มวนเขียวดูดไข่ (Mirid Bugs)

Cyrtorhinus lividipennis – ศัตรูธรรมชาติผู้พิทักษ์ต้นข้าวจากเพลี้ยกระโดด

แมลงบางชนิดในธรรมชาติไม่ได้เป็นศัตรูของพืชเสมอไป แต่กลับมีบทบาทสำคัญในการช่วยลดประชากรของแมลงศัตรูพืชชนิดอื่น ๆ เช่นเดียวกับ “มวนเขียวดูดไข่” (Cyrtorhinus lividipennis) หนึ่งในศัตรูธรรมชาติที่สำคัญของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลและเพลี้ยจักจั่น ซึ่งมักพบในนาข้าวทั่วเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ข้อมูลพื้นฐาน

• ชื่อสามัญ: Mirid Bugs
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Cyrtorhinus lividipennis (Reuter)
• วงศ์: Miridae
• อันดับ: Hemiptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

• ขนาดลำตัว: ประมาณ 2.5 มม.
• รูปร่าง: ทรงไข่ยาว สีเขียวอ่อน
• หัวและอก: สีน้ำตาลอ่อน มีลวดลายสีน้ำตาลด้านบน
• ปีก: ปีกคู่หน้าแบบ Hemelytra, คู่หลังเป็นแบบ membrane
• ปลายปีก: สีเทา
• หนวด: แบบเส้นด้าย (filiform) โดย Scape มีสีเหลืองอมเขียว
• ปาก: แบบเจาะดูด (piercing-sucking type) ยาวแหลม
• ขา: ขาเดิน สีเขียว ยกเว้น tibia เป็นสีเหลือง
• ไข่: สีขาวโปร่งแสง

วงจรชีวิตของมวนเขียวดูดไข่

แมลงชนิดนี้มีการเจริญเติบโตแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) แบ่งเป็น 3 ระยะ:

ระยะไข่ (Egg)

• ใช้เวลา 4–7 วันในการฟัก

ระยะตัวอ่อน (Nymph)

• ใช้เวลาพัฒนา 14 วัน

ระยะตัวเต็มวัย (Adult)

• มีอายุเฉลี่ย 10–20 วัน
• วงจรชีวิตทั้งหมดใช้เวลาเพียง 2–3 สัปดาห์

อาหารและลักษณะการทำลาย

ประเภทอาหาร:

• เป็นแมลงตัวห้ำ (predator)
• ล่าและกินไข่ของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลและเพลี้ยจักจั่น

บทบาทในนาข้าว:

• ช่วยควบคุมประชากรเพลี้ยศัตรูข้าวตามธรรมชาติ
• ลดความจำเป็นในการใช้สารเคมี

หมายเหตุ: ในช่วงที่เพลี้ยระบาด หากมวนเขียวดูดไข่มีจำนวนมากพอ จะสามารถควบคุมการแพร่ระบาดได้อย่างมีประสิทธิภาพ

การแพร่กระจาย

พบกระจายกว้างใน:

• เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
• ออสเตรเลีย
• แถบหมู่เกาะแปซิฟิก

วิธีการควบคุมเพลี้ยโดยไม่ทำลายมวนเขียวดูดไข่

แม้มวนเขียวดูดไข่จะเป็นแมลงที่เป็นประโยชน์ แต่ก็อาจได้รับผลกระทบจากสารเคมีที่ใช้กำจัดเพลี้ย ดังนั้นควรเลือกใช้สารเคมีอย่างระมัดระวัง:

✅ พ่นสารเคมีอย่างเหมาะสม

• ใช้เฉพาะเมื่อมีการระบาดของเพลี้ยสูงมาก

กลุ่มไพรีทรอยด์สังเคราะห์ (Synthetic Pyrethroids):

• Permethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Lambda-cyhalothrin: 7 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Cyfluthrin: 4 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Deltamethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Cypermethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร

การใช้สารเคมีควรอยู่ภายใต้คำแนะนำจากนักวิชาการ หรือในช่วงที่ประชากรมวนเขียวไม่เพียงพอในการควบคุมเพลี้ย

✅ การจัดการแปลงนา

ตัดแต่งกิ่งและวัชพืชหลังเก็บเกี่ยว

• ลดที่หลบซ่อนของเพลี้ย
• ช่วยให้สารเคมีเข้าถึงได้ดีขึ้นหากจำเป็นต้องใช้

สรุป

มวนเขียวดูดไข่ (Cyrtorhinus lividipennis) เป็นนักล่าตัวจิ๋วที่มีบทบาทสำคัญในการควบคุมแมลงศัตรูพืช โดยเฉพาะในนาข้าวที่เพลี้ยกระโดดมักสร้างความเสียหาย การรักษาสมดุลของประชากรมวนเขียวดูดไข่ในแปลงนา จึงเป็นแนวทางควบคุมศัตรูพืชที่ปลอดภัย ยั่งยืน และลดการพึ่งพาสารเคมีได้อย่างแท้จริง