จัดหมวดหมู่ (Taxonomy)

• ชื่อสามัญ: มวนตาโต
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Cardiastethus pygmaeus P.
• วงศ์: Anthocoridae | อันดับ: Hemiptera

ลักษณะจำแนกภาคสนาม (Field ID)

• สี–ขนาด: เหลืองอมน้ำตาล ยาวราว 1.5–1.8 มม.
• สัณฐาน: หัวเรียวเล็กกว่าส่วนท้อง แต่ช่วงอกกว้างพอ ๆ กับท้อง
• ปีก: ปลายปีกขาวนวลเป็นรูป “ครึ่งวงกลม” สังเกตง่ายยามนิ่ง
• ตา: ตารวม (compound eyes) โตเด่น—จุดเด่นของชื่อ “มวนตาโต”
• ปาก: แบบ เจาะ–ดูด (แทงเหยื่อแล้วดูดของเหลวออก)
• บทบาท: ตัวห้ำกินแมลงเป้าหมายขนาดเล็ก เช่น เพลี้ยอ่อน ทริปส์ ไรศัตรูพืช ไข่แมลงศัตรู บนใบ–ดอก–ยอดอ่อน

วงจรชีวิต (รู้จังหวะ = คุมได้แม่น)

การเปลี่ยนแปลงแบบไม่สมบูรณ์: ไข่ → ตัวอ่อน (Nymph) → ตัวเต็มวัย

• ไข่: ~12–14 วัน
• ตัวอ่อน: ~44–67 วัน (เริ่มล่าได้ตั้งแต่วัยอ่อน)
• ตัวเต็มวัย: อยู่ได้ 54–103 วัน
• รวมวงจรเฉลี่ย: ประมาณ ~2 เดือน (แปรตามอุณหภูมิ อาหาร และสภาพแปลง)

ตารางสรุป

ระยะที่ใช้ควบคุมศัตรูพืช: ตัวอ่อน–ตัวเต็มวัย

ใช้อย่างไรให้เวิร์กในระบบ IPM

1) Monitoring — เฝ้าระวัง “จุดเสี่ยงจริง”

• ใช้ แผ่นกาวสีฟ้า/เหลือง สำหรับติดตามทริปส์–เพลี้ยในโรงเรือน/แปลง
• สำรวจใต้ใบ–กลีบดอก–ยอดอ่อน สัปดาห์ละ 1 ครั้ง จด จำนวนตัวห้ำ : ศัตรู เพื่อประเมินแนวโน้ม

2) Conservation — อนุรักษ์ตัวห้ำให้ทำงานต่อเนื่อง

• หลีกเลี่ยงสารกำจัดแมลงออกฤทธิ์กว้าง โดยเฉพาะช่วงพบตัวห้ำหนาแน่น
• หากจำเป็นต้องใช้สาร ให้เลือก สูตร/กลไกจำเพาะ ต่อศัตรูเป้าหมาย พ่นเฉพาะจุด–เฉพาะเวลา
• เพิ่มแหล่งอาหารเสริมด้วย พืชดอกเล็ก ริมแปลง (เกสร/น้ำหวาน) ยืดอายุการล่า

3) Habitat & Hygiene — จัดสภาพแปลงให้เอื้อ

• ตัดแต่งทรงพุ่มให้โปร่ง ลดจุดหลบซ่อนของทริปส์–เพลี้ย
• จัดการเศษพืช/วัชพืช ที่เป็นแหล่งเพาะ–สะสม
• ควบคุม ไนโตรเจน “พอดี” ลดความเขียวจัดที่ดึงดูดเพลี้ย

4) การผสานมาตรการ (Stacking)

• ทำงานร่วมกับ แตนเบียนไข่/ตัวหนอน, เต่าทอง, แมงมุม เพื่อคุมศัตรูหลายระยะ
• ใช้ น้ำแรงพอเหมาะ ล้างจุดชุมทริปส์บนดอก (หลีกเลี่ยงช่วงดอกบานจัด/แมลงผสมเกสรกำลังทำงาน)

เช็กลิสต์หน้างาน (ทำตามทีละข้อ)

• ติดแผ่นกาวและจดสัดส่วน ตัวห้ำ : ศัตรู ทุกสัปดาห์
• รักษาแนวพืชดอกเล็กเป็น “ปั๊มพลังงาน” ให้ตัวห้ำ
• หลีกเลี่ยงการพ่นกว้าง เลือก จำเพาะ–เฉพาะจุด เท่านั้น
• เก็บเศษพืช–วัชพืช และปรับพุ่มให้โปร่งทุกเดือน
• ประเมินผล 7–10 วัน แล้วปรับแผน IPM

ข้อควรระวัง: มวนตัวห้ำสามารถแทงได้เมื่อถูกรบกวน ควรหลีกเลี่ยงการจับด้วยมือเปล่า

FAQ — 3 คำถามยอดฮิต ของ มวนตาโต (Cardiastethus pygmaeus) ตัวห้ำจิ๋ว “ตาไว แทงแม่น” คุมเพลี้ย–ทริปส์แบบยั่งยืน

คำถามที่ 1 “กำจัดทริปส์ไม่ใช้สารเคมี” ทำอย่างไรให้เห็นผลเร็วในเรือนปลูก/แปลงผัก?

• อนุรักษ์/เสริมมวนตาโต + ลดความชื้นแฉะ + ใช้แผ่นกาวสีฟ้า/เหลือง + ล้างจุดชุมบนดอก/ใต้ใบแบบเฉพาะจุด

ทำตามนี้ทีละขั้น 

• วัน 1: เก็บเศษพืช–ใบแก่, เปิดลมให้ถ่ายเท, ติดกาวสีฟ้าเหนือทรงพุ่ม
• วัน 1–2: สำรวจใต้ใบ–กลีบดอก แล้ว “เว้นสารกว้างขวาง” เพื่อเปิดทางมวนตาโตทำงาน
• วัน 3–4: ล้างเฉพาะจุดชุมทริปส์ด้วยละอองน้ำแรงพอเหมาะ (เลี่ยงช่วงดอกบานจัด)
• วัน 7: ประเมินซ้ำจาก “จำนวนทริปส์บนกาว/ใบที่มีรอยเงิน” หากลดชัด ให้คงมาตรการเดิม

ทิปชี้วัดหน้างาน

• เกณฑ์ภาคสนามแบบง่าย: ถ้าพบ มวนตาโต ≥ 1 ตัว/ดอกหรือใบ ในหลายจุด และจำนวนทริปส์บนกาวลดลงต่อเนื่อง → ชะลอการพ่น ให้ตัวห้ำคุมต่อ

คำถามที่ 2 มวนตาโตต่างจาก “โอเรียส” (Orius spp.) ยังไง—ตัวไหนเหมาะกับงานเรา?

สรุปเปรียบเทียบใช้งาน

• มวนตาโต: ขนาดเล็กกว่า (≈1.5–1.8 มม.), คล่องในซอกดอก–ใต้ใบแคบ ๆ, เด่นกับเหยื่อจิ๋วมาก ๆ เช่น ทริปส์วัยอ่อน/เพลี้ยอ่อน/ไข่แมลง
• โอเรียส: ตัวใหญ่กว่าเล็กน้อย, ทนทานในเรือนปลูกเชิงพาณิชย์, ควบคุมได้กว้างทั้งทริปส์–เพลี้ย–ไร

เลือกให้เหมาะ

• ดอกเล็กแน่น/ซอกแคบ (เบบี้ลีฟ, สมุนไพร, ดอกขนาดเล็ก) → มวนตาโตคล่องกว่า
• ทรงพุ่มโปร่ง/ต้องการ “แรงคุม” กว้าง → พิจารณาโอเรียส หรือใช้ ร่วมกัน เพื่อปิดช่องว่างเหยื่อ–พื้นที่

คำถามที่ 3 ใช้ร่วมกับสารอะไรได้–ไม่ได้ เพื่อไม่ “ล้างผู้ช่วย” โดยเผลอ?

หลัก 4 ข้อจำง่าย

1. หลีกเลี่ยงสารออกฤทธิ์กว้าง (พ่นครอบคลุมทั้งแปลง) โดยเฉพาะช่วงพบตัวอ่อน/ตัวเต็มวัยของมวนตาโต
2. ถ้าจำเป็นต้องจัดการจุดเสี่ยง ให้ใช้แบบ เฉพาะจุด–เฉพาะเวลา (spot treatment) และ พ่นตอนเย็น
3. เว้นช่วง 3–5 วัน ก่อน–หลังการใช้ผลิตภัณฑ์ที่อาจกระทบตัวห้ำ เพื่อให้ประชากรตั้งตัว
4. เน้นวิธี “นุ่ม” ก่อนเสมอ: สุขอนามัยแปลง, ล้างเฉพาะจุด, กาวสีฟ้า/เหลือง, รักษาแนว พืชดอกเล็ก ริมแปลงเป็นแหล่งเกสร–น้ำหวานยืดอายุตัวเต็มวัย