มวนสิง (Slender Rice Bug)

Leptocorisa oratorius – ศัตรูพืชต้นข้าวผู้ลอบกัดในยามเย็น

ในช่วงฤดูที่ต้นข้าวกำลังตั้งท้อง ออกน้ำนม หรือออกรวง เกษตรกรหลายพื้นที่อาจต้องเผชิญกับภัยเงียบจากแมลงรูปร่างเรียวยาวที่ชื่อว่า “มวนสิง” หรือ Slender Rice Bug แม้จะมีรูปร่างดูไม่อันตราย แต่พฤติกรรมการดูดกินน้ำเลี้ยงจากรวงข้าวกลับส่งผลกระทบโดยตรงต่อผลผลิตและคุณภาพของเมล็ดข้าวอย่างชัดเจน

ข้อมูลพื้นฐาน

• ชื่อสามัญ: Slender Rice Bug
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Leptocorisa oratorius (Fabricius)
• วงศ์: Alydidae
• อันดับ: Hemiptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

• ด้านบนสีน้ำตาล
• ด้านล่างสีเขียว

• คู่หน้าแบบ Hemelytra (โคนแข็ง ปลายบางใส)
• คู่หลังเป็นเยื่อบาง (membrane)

• เคลื่อนไหวว่องไว บินหนีเมื่อถูกรบกวน
• ปล่อยกลิ่นเหม็นจากต่อมกลิ่นที่ส่วนท้อง
• ออกหากินช่วงบ่ายถึงค่ำ
• ช่วงกลางวันชอบพักตามใบหญ้า

วงจรชีวิตของมวนสิง

การเจริญเติบโตของแมลงสิงเป็นแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) แบ่งออกเป็น 3 ระยะ:

• ใช้เวลาฟัก ~7 วัน
• วางไข่เป็นแถว 10–12 ฟอง บนใบข้าวขนานกับเส้นกลางใบ
• ไข่สีน้ำตาลแดงเข้ม รูปร่างคล้ายจาน

• พัฒนาใน ~18 วัน
• ลอกคราบ 5 ครั้ง
• สีเขียวแกมน้ำตาล อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม

• มีอายุเฉลี่ย 21 วัน
• วงจรชีวิตทั้งหมด ~2–3 เดือน

พฤติกรรมการกินและลักษณะการทำลาย

• พืชวงศ์หญ้า (Poaceae) เช่น ข้าว

• ตัวอ่อนเริ่มจากดูดน้ำเลี้ยงบริเวณกาบใบ
• ตัวเต็มวัยเข้าทำลายเมล็ดข้าวระยะน้ำนมและช่วงออกรวง
• ทำให้เมล็ดลีบ น้ำหนักเบา คุณภาพข้าวลดลง

การแพร่กระจาย

พบแพร่หลายในประเทศผู้ปลูกข้าว เช่น:

• ออสเตรเลีย
• อินเดีย
• จีน
• อินโดนีเซีย
• ฟิลิปปินส์
• ไทย
• พม่า
• บังคลาเทศ
• มาเลเซีย
• ปาปัวนิวกินี
• ซามัว
• ประเทศในอเมริกากลาง

แนวทางป้องกันและกำจัด

เพื่อควบคุมประชากรมวนสิงในแปลงนาให้ได้ผล ควรใช้วิธีแบบผสมผสานดังนี้:

✅ กำจัดวัชพืชในแปลงนาและคันนา

• ลดแหล่งหลบซ่อนและวางไข่ของมวน

✅ ใช้สวิงโฉบจับแมลง

• จับตัวอ่อนและตัวเต็มวัยจากแปลงนาแล้วทำลาย

✅ ใช้เหยื่อล่อ (เนื้อเน่า)

• ตัวเต็มวัยชอบกินเนื้อเน่า สามารถแขวนเนื้อไว้ในแปลงข้าวเพื่อล่อแล้วจับทำลาย

✅ หลีกเลี่ยงการปลูกข้าวต่อเนื่อง

• ลดโอกาสการสะสมของประชากรแมลงจากรอบฤดูกาล

✅ ใช้สารฆ่าแมลงอย่างระมัดระวัง

• อัตรา 80 มล./น้ำ 20 ลิตร
• พ่นเมื่อพบแมลงสิงมากกว่า 4 ตัวต่อตารางเมตรในระยะข้าวเป็นน้ำนม

สรุป

มวนสิง (Leptocorisa oratorius) คือศัตรูตัวฉกาจของต้นข้าวในช่วงวิกฤตของการสร้างเมล็ด แม้จะมีรูปร่างเรียวบาง แต่ผลกระทบที่เกิดจากการดูดน้ำเลี้ยงของมันอาจส่งผลให้ข้าวเสียคุณภาพทั้งแปลง การป้องกันที่เหมาะสมจึงควรเริ่มตั้งแต่ต้นฤดูเพาะปลูก พร้อมการตรวจแปลงอย่างสม่ำเสมอ และใช้วิธีควบคุมแมลงแบบผสมผสานเพื่อป้องกันการระบาดซ้ำในระยะยาว