เพลี้ยจักจั่นมะม่วง (Mango Leafhopper)

ภัยเงียบที่คุกคามช่อดอกมะม่วง ทำให้ผลผลิตลดลงแบบไม่ทันตั้งตัว

มะม่วง... ผลไม้เศรษฐกิจของไทยที่มีชื่อเสียงระดับโลก อาจต้องเผชิญกับศัตรูพืชตัวเล็กที่สร้างความเสียหายใหญ่ได้อย่างไม่น่าเชื่อ “เพลี้ยจักจั่นมะม่วง” หรือ Mango Leafhopper คือหนึ่งในแมลงศัตรูพืชที่สำคัญในช่วงฤดูออกดอก หากไม่ได้รับการควบคุมตั้งแต่ต้นฤดู อาจทำให้ดอกร่วงและไม่ติดผลอย่างน่าเสียดาย

ข้อมูลเบื้องต้น

• ชื่อสามัญ: Mango Leafhopper
• ชื่อวิทยาศาสตร์:Idioscopus clypealis (Lethierry), I. niveosparsus (Lethierry)
• วงศ์: Cicadellidae
• อันดับ: Hemiptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา

• ขนาดลำตัว: 5.6–6.5 มิลลิเมตร
• รูปร่างเด่น: ส่วนหัวใหญ่ ลำตัวเรียวเล็กคล้ายรูปลิ่ม
• สี: เทาปนดำ หรือน้ำตาลปนเทา
• ปีก: คู่หน้าแบบ Hemelytra, คู่หลังเป็นเยื่อบางใส
• หนวด: แบบเส้นขน (Setaceous)
• ปาก: เจาะดูด (piercing-sucking type)
• ขา: คู่หน้าและกลางเป็นขาเดิน / ขาหลังเป็นขากระโดด
• พฤติกรรม: อาศัยรวมกันเป็นกลุ่มใหญ่ และมีเสียงที่ได้ยินชัดเจนเมื่อถูกรบกวน

วงจรชีวิตของเพลี้ยจักจั่นมะม่วง

แมลงชนิดนี้เจริญเติบโตแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete metamorphosis) ได้แก่ 3 ระยะ:

ไข่ (Egg)

• วางไข่ตามก้านดอกหรือใบอ่อน
• ใช้เวลาในการฟัก 7–10 วัน

ตัวอ่อน (Nymph)

• ลอกคราบ 4 ครั้ง
• ใช้เวลา 17–19 วัน

ตัวเต็มวัย (Adult)

• อายุเฉลี่ย 15–19 วัน
• พร้อมสืบพันธุ์และเริ่มวงจรใหม่

พืชอาหารและความเสียหายที่ก่อให้เกิด

พฤติกรรมทำลาย:

• ดูดกินน้ำเลี้ยงจาก ใบอ่อน, ช่อดอก, ยอดอ่อน และ ก้านดอก
• ทำให้ช่อดอกเหี่ยวแห้ง ดอกร่วง และไม่ติดผล
• ผลผลิตลดลงอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะในช่วงช่อดอกเริ่มออก

การแพร่กระจาย

พบได้ทั่วไปในหลายประเทศใน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึง ไทย, อินเดีย, ฟิลิปปินส์, เวียดนาม และมาเลเซีย โดยระบาดหนักในช่วงปลายฤดูหนาวถึงต้นฤดูร้อน

วิธีการป้องกันและควบคุมเพลี้ยจักจั่นมะม่วง

ใช้สารฆ่าแมลงอย่างมีประสิทธิภาพ

Carbaryl (เซฟวิน 85% WP) : 

กลุ่มไพรีทรอยด์สังเคราะห์ (Synthetic Pyrethroids): ใช้เมื่อมีการระบาดรุนแรง

• Permethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Lambda-cyhalothrin: 7 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Cyfluthrin: 4 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Deltamethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร
• Cypermethrin: 10 มล./น้ำ 20 ลิตร

ควรฉีดพ่นในช่วงเย็น และหลีกเลี่ยงการพ่นซ้ำกลุ่มเดียวกันเกิน 2 ครั้งเพื่อลดโอกาสดื้อยา

การตัดแต่งกิ่งหลังเก็บเกี่ยว

• ลดที่หลบซ่อนของแมลง
• เพิ่มประสิทธิภาพของการพ่นสารในฤดูกาลถัดไป

ใช้แสงไฟล่อแมลง

• ในช่วงระบาดรุนแรงช่วงค่ำถึงกลางคืน
• ใช้ร่วมกับกับดักหรือการกำจัดเชิงกล

สรุป

เพลี้ยจักจั่นมะม่วงอาจมีขนาดเล็ก แต่ส่งผลเสียร้ายแรงต่อผลผลิตมะม่วงโดยตรง การเฝ้าระวังและควบคุมตั้งแต่ต้นฤดู โดยเฉพาะในช่วงที่มะม่วงเริ่มแทงช่อดอก เป็นกุญแจสำคัญที่จะช่วยให้สวนมะม่วงของคุณปลอดภัยจากการระบาด และให้ผลผลิตที่สมบูรณ์ตามเป้าหมาย