รู้จักให้ไว (Quick ID)

• ชื่อสามัญ: LING ZHI beetle
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Platydema waterhousei
• อนุกรมวิธาน: Coleoptera | Tenebrionidae
• ภาพรวมลักษณะ: แมลงปีกแข็งลำตัวรี แบนเล็กน้อย สีเข้ม (น้ำตาลเข้ม–ดำ) เคลื่อนไหวคล่อง พบได้รอบวัสดุเพาะ–ผลิตภัณฑ์เห็ดแห้ง/สมุนไพรแห้ง
• กลุ่มเสี่ยง: ก้อนเชื้อเห็ด/ขี้เลื่อยชื้น เห็ดหลินจือสด–แห้ง สมุนไพรแห้ง/ผงบด และบรรจุภัณฑ์ที่ซีลไม่สนิท

วงจรชีวิต (จับจังหวะ = คุมได้)

• ไข่: ~6–7 วัน
• ตัวอ่อน: ~26–32 วัน (ลอกคราบ 9–10 ครั้ง)
• ดักแด้: ~4–5 วัน
• รวมไข่→เต็มวัย: ~36–44 วัน (ขึ้นกับอุณหภูมิ/ความชื้น)
• ตัวเต็มวัย: เพศผู้ ~88–277 วัน, เพศเมีย ~100–257 วัน

แปลเชิงปฏิบัติ: วงจรผลิตเร็ว แต่ตัวเต็มวัยอายุยืน—ถ้าไม่ตัดแหล่งอาหาร/ความชื้น จะ “ปั่นวงจร” ซ้ำอย่างต่อเนื่อง

สัญญาณระบาดที่ควรรีบตรวจ

• ตัวด้วงสีเข้มคลาน/ซ่อนตาม มุมชั้น–รอยพับถุง–ใต้พาเลต
• ผิวเห็ดแห้ง–สมุนไพร พรุน/แตกผง, กลิ่นอับ, ฝุ่นอินทรีย์ (fines) สะสม
• ถุง/กล่อง ซีลหลวม มีรูเข้า–ออก หรือมีผงร่วงตามรอยต่อ
• ในโรงเพาะ: วัสดุเพาะชื้น–อับ, เศษก้อนเชื้อ/เศษพืชสะสม

ความเสียหายหลัก

• คุณภาพสินค้า: ผิวแตก พรุน สี–กลิ่นเปลี่ยน น้ำหนักลด
• ความปลอดภัยอาหาร: ปนเปื้อนเศษซาก/ผงอินทรีย์ เพิ่มความเสี่ยงจุลินทรีย์
• ต้นทุนธุรกิจ: คืนสินค้า ทำความสะอาดซ้ำ เสียเวลา–แรงงาน

IPM สำหรับ “โรงเพาะเห็ดหลินจือ”

1. Sanitation รอบต่อรอบ: กวาด–ดูดฝุ่นลึก รื้อ–ล้างเศษก้อนเชื้อ เก็บถังขยะทุกวัน
2. Moisture Control: คุม RH/การระบายอากาศ ไม่ให้เกิดโซนอับชื้นตามมุม/ใต้ชั้น
3. Exclusion: มุ้งกันแมลง ซีลช่องว่างประตู–ช่องลม ตั้งชั้นวาง ยกพื้น–ห่างผนัง
4. Hygienic Handling: โซนทำแห้งและบ่มเห็ดสะอาด แยกจากโซนชื้นชัดเจน
5. Monitoring รายสัปดาห์: วางกับดักกาว/ตรวจฮอตสปอต บันทึกตัวเลขทำ แผนที่ระบาด
6. Response เร็วเมื่อพบตัว: คัดแยก–ปิดผนึก–ทำความสะอาดลึก ปรับ RH และเพิ่มการระบายอากาศ
7. เคมีเป็นทางเลือกท้าย: ใช้เฉพาะจุด–เวลา ภายใต้ข้อกำหนดความปลอดภัยอาหาร/สมุนไพร

IPM สำหรับ “โกดังสมุนไพร–เห็ดแห้ง/ร้านค้าปลีก”

1. Airtight & Packaging: ใช้ถุง ซีลแน่น/สุญญากาศ หรือกล่องปิดสนิท; เติมดูดความชื้น (ซองซิลิกาเจล) เมื่อเหมาะสม
2. Storage Layout: พาเลต ยกพื้น–ห่างผนัง, อากาศถ่ายเท; หลีกเลี่ยงวางชิดพื้น/มุมอับ
3. FIFO & Lot Control: หมุนสต็อก First-In First-Out ติดฉลากล็อต–วันผลิตชัดเจน
4. Deep Clean รายสัปดาห์: เก็บ fines ใต้ชั้น–ร่องพื้น–บังตา, เช็ดคราบให้แห้ง
5. Pre-Receiving Check: คัดถุงชำรุด/กลิ่นผิดปกติ ตั้งแต่หน้ารับเข้า
6. บำบัดล็อตเล็ก (เมื่อจำเป็น): ซีลแน่นแล้ว แช่แข็งหลายวัน เพื่อตัดทุกวัยของแมลง

เช็กลิสต์ 60 วินาที (ติดหน้าโกดัง/ห้องเพาะ)

• โซนเก็บ แห้ง–เย็น–ลมเดิน ไม่มีจุดอับ
• ถุง/กล่อง ซีลแน่นทุกใบ
• ไม่มี fines/เศษอินทรีย์ ค้างตามมุม–ใต้ชั้น
• ตรวจกับดัก/จุดเสี่ยง สัปดาห์นี้แล้ว
• FIFO ใช้จริง—ล็อตเก่าออกก่อน

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงหลินจือในเห็ดแห้ง–สมุนไพร 

คำถามที่ 1 เก็บเห็ดแห้ง–สมุนไพรยังไง “ไม่ให้เกิดแมลง” และคงคุณภาพนานๆ?

เก็บใน ภาชนะ/ถุงที่ไม่ดูดความชื้นและปิดทึบอากาศ (airtight/สุญญากาศ) ร่วมกับ ซองดูดความชื้น (silica gel) และวางในพื้นที่ เย็น แห้ง อากาศถ่ายเท เพื่อตัดทั้งความชื้นและทางเข้าแมลงตามหลักสุขลักษณะของอาหารความชื้นต่ำ/สมุนไพรแห้งครับ

ทำตามทีละขั้น

1. เลือกบรรจุภัณฑ์: ถุง/กล่อง ไม่พรุน ป้องกันความชื้นและแมลง (เหมาะกับสภาพอากาศชื้นแบบเขตร้อน) และ ปิดสนิทหรือสุญญากาศ เมื่อทำได้
2. ลดออกซิเจน: ซีลสุญญากาศ/ภาชนะปิดแน่นช่วยลด O₂ (สภาวะ O₂ ต่ำถึง ~1–2% มีฤทธิ์กำจัดแมลงในอาหารกักเก็บได้เมื่อคุมเวลาถูกต้อง)
3. ควบคุมความชื้นในบรรจุภัณฑ์: ใส่ silica gel เพื่อพยุง RH ภายในให้อยู่ช่วงต่ำที่เสถียร (ซิลิกาเจลใช้สำหรับคุม RH ในกรอบเป้าหมายได้ เช่น 40–60% ภายในภาชนะปิด)
4. สถานที่เก็บ: อาคาร/ห้องเก็บต้อง แห้ง ระบายอากาศได้ดี เพื่อลดการดูดซับความชื้นของสินค้าแห้ง

คำถามที่ 2 RH/อุณหภูมิ “เท่าไหร่” ถึงปลอดภัย? ต้องสนใจ water activity (aw) ไหม

เป้าหมายคือทำให้สินค้า แห้งพอจน aw < 0.60 (โซนที่เชื้อรา/จุลินทรีย์หยุดโต) และ รักษาให้คงที่ ด้วยบรรจุภัณฑ์ปิดสนิท + ซองดูดความชื้น; งานวิจัยรายงานว่าเห็ดแห้งเชิงพาณิชย์พบ aw ประมาณ 0.56 ซึ่งอยู่ในโซนปลอดจุลินทรีย์ แต่ยังต้องกันการดูดชื้นกลับ

หลักวิทย์สั้นๆ

• aw < 0.60: ขีดจำกัดที่เชื้อราส่วนใหญ่โตไม่ได้ → ยืดอายุเก็บและลดความเสี่ยงด้านความปลอดภัยอาหารของของแห้ง.
• อุณหภูมิ: อุณหภูมิสูง (25–30 °C) ทำให้ aw ของเห็ดแห้งเพิ่มขึ้นเร็ว จึงควรเก็บในสภาวะ เย็นคงที่ เพื่อชะลอการเสื่อม
• วิธีคุมให้เสถียร: ใช้ ภาชนะปิดสนิท/สุญญากาศ + silica gel เพื่อลดการแกว่งของ RH ภายในบรรจุภัณฑ์

ตำถามที่ 3 “รับเข้า” อย่างไรไม่ให้พาแมลงเข้าคลัง? (Pre-Receiving & Packaging Check)

ตั้งด่านตั้งแต่หน้ารับเข้า: คัดบรรจุภัณฑ์ที่ปิดทึบและไม่พรุน, ปฏิเสธสินค้าที่ ซีลหลวม/ชื้น/กลิ่นผิด และเก็บใน อาคารแห้ง ระบายอากาศ ตามโค้ดสุขลักษณะอาหารความชื้นต่ำและแนวทางสมุนไพรแห้ง

เช็กลิสต์ 5 ข้อ (หน้าทางรับเข้า)

• ซีล & วัสดุหีบห่อ: ถุง/กล่อง ไม่พรุน ปิดสนิทเพื่อกันความชื้น/แมลง
• สภาพสินค้า: ปัดตกทุกชิ้นที่มี ผงอินทรีย์ร่วง/กลิ่นอับ/ความชื้นค้าง (สัญญาณเสี่ยง)
• พื้นที่เก็บ: ห้อง/คลัง แห้งและถ่ายเทอากาศ ตามแนวทาง GACP สมุนไพร
• บรรจุภัณฑ์เสริม: แนะนำ สุญญากาศ + silica gel ภายใน เพื่อกันชื้นซ้ำ
• ติดป้ายล็อต/FIFO: ให้หมุนสต็อก “ล็อตเก่าออกก่อน” ลดการค้างชื้นยาวนาน (สอดคล้องโค้ดสุขลักษณะของของแห้ง)