แมลงหวี่ขาวยาสูบ (Silverleaf Whitefly)

Bemisia tabaci – แมลงตัวจิ๋ว ผู้แพร่ไวรัสในไร่ผัก

แม้จะมีขนาดเล็กเพียงไม่กี่มิลลิเมตร แต่ “แมลงหวี่ขาวยาสูบ” หรือ Silverleaf Whitefly คือหนึ่งในแมลงศัตรูพืชที่สร้างปัญหาใหญ่ให้กับเกษตรกรผู้ปลูกพืชผัก โดยเฉพาะในเขตร้อนและเขตกึ่งร้อน แมลงชนิดนี้ไม่เพียงแค่ดูดกินน้ำเลี้ยงจากพืชเท่านั้น แต่ยังเป็นพาหะนำไวรัสที่ร้ายแรง เช่น Tomato Yellow Leaf Curl Virus ที่สร้างความเสียหายอย่างหนักในแปลงมะเขือเทศ

ข้อมูลพื้นฐาน

• ชื่อสามัญ: Silverleaf Whitefly
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Bemisia tabaci (Gennadius)
• วงศ์: Aleyrodidae
• อันดับ: Hemiptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

• ขนาดลำตัว: 0.8–1.2 มม.
• ลำตัว: สีเหลืองอ่อน
• ปีก: สีขาวประกายแบบ membrane (เยื่อบาง)
• หนวด: แบบเส้นด้าย (filiform)
• ปาก: แบบเจาะดูด (piercing-sucking)
• ขา: ขาเดิน (walking leg)
• ตา: มีทั้งสีแดงและดำ
• พฤติกรรม: มักพบรวมกลุ่มกันจำนวนมาก บินกระจายเมื่อถูกรบกวน

วงจรชีวิตของแมลงหวี่ขาวยาสูบ

เจริญเติบโตแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) โดยแบ่งเป็น 3 ระยะ:

• ใช้เวลา 3–4 วัน
• รูปร่างยาวรี สีเหลืองอ่อน
• ยึดติดกับเนื้อเยื่อใบพืช
• ขนาด 0.1–0.3 มม.

• ใช้เวลา 11–18 วัน
• ลักษณะแบนราบ ติดแนบผิวใบ
• ลอกคราบ 3 ครั้ง

• มีชีวิตอยู่ได้ 11–12 วัน
• รวมวงจรชีวิตประมาณ 18–28 วัน
• สืบพันธุ์ได้แม้ไม่มีการผสมพันธุ์ (Parthenogenesis)

แหล่งอาหารและพฤติกรรมการทำลาย

• วงศ์มะเขือ (Solanaceae): พริก มะเขือเทศ มะเขือเปราะ ยาสูบ
• วงศ์มะลิ (Malvaceae): ฝ้าย กระเจี๊ยบเขียว
• วงศ์ถั่ว (Fabaceae): ถั่วเหลือง

• ดูดกินน้ำเลี้ยงจากใบพืช ทำให้พืชอ่อนแอ ใบเหลือง
• เป็นพาหะนำไวรัส เช่น Tomato yellow leaf curl virus (TYLCV)
• หากระบาดรุนแรง ใบจะม้วน เหลือง ขาดการสังเคราะห์แสง ส่งผลเสียต่อการเจริญเติบโตและผลผลิต

การแพร่กระจาย

• พบแพร่กระจายกว้างใน เขตร้อนและกึ่งร้อน ทั่วโลก
• ระบาดหนักในแหล่งปลูกมะเขือเทศ มันเทศ พริก และฝ้าย

วิธีการป้องกันและควบคุม

✅ 1. ตรวจแปลงสม่ำเสมอ

• ตัดใบที่พบแมลงหวี่ขาวสะสม เพื่อควบคุมจำนวน

✅ 2. ใช้กับดักกาวเหนียว

• ดักจับตัวเต็มวัยในระยะแรกของการระบาด
• เหมาะสำหรับแปลงขนาดเล็กและโรงเรือน

✅ 3. คลุกเมล็ดด้วยสารกำจัดแมลง

• เช่น คาร์โบซัลแฟน (พอสซ์ 25% ST)

• อัตรา 40 กรัมต่อเมล็ด 1 กก.

✅ 4. ใช้สารเคมีอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น:

• อิมิดาคลอพริด (imidacloprid)
• ฟิโปรนิล (fipronil)
• อัตรา 40 มล. ต่อน้ำ 20 ลิตร
• ควรพ่นสลับกลุ่มสารเพื่อลดการดื้อยา

✅ 5. ใช้ชีววิธี

• เพื่อกำจัดทั้งตัวอ่อนและไข่ในคราวเดียว
• ฉีดพ่นทุก 7 วัน ปลอดภัยต่อผู้บริโภคและสิ่งแวดล้อม

สรุป

แมลงหวี่ขาวยาสูบ (Bemisia tabaci) เป็นแมลงศัตรูพืชขนาดเล็กที่สร้างผลกระทบใหญ่ ทั้งโดยตรงผ่านการดูดกินน้ำเลี้ยง และโดยอ้อมผ่านการแพร่ไวรัส การควบคุมอย่างรอบด้านด้วยทั้งวิธีธรรมชาติ เคมี และชีวภาพ จะช่วยลดความเสียหาย พร้อมยืดอายุของสารกำจัดแมลงในระบบนิเวศเกษตรกรรมได้อย่างยั่งยืน