางไข่ 40–100 ฟองบนผิวเมล็ดที่เรียบ
• ตัวอ่อน (13–20 วัน): เจาะเข้าไปภายในเมล็ดเพื่อกัดกิน
• ดักแด้ (3–7 วัน): อยู่ภายในเมล็ด
• ตัวเต็มวัย: มีอายุเฉลี่ย 3–10 วัน และสามารถผสมพันธุ์ได้ทันที

ถั่วอะไรบ้างที่ตกเป็นเป้าหมาย?

ด้วงชนิดนี้กินได้หลากหลาย:

• ถั่วเหลือง
• ถั่วเขียว
• ถั่วพุ่ม
• ถั่วฝักยาว
• ถั่วแดง
• ถั่วดำ ฯลฯ

รวมถึง ผลิตภัณฑ์จากถั่ว เช่น ถั่วอบแห้งหรือเมล็ดที่เก็บไว้ในโกดัง

ลักษณะการทำลาย

• วางไข่บนผิวเมล็ดถั่ว
• ตัวอ่อนจะกัดกินเมล็ดจากภายในจนกลวง
• เมื่อโตเต็มที่ จะเจาะเปลือกเมล็ดออกมาเป็น “รูเล็กๆ” — ลดคุณภาพและน้ำหนัก
• เมล็ดที่ถูกทำลายจะ ไม่สามารถนำไปบริโภคหรือเพาะปลูกต่อได้

การแพร่ระบาด

• พบการแพร่กระจาย ทั่วโลก โดยเฉพาะใน ประเทศเขตร้อนและกึ่งร้อน เช่น ไทย อินเดีย เวียดนาม และฟิลิปปินส์
• มักระบาดในโกดังถั่วที่ไม่มีระบบป้องกันแมลงอย่างดี

วิธีป้องกันและควบคุมด้วงถั่วเหลือง

✅ ทำความสะอาดพื้นที่:

• กำจัดเศษเมล็ดและฝุ่นถั่วที่ตกอยู่ตามพื้น
• ตรวจสอบซอกมุม เช่น ใต้แท่นวางสินค้า, มุมเสา, ตู้ควบคุมไฟ

✅ ควบคุมอุณหภูมิ:

• ใช้ ความร้อนหรือเย็นจัด เพื่อหยุดการเจริญเติบโตของแมลง
• เหมาะสำหรับห้องเก็บที่ควบคุมสภาพแวดล้อมได้

✅ อบแก๊ส (Fumigation):

• อบก๊าซฆ่าแมลงในวัตถุดิบก่อนจัดเก็บ
• ใช้กับถั่วที่รอส่งออกหรือถั่วที่อาจมีการปนเปื้อนจากแมลง

✅ กับดักฟีโรโมน:

• ใช้ Pheromone traps เพื่อตรวจสอบและกำจัดตัวเต็มวัย
• เป็นระบบ monitor การระบาด ที่มีประสิทธิภาพสูงในโกดัง

สรุป

ด้วงถั่วเหลือง อาจดูเป็นแมลงเล็ก แต่สามารถก่อความเสียหายกับถั่วได้อย่างรวดเร็วและรุนแรง ทั้งในด้านปริมาณและคุณภาพ หากคุณเกี่ยวข้องกับการจัดเก็บหรือจำหน่ายถั่ว การควบคุมแมลงชนิดนี้ตั้งแต่ต้นทาง คือหัวใจสำคัญในการรักษาผลผลิตให้ปลอดภัยและมีมูลค่าทางเศรษฐกิจ