ด้วงถั่วแดง (Bean Weevil)

ศัตรูเงียบในโกดังถั่ว ที่เจาะทำลายจากด้านในจนมองไม่เห็น!

ถ้าคุณกำลังจัดเก็บถั่วแดงหลวง ถั่วเขียว หรือพืชตระกูลถั่วชนิดใดก็ตาม คุณอาจกำลังเผชิญกับภัยเงียบที่ชื่อว่า “ด้วงถั่วแดง” หรือ Bean Weevil (Acanthoscelides obtectus). แมลงปีกแข็งขนาดจิ๋วชนิดนี้สามารถลดคุณภาพเมล็ดถั่วลงอย่างมาก ทั้งในแง่ของน้ำหนัก กลิ่น และมูลค่าทางการตลาด โดยเฉพาะหากปล่อยไว้ในคลังสินค้าโดยไม่ควบคุม — อาจต้องทิ้งทั้งล็อตโดยไม่รู้ตัว!

รู้จักด้วงถั่วแดง (Acanthoscelides obtectus)

• ชื่อสามัญ: Bean weevil
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Acanthoscelides obtectus (Say)
• วงศ์: Chrysomelidae
• อันดับ: Coleoptera

ลักษณะเด่น:

• ขนาดลำตัว: 3.0 – 4.5 มม.
• สีลำตัว: เทาอมน้ำตาลถึงน้ำตาลเข้ม ไม่มีลวดลาย
• ปีกหน้าแข็ง (Elytra) คลุมเกือบถึงปลายลำตัว มีขนสีเหลืองอมเทาปกคลุม
• หนวดแบบกึ่งฟันเลื่อย (subserrate)
• ขาหลังมีฟันแหลมขนาดเล็ก 2–3 ซี่ และฟันใหญ่ 1 ซี่ บริเวณโคนขา — ใช้สำหรับการปีนป่ายและยึดเกาะ

วงจรชีวิต: เติบโตเร็ว แพร่พันธุ์ไว

ด้วงถั่วแดงมีการเจริญเติบโตแบบ Complete Metamorphosis (แปลงร่างสมบูรณ์) ซึ่งใช้เวลารวมประมาณ 31–44 วัน ต่อรอบชีวิต:

• ไข่: วางไข่ได้ 100–200 ฟอง/ตัว ฟักภายใน 5–6 วัน โดยมักวางในรอยแตกหรือผิวหยาบของเมล็ดถั่ว
• ตัวอ่อน: เจาะเข้าไปภายในเมล็ดเพื่อกัดกินเนื้อถั่ว (20–27 วัน)
• ดักแด้: ฟักตัวอยู่ภายในเมล็ด (6–11 วัน)
• ตัวเต็มวัย: มีชีวิตสั้นเพียง 7–14 วัน แต่แพร่พันธุ์รวดเร็วมาก

แหล่งอาหารของด้วงถั่วแดง

ด้วงชนิดนี้พบได้ในเมล็ดพืชตระกูลถั่ว ได้แก่:

• ถั่วแดงหลวง
• ถั่วเขียว
• ถั่วพุ่ม
• ถั่วฝักยาว
• ถั่วไลมา (Lima bean)

ลักษณะการทำลาย

• ตัวเต็มวัยวางไข่บนผิวเมล็ดถั่วหรือในรอยแตกเล็ก ๆ
• เมื่อตัวอ่อนฟักออกมา จะเจาะเข้าไปในเมล็ดและกัดกินเนื้อถั่วจากภายใน
• ก่อนเข้าดักแด้ จะสร้าง “หน้าต่างบาง” ด้วยการกัดทะลุเปลือกเมล็ดจากด้านใน
• ตัวเต็มวัยจะออกจากเมล็ดผ่านรูที่เหลือเป็น “รูเจาะกลมเล็กๆ” — ซึ่งเป็นรอยเสียหายที่ลดคุณภาพทันที

การแพร่กระจาย

• พบแพร่ระบาดใน เขตร้อนและเขตอบอุ่นทั่วโลก
• ยกเว้นประเทศออสเตรเลียที่ยังไม่พบการระบาดอย่างชัดเจน

วิธีป้องกันและควบคุมด้วงถั่วแดง

✅ การจัดการพื้นอาคาร:

• ทำความสะอาดพื้นโกดังและซอกมุมอับอย่างสม่ำเสมอ
• กำจัดเศษเมล็ดหรือฝุ่นถั่วที่ตกหล่น — ซึ่งเป็นแหล่งวางไข่ที่ดีของแมลง

✅ การควบคุมอุณหภูมิ:

• ใช้ความร้อนหรือความเย็นจัดหยุดการเจริญเติบโต
• เหมาะสำหรับห้องควบคุมพิเศษหรือถังเก็บเมล็ดขนาดใหญ่

✅ การอบแก๊ส (Fumigation):

• ใช้กับเมล็ดถั่วที่เตรียมจัดเก็บในระยะยาว หรือสินค้าที่รอ Reject
• ฆ่าตัวอ่อน ดักแด้ และไข่ที่อาจฝังตัวในเมล็ด

✅ การใช้กับดักฟีโรโมน (Pheromone traps):

• ใช้ตรวจจับแมลงตัวเต็มวัยเพื่อควบคุมการแพร่กระจาย
• เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับ การ monitor การระบาดในคลังสินค้า

บทสรุป

แม้จะมีอายุสั้นเพียงไม่กี่วัน แต่ “ด้วงถั่วแดง” คือศัตรูตัวร้ายที่สามารถทำลายคุณภาพถั่วทั้งโกดังได้แบบเงียบ ๆ และรวดเร็ว การเข้าใจลักษณะชีววิทยาและการดำเนินมาตรการป้องกันตั้งแต่ต้นทาง คือหัวใจสำคัญของการรักษาคุณภาพเมล็ดถั่วในทุกกระสอบ