จุดสังเกต & ข้อมูลเร็ว

วงจรชีวิต (ไม่สมบูรณ์ – ไข่→ตัวอ่อน→ตัวเต็มวัย):

• ไข่ 3–4 วัน
• ตัวอ่อน 11–18 วัน (ลอกคราบ 3 ครั้ง)
• ตัวเต็มวัยอยู่ได้ราว 11–12 วัน
• รวมวงจร 18–28 วัน (ขึ้นกับอุณหภูมิ/ความชื้น)

สัญญาณทำลายที่ควรรีบสังเกต

• ใบเงิน (Silvering): ใบซีดเป็นประกายเงิน ขอบใบงอ แคระแกร็น
• ราดำ (Sooty mold): มูลหวานทำให้เชื้อราดำขึ้น ลดการสังเคราะห์แสง
• ผลผลิต/คุณภาพลด: ต้นโทรม ติดดอก/ติดผลแย่
• เสี่ยงไวรัสพืช: เป็นพาหะ Begomovirus (เช่น ใบหงิกเหลืองในมะเขือเทศ ฯลฯ)

พืชเสี่ยง & หน้าระวัง

• ผักใบ–ผักผล (มะเขือเทศ พริก แตง กะหล่ำ ฯลฯ), พืชตระกูลถั่ว–ฝ้าย, ไม้ประดับ
• ระบาดเร็วในอากาศร้อน แห้ง การระบายอากาศไม่ดี หรือวัชพืชแน่นแปลง

เฝ้าระวังให้เจอเร็ว (Monitoring)

1. ตรวจใต้ใบอย่างเป็นระบบ: สุ่มอย่างน้อย 20–30 ต้น/แปลง จดจำนวนไข่–ตัวอ่อน–ตัวเต็มวัย
2. ใช้แผ่นกาวสีเหลือง: ติดเหนือทรงพุ่มเพื่อจับตัวบินและประเมินแนวโน้ม
3. บันทึกทุกสัปดาห์: ทำกราฟแนวโน้ม เพื่อกำหนดจังหวะเสริมมาตรการ

แผน IPM ที่ได้ผล (ทำเป็นขั้นเป็นตอน)

1) วัฒนธรรม/กายภาพ (ลดแหล่ง–กั้นทาง)

• กำจัดวัชพืชและเศษพืชเป็นแหล่งเพาะ
• ใช้ มุ้ง/ตาข่าย และ มัลช์สะท้อนแสง (Reflective mulch) ลดการเข้าทำลาย
• ติด แผ่นกาวสีเหลือง อย่างต่อเนื่อง ปรับตำแหน่งตามทรงพุ่ม
• เพิ่มการระบายอากาศ ลดความหนาแน่นทรงพุ่ม

2) ศัตรูธรรมชาติ/ชีวภัณฑ์

• ตัวเบียนไข่–ตัวอ่อน: Encarsia formosa, Eretmocerus spp.
• ตัวห้ำ: แมลงช้างปีกใส (Chrysopidae), ด้วงเต่าลาย (Coccinellidae), ไรตัวห้ำ (Amblyseius spp.)
• เชื้อรากำจัดแมลง: Beauveria bassiana, Isaria/Cordyceps fumosorosea (พ่นช่วงชื้น อุณหภูมิพอเหมาะ)

เคล็ดลับ: หากปล่อยตัวเบียน–ตัวห้ำ หลีกเลี่ยงการพ่นสารออกฤทธิ์กว้าง ก่อน–หลัง 7–10 วัน

3) สารเคมี (เป็นทางเลือกสุดท้ายและต้อง “หมุนเวียน” กลุ่มฤทธิ์)

• เลือกสารที่ ตรงระยะเป้าหมาย (ไข่/ตัวอ่อน/ตัวเต็มวัย) พ่น ใต้ใบ เป็นหลัก
• สลับกลุ่ม IRAC เพื่อลดดื้อยา และพ่นเฉพาะเมื่อถึงเกณฑ์ระบาด
• พิจารณาใช้ร่วมกับ สารจับใบ/สารช่วยแผ่ ให้ถึงผิวใต้ใบ
• ปฏิบัติตามฉลาก–ระยะปลอดภัย–PPE อย่างเคร่งครัด

เช็กลิสต์ลงแปลง (สรุปสั้นใช้งานจริง)

• ตัดวัชพืชแปลง–ขอบแปลงทุกสัปดาห์
• ติดแผ่นกาวเหลือง 20–40 แผ่น/ไร่ และทดแทนเมื่อเต็ม
• ตรวจใต้ใบสม่ำเสมอ บันทึกตัวเต็มวัย/ตัวอ่อน
• ปล่อยศัตรูธรรมชาติ/พ่นชีวภัณฑ์ในระยะแรกของการระบาด
• หากพ่นสารเคมี: เน้นใต้ใบ สลับกลุ่มฤทธิ์ พ่นช่วงเช้าตรู่/เย็น

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ แมลงหวี่ขาวยาสูบ (Silverleaf whitefly)

คำถามที่ 1 แมลงหวี่ขาวยาสูบแพร่เชื้อไวรัสพืชได้อย่างไร?

แมลงหวี่ขาวยาสูบเป็นพาหะสำคัญของ Begomovirus เช่น โรคใบหงิกเหลืองในมะเขือเทศและถั่วฝักยาว โดยจะดูดกินน้ำเลี้ยงจากพืชติดเชื้อแล้วถ่ายทอดไปยังต้นอื่นในแปลง ทำให้การระบาดกระจายรวดเร็ว จึงต้องใช้การควบคุมแบบผสมผสานตั้งแต่ระยะแรก

คำถามที่ 2 ทำไมพ่นยาแล้วแมลงหวี่ขาวยังไม่หมด?

แมลงหวี่ขาวมี วงจรชีวิตหลายระยะ (ไข่–ตัวอ่อน–ดักแด้–ตัวเต็มวัย) ที่ซ่อนใต้ใบและดื้อต่อยาบางกลุ่ม การพ่นยาแบบซ้ำ ๆ ด้วยสารชนิดเดียวจึงทำให้เกิดการดื้อยา วิธีแก้คือ หมุนเวียนกลุ่มสารตามรหัส IRAC, เน้นพ่นใต้ใบ และผสานกับชีวภัณฑ์/ศัตรูธรรมชาติ

คำถามที่ 3 แผ่นกาวเหลืองช่วยกำจัดแมลงหวี่ขาวได้จริงหรือไม่?

แผ่นกาวเหลืองไม่ได้กำจัดหมด แต่เป็น เครื่องมือสำคัญในการเฝ้าระวังและลดจำนวนแมลงตัวบิน ช่วยตรวจแนวโน้มการระบาดได้เร็ว หากใช้ร่วมกับการจัดการวัชพืช การปล่อยตัวเบียน และการพ่นชีวภัณฑ์ จะเสริมประสิทธิภาพการคุมทั้งระบบได้ดีที่สุด