มดดำบ้าน
THE LONGHORN CRAZY ANT

ชื่อสามัญ : The longhorn crazy ant 
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Paratrechina longicornis
Family : Formicidae
Order : Hymenoptera

ลักษณะทางสัณฐานวิทยาและชีววิทยา 

ลักษณะหนวด : แบบหักข้อศอก (geniculate) มี 12 ปล้อง ลักษณะยาวเห็นได้ชัดเจน
ลักษณะปีก : มดวรรณะสืบพันธุ์มีปีกแบบ membrane (บางใส)
ลักษณะปาก : แบบกัดกิน  (chewing  type) 
ลักษณะขา : แบบขาเดิน (walking leg) มีลักษณะยาว
ลักษณะทั่วไป : ตัวเต็มวัยมีความยาวลำตัวประมาณ 2.3 – 3.0 mm. ลำตัวมีสีน้ำตาลเข้ม บางส่วนสีดำ มีขนสีน้ำตาลเหลืองปกคลุมอยู่ทั่วไป อกแต่ละปล้องมีเส้นแบ่งชัดเจน มี pedicel 1 ปุ่ม ส่วนท้องเป็นรูปไข่
พฤติกรรม : พฤติกรรมการสืบพันธุ์นั้น มดวรรณะสืบพันธุ์จะบินมาจับคู่ผสมพันธุ์ หลังจากผสมพันธุ์เสร็จ ตัวผู้จะตาย จากนั้นตัวเมียเริ่มสร้างโคโลนีใหม่และวางไข่ภายใน 24 ชั่วโมงแรก

มดดำ มีการเจริญเติบโตแบบ complete metamorphosis ซึ่งจะประกอบไปด้วย

• ระยะไข่ (egg) : มีระยะเวลาประมาณ 8-10 วัน
• ตัวอ่อน (larva) : มี 4 ระยะ  โดยเฉลี่ยอยู่ที่ 6-12 วัน
• ดักแด้ (pupa) : มีระยะเวลาอยู่ที่ 9-16 วัน
• ตัวเต็มวัย (adult) : มดงานมีอายุไขเฉลี่ยประมาณ 30-180 วัน ส่วนนางพญา 2-6 ปี จากระยะไข่จนถึงตัวเต็มวัยใช้เวลาประมาณ 1 เดือน หลังจากที่มีมดงานรุ่นใหม่เพิ่มมากขึ้น นางพญาก็สามารถวางไข่ได้มากถึง 800 ฟองต่อวัน

แหล่งอาหาร : กินอาหารได้หลากหลายทั้งพืชและสัตว์ เช่น น้ำตาล น้ำหวาน ผลไม้ ซากสัตว์ เป็นต้น
แหล่งอาศัย : ทำรังได้ทั้งที่ชื้นหรือแห้ง ตามเปลือกไม้ ซากไม้ ใต้ก้อนหินหรือซุง หรือแม้แต่ภายในอาคาร
การแพร่กระจาย : มีการแพร่กระจายอย่างกว้างขวาง พบได้ทั่วไปในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อน หรือตามบ้านเรือนเนื่องจากสามารถเจริญเติบโตในสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงได้ดี 

วิธีการป้องกันควบคุม

• ควรทำความสะอาดพื้นอาคารอย่างสม่ำเสมอ เพื่อไม่ให้มดชนิดนี้เข้ามาภายในบ้าน
• ไม่ทำเศษอาหารหกเลอะเทอะ ถ้าหกก็ให้ทำความสะอากทันที
• ใช้แป้งเย็นไล่มด
• ใช้ชอล์กกำจัดมด เจลหยอดมด
• น้ำมะนาวช่วยไล่มดได้ น้ำมะนาวเป็นอีกกลิ่นที่มดไม่ชอบเหมือนกัน เพราะมีกรดซิตริกที่มดเกลียดมาก วิธีง่ายๆ ในการไล่มด โดยผสมน้ำมะนาว 1 ส่วน กับน้ำเปล่า 3 ส่วน แล้วนำไปใส่ในขวดสเปรย์ จากนั้นจึงนำไปฉีดพ่นไปในบริเวณที่มดเดินเป็นประจำ
• กำจัดมดคันไฟด้วยน้ำส้มควัน ไม้น้ำส้มควันไม้จะช่วยไล่มดให้หนีไปอยู่ที่อื่น โดยวิธีนี้เหมาะสำหรับไล่มดที่มาทำรังอยู่ใกล้กับต้นไม้หากคุณปลูกพืชผักต่าง ๆ แล้วเห็นมดมาทำรังอยู่ ใช้วิธีนี้จัดการได้ 

เอกสารอ้างอิง

Paterson G. ,D. Russ, C. Massuretti, D. Jesus, O. Correa, A. Teniyoshi and M. Lanzoni.2007. On the immature stages of the crazy ant Paratrechina longicornis (Latreille 1802) (Hymenoptera: Formicidae) . J. Longino. Brazil. 1503: 1–11

Vanderhaegen, K., Naturinda, Z., Kouakou, L. M. M., Vanderheyden, A., Dekoninck, W., 2019. First record of the invasive longhorn crazy ant, Paratrechina longicornis (Latreille, 1802) (Hymenoptera: Formicidae) from Mt. Elgon, eastern Uganda. BioInvasions Records, 8(3), 505-514