ทำความรู้จัก (Quick ID)

• ชื่อสามัญ: cowpea/bean weevil
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Acanthoscelides obtectus (Say)
• อันดับ/วงศ์: Coleoptera | Chrysomelidae
• พฤติกรรมเด่น: เพศเมียวางไข่ 100–200 ฟอง แบบกระจายตามช่องว่างระหว่างเมล็ด จากนั้นตัวอ่อนเจาะเข้าไปพัฒนา ภายในเมล็ดถั่ว

วงจรชีวิต (จับจังหวะ = คุมได้)

• ไข่: ~5–6 วัน
• ตัวอ่อน: ~20–27 วัน (ระยะทำลายหนักสุด)
• ดักแด้: 6–11 วัน
• ตัวเต็มวัย: อยู่ได้ 7–14 วัน
• ระยะเวลารุ่น (generation time): โดยเฉลี่ย ~22–23 วัน ภายใต้สภาพเหมาะสม (30 °C, RH ~70%) ทั้งนี้ช่วงเวลาของแต่ละระยะ อาจยืด/สั้น ตามอุณหภูมิ–ความชื้น
• การทนเย็น: สามารถดำรงชีวิตได้ในอุณหภูมิ ต่ำกว่า 14 °C (เคลื่อนไหว–กินช้าลง)

หมายเหตุภาคสนาม: เมื่ออากาศอุ่นและความชื้นสูง วงจรจะวิ่งเร็ว—จึงต้องคุม RH และความสะอาดโซนเก็บให้เข้มตั้งแต่แรก

สัญญาณเตือนที่พบได้บ่อย

• ผงฝุ่น/เศษเมล็ดสะสมใต้ถุง–ชั้นวาง
• เมล็ด เบา–กลวง บี้แล้วแตกเป็นผง
• รูเจาะกลม บนเมล็ด (รูออกของตัวเต็มวัย)
• พบตัวเต่า (adult) เล็ก ๆ เดิน/บินออกจากรอยซีล
• กลิ่นอับในโซนเก็บวัตถุดิบ/ผลิตภัณฑ์แห้ง

แผน IPM สำหรับ “บ้าน/ร้าน/คาเฟ่”

1. คัดทิ้งอย่างปลอดภัย: ถุงที่มีตัว–ผงแปลก/รูเจาะ แยกปิดสนิทก่อนทิ้ง
2. แช่แข็งล็อตเล็ก: ซีลสองชั้นแล้วแช่แข็งหลายวัน เพื่อตัดทุกวัยของแมลง
3. ทำความสะอาดลึก: ดูดฝุ่นร่อง–มุม–ใต้ชั้น แล้วเช็ดให้แห้งสนิท ลดเศษอาหารแมลง
4. เก็บแบบ Airtight: กล่องปิดแน่น/สุญญากาศ สำหรับถั่ว–ธัญพืช–อาหารสัตว์
5. ควบคุมสภาพแวดล้อม: โซนเก็บ แห้ง–เย็น–อากาศถ่ายเท ตั้งเป้า RH ต่ำ
6. FIFO: ของเก่าใช้ก่อน ลดเวลาพักกอง
7. เฝ้าระวังรายสัปดาห์: ตรวจถุงใหม่/จุดเสี่ยงเสมอ โดยเฉพาะช่วงอากาศชื้น

แผน IPM สำหรับ “โกดัง/โรงคัด/ตลาดเมล็ด”

1. Sanitation ก่อนรับเข้า: กวาด–ดูดฝุ่นพื้น/ร่อง/ใต้สายพาน กำจัด “fines” ที่เป็นอาหารแมลง
2. มาตรฐานรับเข้า: สุ่มตรวจคุณภาพ คัดสิ่งเจือปน ลดการเพาะตั้งแต่หน้าประตู
3. ปิดผนึกโครงสร้าง–บรรจุ: อุดรอยแตก ผนึกประตู/ช่องลม ใช้บรรจุหลายชั้นตามความเหมาะสม
4. คุมสภาพแวดล้อม: ตั้งพาเลต ยกพื้น–ห่างผนัง ให้ลมเดิน RH ต่ำ อุณหภูมิคงที่
5. Monitoring: ท่อสำรวจ/กับดัก ณ โคนกอง–ชายผนัง–ใต้สายพาน บันทึก รายสัปดาห์
6. Stock Management: FIFO + แผนที่ฮอตสปอต เพื่อจัดการเฉพาะจุดได้ไว
7. บำบัดเชิงกายภาพ: ระบายอากาศ พลิกกอง ลดจุดอับชื้น
8. กรณีรุนแรง: ให้ผู้เชี่ยวชาญประเมินแนวทางที่สอดคล้องมาตรฐานความปลอดภัยอาหารของสถานที่

เช็กลิสต์ 45 วินาที (ติดไว้หน้าโซนเก็บ)

• โซนเก็บ แห้ง–เย็น–อากาศถ่ายเท
• ภาชนะ/ถุง ปิดสนิททุกใบ
• ไม่มีผงฝุ่น/เศษเมล็ดสะสม
• ตรวจกับดัก/ท่อสำรวจสัปดาห์นี้แล้ว
• FIFO ใช้จริง—ลดกองค้าง

FAQ — 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงถั่วแดง (Acanthoscelides obtectus) แบบกระชับ ใช้ได้จริง

คำถามที่ 1 เจอด้วง/ผงฝุ่น/รูเจาะในถั่วที่เพิ่งซื้อมา ต้องทำอะไร “ทันที” (ไม่ใช้สารเคมี)?

• แยกกัก (Quarantine): ใส่ถุงซิปล็อกสองชั้น ปิดสนิท แยกจากของแห้งอื่นทันที
• แช่แข็ง: ใส่ช่องฟรีซ ≤ −18 °C อย่างน้อย 3–7 วัน เพื่อจัดการได้ทุกวัย (ไข่–หนอน–ดักแด้–ตัวเต็มวัย)
• คัดทิ้งอย่างปลอดภัย: ถุงที่มีตัวจำนวนมาก/กลิ่นอับ/เชื้อรา → ปิดถุงให้แน่นก่อนทิ้ง
• ทำความสะอาดลึก: ดูดฝุ่นร่อง–มุม–ใต้ชั้นวาง แล้วเช็ดให้แห้งสนิท ลด “อาหาร” และที่ซ่อนของแมลง
• กันซ้ำ: ของที่รอด ตรวจซ้ำหลังละลายน้ำแข็ง แล้ว ย้ายเก็บในภาชนะปิดสนิท (airtight)

คำถามที่ 2 เก็บถั่วแห้งยังไง “ไม่ให้กลับมาอีก” (ภาชนะ/ออกซิเจน/ความชื้น)?

• ภาชนะ: โหลแก้ว/กล่องทึบอากาศ หรือ ถุงไมลาร์ + ซองดูดออกซิเจน (O₂ absorber)
• O₂ absorber: โดยทั่วไป 50–100 cc ต่อปริมาตรอากาศ ~1 ลิตร ในภาชนะ (ปรับตามขนาดภาชนะ)
• ความชื้น & อุณหภูมิ: โซนเก็บ แห้ง–เย็น–อากาศถ่ายเท, ตั้งเป้า RH ต่ำ; ใส่ ซองดูดความชื้น ช่วยคุมชื้น
• พรีทรีต: ของล็อตใหม่ แช่แข็ง 3–7 วันก่อนเก็บยาว ลดความเสี่ยงตัวอ่อนติดมาด้วย
• สต็อก: ใช้ระบบ FIFO (ของเก่าใช้ก่อน) และตรวจจุดเสี่ยงสัปดาห์ละครั้ง โดยเฉพาะหน้าฝน/อากาศชื้น

คำถามที่ 3 “แช่แข็ง/อบร้อน” ฆ่าไข่ด้วงได้จริงไหม ต้องเท่าไรถึงเอาอยู่?

• แช่แข็ง: ใช่ — ที่ ≤ −18 °C อย่างน้อย 72 ชม. (แนะนำ 3–7 วัน) ช่วยจัดการได้ครบทุกวัย
• อบร้อน: ชั้นถั่วบาง ๆ ในเตาอบ ~60–70 °C ราว 60 นาที ช่วยลดการรอดของไข่–ตัวอ่อน (ระวังเรื่องกลิ่น/คุณภาพถั่วสุก)
• คำเตือน: วิธีความร้อน/ความเย็น อาจกระทบความงอก หากถั่วตั้งใจไว้เพาะปลูก และถ้าพบ กลิ่นอับ/เชื้อรา ให้ทิ้ง ไม่ควรนำมาบริโภค