เพลี้ยจักจั่นสีเขียว (Green Rice Leafhopper)

Nephotettix virescens (Distant)
แมลงพาหะที่แพร่ไวรัสใบส้มในนาข้าว

เพลี้ยจักจั่นสีเขียว (Green Rice Leafhopper) เป็นแมลงขนาดเล็กที่ดูเผิน ๆ ไม่น่ากลัว แต่ความจริงแล้วกลับเป็นหนึ่งในศัตรูพืชสำคัญของชาวนา เพราะสามารถดูดกินน้ำเลี้ยงจากต้นข้าวและยังเป็นพาหะนำไวรัสที่ทำให้เกิด “โรคใบส้ม” ซึ่งเป็นภัยเงียบในแปลงนาทั่วเอเชีย หากควบคุมไม่ทัน การสูญเสียผลผลิตอาจมากกว่าที่คาดคิดไว้มาก

ข้อมูลพื้นฐาน

• ชื่อสามัญ: Green Rice Leafhopper
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Nephotettix virescens (Distant)
• วงศ์: Cicadellidae
• อันดับ: Hemiptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

ลักษณะเด่น:

• ตัวเต็มวัยมีปีกยาวคลุมลำตัว
• เคลื่อนไหวรวดเร็ว และสามารถบินได้ไกลหลายกิโลเมตร
• ชอบแสงไฟ บินมาเล่นไฟในเวลากลางคืน
• แยกจาก Nephotettix nigropictus ได้โดยไม่มีขีดดำพาดขอบหน้าผากระหว่างตา

วงจรชีวิตของเพลี้ยจักจั่นสีเขียว

มีการเจริญเติบโตแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) แบ่งเป็น 3 ระยะหลัก:

ไข่ (Egg)

• วางไข่ได้ 5–60 ฟอง
• ใช้เวลาในการฟักประมาณ 7 วัน

ตัวอ่อน (Nymph)

• ลอกคราบ 4 ครั้ง
• ใช้เวลาประมาณ 14 วัน

ตัวเต็มวัย (Adult)

• อายุเฉลี่ย 10 วัน

พืชอาหารและลักษณะการทำลาย

ลักษณะการทำลาย:

• ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดน้ำเลี้ยงจากใบและลำต้นข้าว
• ใบข้าวเหลือง มีจุดสีน้ำตาลหรือสีส้ม
• เป็นพาหะนำเชื้อไวรัส “โรคใบส้ม” ซึ่งส่งผลให้ข้าวไม่แตกกอ หยุดการเจริญเติบโต และผลผลิตลดลงอย่างมาก

การแพร่กระจาย

พบแพร่กระจายอย่างกว้างขวางใน:

• เอเชียใต้
• เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
• ญี่ปุ่น
• ไต้หวัน

วิธีการป้องกันและควบคุมเพลี้ยจักจั่นสีเขียว

✅ ปลูกพันธุ์ต้านทาน

• เช่น “กข 9” ซึ่งแสดงความต้านทานได้ดีต่อเพลี้ยจักจั่นสีเขียว

✅ ใช้แสงไฟล่อและกำจัด

• ติดหลอดไฟล่อแมลงช่วงฤดูระบาด โดยเฉพาะตอนกลางคืน

✅ ตรวจแปลงนาอย่างสม่ำเสมอ

ใช้ “สวิงโฉบแมลง” เพื่อตรวจสอบปริมาณ

• หากพบ 2 ตัวต่อ 10 โฉบ (ช่วงต้นกล้าอายุ < 60 วัน)
• หรือ 20 ตัวต่อ 10 โฉบ (ช่วงต้นข้าว > 60 วัน) → ให้พ่นสารกำจัดแมลงทันที

✅ ใช้สารเคมีอย่างเหมาะสม

สารแบบเม็ด ดูดซึมผ่านราก

Carbofuran (ฟูราดาน หรือ คูราแทร์)

• อัตรา 5 กก./ไร่ หว่านหลังข้าวงอก
• หากพบแมลงอีก ให้หว่านซ้ำในอีก 25 วัน

สารพ่นทางใบ

• Isoprocarb (มิพซิน 50% WP)
• MTMC (ซูมาไซด์ 50% WP)
• BPMC (บัซซ่า / ฮอปซิน 50% EC)

ใช้ในอัตรา 40 กรัม หรือ 40 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร

สรุป

เพลี้ยจักจั่นสีเขียวอาจเป็นแมลงตัวเล็กที่มองข้ามได้ง่าย แต่หากปล่อยให้ระบาดโดยไม่ควบคุมอย่างเหมาะสม จะกลายเป็นพาหะนำโรคที่ทำลายผลผลิตข้าวทั้งแปลง การตรวจแปลงสม่ำเสมอ ปลูกพันธุ์ต้านทาน และใช้มาตรการควบคุมแมลงผสมผสานอย่างเป็นระบบคือหัวใจสำคัญของการป้องกันอย่างยั่งยืน