TL;DR

• แมลงสาบขนาดใหญ่ 2–3 นิ้ว (≈5–7.5 ซม.) สีน้ำตาลเข้ม หัว–อกเข้มกว่า
• เพศผู้มี “เขา” ข้างอกปล้องแรก 1 คู่ มักว่องไวกว่าเพศเมีย
• ออกลูกเป็นตัว (เก็บฝักไข่ไว้ในตัวแม่) ลอกคราบ 6 ครั้ง ใช้ 6–7 เดือน จึงเป็นตัวเต็มวัย
• อายุยืน 2–5 ปี ทำเสียง “ฟ่อ” ผ่านปากท่อหายใจ (spiracles) ใช้สื่อสาร–ป้องกันตัว
• นิยมเลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยงเชิงการศึกษา ไม่ใช่ศัตรูในครัวเรือนทั่วไป

Quick ID (ดูให้ชัวร์ใน 10 วิ)

• สี–ทรง: ลำตัวสีน้ำตาลเข้มแวว หัว–อกเข้มกว่า ลำตัวหนาแน่น แข็งแรง
• ขนาด: ผู้ใหญ่ราว 2–3 นิ้ว
• เพศผู้: มี “เขา”/ปุ่มนูน 1 คู่บริเวณด้านข้างของ pronotum
• ปีก: ไม่มีปีกบิน (เดิน–ไต่เป็นหลัก)
• เสียงฟ่อ: เป่าลมผ่าน spiracles → เสียงดังชัด เป็นเอกลักษณ์ของกลุ่มนี้

วงจรชีวิต (Life cycle)

• เริ่มสืบพันธุ์: ตัวเมียอายุ 6–7 เดือน
• การให้กำเนิด: เก็บ ฝักไข่ (ootheca) ไว้ ภายในร่างกาย → “ออกลูกเป็นตัว”
• ตั้งท้อง: ตัวอ่อนอยู่ในแม่ ≈ 60–70 วัน
• จำนวนลูก: 20–40 ตัว/ครั้ง, 3–4 ครั้ง/ปี (ขึ้นกับอุณหภูมิ–อาหาร)
• ตัวอ่อน: หน้าตาคล้ายตัวเต็มวัยแต่เล็กกว่า → ลอกคราบ 6 ครั้ง ใช้ 6–7 เดือน เป็นตัวเต็มวัย
• อายุขัย: 2–5 ปี

พฤติกรรม–ชีววิทยาที่น่าสนใจ

• เสียงฟ่อ (hissing): ใช้ข่มศัตรู/สื่อสารในฝูง/การแข่งขันของเพศผู้
• กิจวัตร: ส่วนใหญ่หากินกลางคืน ชอบที่อุ่น–ชื้นปานกลาง แสงน้อย
• อาหาร: ซากพืช/ผลไม้สุก/เศษอินทรียวัตถุ—เป็น detritivore มีบทบาทย่อยสลายทางนิเวศ
• ถิ่นกำเนิด: พื้นป่ามาดากัสการ์ (พื้นใบไม้ร่วง–ไม้ผุ)

เลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยงเชิงการศึกษา (คร่าว ๆ)

• ที่อยู่: กล่อง/ตู้มีฝาปิดระบายอากาศ พื้นปู กาบมะพร้าว/ใบไม้แห้ง/เปลือกไม้ มีที่หลบ
• อุณหภูมิ–ความชื้น: อุ่น (≈24–28°C) ชื้นปานกลาง พ่นละอองน้ำบาง ๆ
• อาหาร: ผัก–ผลไม้สุก อาหารเม็ดสัตว์ฟันแทะ/ปลา (ปริมาณพอเหมาะ) เอาออกก่อนเน่า
• สุขอนามัย: เก็บเศษอาหารเน่า/มูล อาจใส่ “จานอาหาร” ลดเลอะซับสเตรต

หมายเหตุ: ไม่ใช่ชนิดก่อปัญหาในครัวเรือนแบบ “เยอรมัน/อเมริกัน” จึงไม่เน้นการกำจัดในบ้านทั่วไป

ป้องกันไม่ให้หลุด–เพาะพันธุ์นอกภาชนะ

• เลี้ยงในภาชนะฝาปิดแน่น มีตะแกรงละเอียด
• ใช้ แถบกันปีน (petroleum jelly) รอบขอบภายในกันไต่หนี
• แยกเพศ/ควบคุมจำนวนเมื่อไม่ต้องการให้เพิ่มประชากร

FAQ : 3 คำถามยอดฮิต ของ “แมลงสาบมาดากัสการ์ Madagascar Hissing Cockroach — ฟ่อดังแต่ไม่ดุ เลี้ยงยังไงให้อยู่ดีไม่หนี (อัปเดต 2025)”

คำถามที่ 1 “กัดไหม อันตรายหรือเปล่า” ถ้ามีเด็ก/สัตว์เลี้ยงในบ้าน

สรุปสั้น: โดยทั่วไป ไม่กัดคน ไม่เป็นพิษ และนิสัยสงบ—เสียง “ฟ่อ” คือการเป่าลมผ่านรูหายใจ (spiracles) เพื่อขู่/สื่อสาร ไม่ใช่การจู่โจม
ทำให้ปลอดภัยขึ้นทันที:

• ล้างมือก่อน–หลังสัมผัส ลดการนำเชื้อ/สารระคายเคือง
• สอนให้เด็ก วางบนฝ่ามือ ไม่บีบ ท้อง–อก
• แยกพื้นที่เลี้ยงให้พ้นมือสัตว์เลี้ยงที่อาจ “คาบเล่น”

คำถามที่ 2 “เสียงฟ่อ” แปลว่าอะไร—ต่างกันยังไง?

สรุปสั้น: เสียงฟ่อมีหลายความหมาย ขึ้นกับบริบท

• ฟ่อสั้นถี่: ตกใจ/ป้องกันตัว
• ฟ่อยาว–หนักแน่น (ตัวผู้): อวดศักดิ์/แข่งขันชิงพื้นที่หรือคู่
• ฟ่อเบาเป็นจังหวะ: สื่อสารในฝูง/ระหว่างจับคู่

คำถามที่ 3 เลี้ยงให้ “แข็งแรง ไม่หนี ไม่เพิ่มประชากรเกิน” ต้องจัดบ้าน–อาหาร–สภาพอากาศยังไง?

สรุปสั้น: กล่องปิดดี อุ่นพอดี ชื้นพอประมาณ อาหารสะอาด และควบคุมการไต่/ผสมพันธุ์
สูตรตั้งตู้แบบโปร (เช็กลิสต์ใช้งานได้เลย):

• ตู้/กล่อง: มีฝาปิดระบายอากาศ + ที่หลบ (เปลือกไม้/หลอดกระดาษ) พื้นรอง กาบมะพร้าว/ใบไม้แห้ง
• กันหนี: ทา ปิโตรเลียมเจลลี่ เป็นแถบวงในขอบฝา + ตรวจช่องโหว่ประจำ
• อุณหภูมิ–ความชื้น: ~24–28°C, ความชื้นปานกลาง; พ่นละอองน้ำเบา ๆ (อย่าแฉะ)
• อาหาร: ผลไม้สุก/ผัก + อาหารเม็ดสัตว์ฟันแทะ/ปลา สลับกัน; ใส่ถ้วยอาหารและ เก็บก่อนเน่า
• สุขอนามัย: เก็บเศษมูล–เศษอาหารทุก 2–3 วัน เปลี่ยนวัสดุรองเมื่อชื้น–มีกลิ่น
• คุมประชากร: เลี้ยงเพศเดียวหรือ คุมสัดส่วนผู้:เมีย, แยกวัยอ่อนเมื่อไม่ต้องการขยาย
• กักกันของเข้า: ใบไม้/ไม้รองที่เก็บจากนอกบ้าน อบ/แช่เย็น ให้พ้นตัวคู่อาศัยก่อนใส่ตู้