ด้วงงวงข้าวโพด (Maize Weevil)

ภัยเงียบในโกดังเก็บผลผลิต ที่เกษตรกรต้องรู้เท่าทัน!

ลักษณะทางกายภาพเด่นชัด

• หนวด: แบบหักข้อศอก (geniculate)
• ปีก: คู่หน้าแข็งแบบ Elytra มีร่องเล็กทั่วแผ่น ปีกคู่หลังบางใส ช่วยบินได้คล่อง
• ปาก: แบบกัดกิน (chewing type)
• ขา: แบบขาเดิน (walking legs)
• ลำตัว: ยาวประมาณ 3.0 - 3.8 มม. สีน้ำตาลดำ หัวแหลมยื่นเป็นงวง (snout) ลักษณะคล้าย S. oryzae แต่ใหญ่กว่าเล็กน้อยและสีเข้มกว่า

วงจรชีวิตที่ควรจับตา

เจริญเติบโตแบบสมบูรณ์ (Complete Metamorphosis) ครบ 4 ระยะ:

• ไข่: ใช้เวลา 3–6 วัน ตัวเมียวางไข่เฉลี่ย 300–400 ฟอง
• ตัวอ่อน: 20–30 วัน ลำตัวสีขาว สั้นป้อม ไม่มีขา กัดกินภายในเมล็ด
• ดักแด้: 3–7 วัน อยู่ในโพรงของเมล็ด
• ตัวเต็มวัย: อายุเฉลี่ย 1–8 เดือน รวมใช้เวลาทั้งหมด 30–45 วัน

แหล่งอาหารและรูปแบบความเสียหาย

• อาหารโปรด: ข้าวโพด ข้าว ข้าวสาลี ข้าวฟ่าง ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ ฯลฯ
• ลักษณะการทำลาย: ตัวอ่อนเจาะกินเมล็ดจากภายใน ทำให้เมล็ดกลวง เป็นรู เสียหายทั้งด้านคุณภาพและมูลค่าทางเศรษฐกิจ

พื้นที่การระบาด

พบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะแหล่งปลูกข้าวโพดในเขตร้อนและกึ่งร้อน เช่น ไทย อินเดีย แอฟริกา ละตินอเมริกา และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วงชนิดนี้บินเก่ง และขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว

เทคนิคป้องกันและควบคุม

1. ทำความสะอาดคลังเก็บ – ลดแหล่งอาหารและที่หลบซ่อน
2. ลดความชื้นของเมล็ด – ให้ต่ำกว่า 12% ก่อนเก็บเข้าคลัง
3. ควบคุมอุณหภูมิ – ใช้ความร้อน (>60°C) หรือความเย็นจัด (<4°C)
4. อบแก๊ส Fumigation – เช่น ฟอสฟีนในห้องปิด
5. หมุนเวียนผลผลิต – ไม่ควรเก็บเกิน 3–6 เดือน
6. ติดตั้งกับดักฟีโรโมน – เพื่อเฝ้าระวังและกำจัดตัวเต็มวัย

อ้างอิง

พรทิพย์ วิสารทานนท์ และคณะ. (2551). แมลงที่พบในผลิตผลเกษตรและการป้องกันกำจัด. สำนักวิจัยและพัฒนาวิทยาการหลังการเก็บเกี่ยว กรมวิชาการเกษตร