วงจรชีวิต (เร็ว–แม่น—เข้าจังหวะการระบาด)

• วางไข่ได้สูงสุด: ~100 ฟอง ต่อเพศเมีย
• ไข่: 1–2 วัน → ฟักเป็นตัวอ่อน
• ตัวอ่อน: 4–5 วัน → กินภายในตัวมอด
• ดักแด้: 10–11 วัน → พร้อมออกเป็นตัวเต็มวัย
• ตัวเต็มวัย: 6–7 วัน (ระยะทำงาน–สืบพันธุ์)

พัฒนาการจากไข่ถึงออกเป็นตัวเต็มวัย: โดยเฉลี่ย ~15–18 วัน (ขึ้นกับอุณหภูมิ/ความชื้นในคลัง)

สัญญาณความสำเร็จ: พบ “ซากมอด” แข็งเป็นมัมมี่ และ รูออกกลม ขนาดเล็กที่เปลือกตัวมอด—บอกว่ามอดถูกเบียนสำเร็จ

ใช้เมื่อไร & ใช้อย่างไรให้คุ้ม (SOP คลังสินค้า/โรงสี/ไซโล)

1) เริ่มจาก Sanitation (หัวใจของ IPM)

• ดูดฝุ่น–กวาด เศษเมล็ด/ผงธัญพืช ตามรอยแตกร้าว–มุมมืด
• ปฏิบัติ FIFO ปิดผนึกถุง/ถังแน่น ลดแหล่งอาหารศัตรู

2) Exclusion & Proofing

• ซีลประตู–ท่อ–ช่องรั่ว ลดแมลงเข้า–ออก
• จัดแสงล่อให้อยู่ ไกลโซนจัดเก็บ/บรรจุ

3) Monitoring

• วางกับดักฟีโรโมน/แผ่นกาว เพื่อติดตาม “แนวโน้มศัตรู” รายสัปดาห์
• ทำแผนที่ ฮอตสปอต (ชั้นวาง, ช่องลม, จุดถ่ายเมล็ด)

4) ปล่อยแตนเบียนมอด ให้โดน “จุดเสี่ยงจริง”

• กระจายหลายจุด รอบฮอตสปอต/บนกองเมล็ด/ชั้นวาง
• ปล่อยเป็นรอบ ครอบคลุมอย่างน้อย 2–3 วงจร ของมอด (ทุก ~2 สัปดาห์)
• หลีกเลี่ยงการใช้สารกำจัดแมลง ออกฤทธิ์กว้าง ในโซนที่ปล่อยแตนเบียน

5) Chemical = เฉพาะจุด–เฉพาะเวลา (ถ้าจำเป็น)

• ใช้เฉพาะลมหรือรอยแตกที่มีความเสี่ยงสูง และ แยกโซน จากพื้นที่ปล่อยแตนเบียน

ปลอดภัยต่อผู้ใช้–สินค้า: แตนเบียนขนาดจิ๋ว ไม่กัด–ไม่ต่อยคน ใช้ในโซนคลัง/บรรจุได้เมื่อปฏิบัติตามสุขาภิบาลที่ดี

ทำไมคลังสินค้าควรใช้ A. calandrae ร่วมใน IPM?

• คุมศัตรูใน “ใจกลางกองเมล็ด” ที่สเปรย์เข้าถึงยาก
• ลดสารตกค้าง และความเสี่ยงต่อผู้ปฏิบัติงาน
• ทำงานร่วม กับตัวห้ำ/แตนเบียนชนิดอื่น และมาตรการเฝ้าระวังได้อย่างลื่นไหล

เช็กลิสต์ 7 ข้อ (ภาคสนามทำจริง)

1. เก็บกวาดเศษเมล็ดทุกวัน/สัปดาห์
2. วัดความชื้นเมล็ด–อากาศให้อยู่ในเกณฑ์จัดเก็บปลอดภัย
3. วางกับดักและทำแผนที่ฮอตสปอต
4. ปล่อยแตนเบียนรอบฮอตสปอตให้ครอบคลุม
5. บันทึก “จำนวนมอด/กับดัก/สัปดาห์” และ “สัดส่วนมัมมี่/รูออก”
6. เลี่ยงสารกว้างในโซนปล่อย (ถ้าจำเป็นให้แยกโซน)
7. ประเมินผลทุก 2 สัปดาห์ ปรับจุดปล่อยตามข้อมูลจริง

FAQ 3 คำถามยอดฮิต ของ แตนเบียนมอด (Anisopteromalus calandrae)

คำถามที่ 1 “กำจัดมอดในข้าวสาร/ธัญพืชโดยไม่ใช้สารเคมี” ทำได้จริงไหม—แตนเบียนมอดช่วยอย่างไร?

ทำได้จริงด้วยการใช้ แตนเบียนมอด ควบคู่ สุขาภิบาลคลัง (Sanitation) และ เฝ้าระวัง (Monitoring)

• แตนเบียนเพศเมีย วางไข่ในตัวอ่อน/ดักแด้ของมอด ลูกแตนจะกินภายในจนมอดตาย → ตัดวงจรในกองเมล็ด ที่สเปรย์เข้าถึงยาก
• ใช้ได้กับคลัง/โรงสี/ไซโล ข้าว ข้าวโพด ถั่ว งา เมล็ดน้ำมัน อาหารสัตว์ และสินค้าธัญพืชแห้งอื่น ๆ
• จุดเด่น: ปลอดสารตกค้าง, ทำงาน “เงียบ” ในกองเมล็ด และเสริมกับมาตรการอื่นได้ดี (กับดักฟีโรโมน/ลดความชื้น/อุณหภูมิต่ำ)

คำถามที่ 2 “ปล่อยเมื่อไร–กี่ครั้ง–กี่จุด” ถึงจะเห็นมอดลดลงชัด? ใช้เวลานานแค่ไหนกว่าจะเห็นผล

แผนลงมือแบบมืออาชีพ

• จังหวะเริ่ม: เมื่อกับดักหรือการสุ่มตัวอย่างพบมอดเพิ่มต่อเนื่อง หรือก่อนเข้าสู่ “ฤดูร้อน/ช่วงรับเมล็ดใหม่”
• การกระจายจุด: ปล่อย หลายจุดรอบฮอตสปอต (ชั้นวาง–รอยหก–ช่องลม–ปากถ่ายเมล็ด–ผิวกอง) แทนการปล่อยกองเดียว
• ความถี่: ปล่อย ทุก ~2 สัปดาห์ ครอบคลุมอย่างน้อย 2–3 วงจรของมอด
• เวลาที่เริ่มเห็นผล: โดยทั่วไป 2–4 สัปดาห์ จะเริ่มเห็น ซากมอดแข็งเป็นมัมมี่/มีรูออกกลมเล็ก และแนวโน้มตัวจับได้จากกับดักลดลง
• อย่าลืมพื้นฐาน: ทำ Sanitation + FIFO + ซีลรอยรั่ว ควบคู่เสมอ ไม่เช่นนั้นประชากรมอดจากภายนอกจะป้อนกลับเข้ามา

คำถามที่ 3 ปลอดภัยตามมาตรฐานอาหารไหม (GMP/HACCP/BRCGS) และใช้ร่วมกับ “รม/พ่น/ฟีโรโมน/ความเย็น” อย่างไรไม่ให้ตีกัน?

แนวทางใช้งานร่วม (IPM Compatibility)

• ความปลอดภัย: แตนเบียนขนาดจิ๋ว ไม่กัด–ไม่ต่อยคน ใช้ในโซนเก็บ/บรรจุได้เมื่อปฏิบัติ GMP/สุขอนามัยพื้นที่ เคร่งครัด (ไม่ปล่อยบนผิวสัมผัสอาหารโดยตรง)
• กับดักฟีโรโมน: ตั้งเพื่อ “จับผู้ใหญ่มอด” และ บอกจังหวะปล่อย แตนเบียน—เป็นการตัดวงจร สองชั้น (บนฟ้า + ในกองเมล็ด)
• การรม/พ่นเคมีจำเป็น: แยกโซน/วางแผนเวลา — ถ้าต้องรมหรือพ่นกว้าง ให้ทำ ก่อน แล้วค่อย ปล่อยแตนเบียนเสริม หลังระบายอากาศ–ทำความสะอาด เพื่อให้ประชากรแตนตั้งตัวใหม่
• อุณหภูมิ–ความชื้น: รักษาเมล็ดในเกณฑ์ปลอดภัย (ชื้นต่ำ อุณหภูมิเย็นพอ) จะ ชะลอมอด และช่วยให้แตนเบียนทำงานมีเสถียรภาพ
• บันทึกผล: ติดตาม จำนวนมอด/กับดัก/สัปดาห์ และ สัดส่วนมัมมี่/รูออก เพื่อปรับตำแหน่ง–รอบปล่อยอย่างเป็นระบบ