ทำความรู้จัก (Quick ID)

• ชื่อสามัญ: Darkling beetle / ด้วงดำ, ด้วงขี้ไก่
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Alphitobius diaperinus
• อันดับ/วงศ์: Coleoptera | Tenebrionidae
• ที่อยู่ที่ชอบ: มูลสัตว์ วัสดุรองพื้นโรงเรือน ธัญพืช/อาหารสัตว์หกเลอะ บริเวณอุ่น–ชื้น
• พฤติกรรมเด่น: กระจายตามพื้น–รอยแตก ซ่อนเก่งในวัสดุรองพื้นและซอกโครงสร้าง

วงจรชีวิต (จับจังหวะ = คุมได้)

• แม่ด้วงวางไข่รวม ~200–2,000 ฟอง ตลอดอายุขัย
• วางไข่ ทุก 2–3 วัน โดยมากใน มูลสัตว์/พื้นเก็บธัญพืช/วัสดุรองพื้นโรงเรือน
• ไข่: ~7 วัน
• ตัวอ่อน: ~35–100 วัน
• ดักแด้: ~90–140 วัน
• ตัวเต็มวัย: ~60–400 วัน

แปลเชิงปฏิบัติ: วัสดุรองพื้นสกปรก + ความชื้น + ผงอาหาร = แหล่งเพาะ ที่หนุนให้วงจรหมุนต่อเนื่อง

ตารางย่อวงจร

สัญญาณระบาดที่ควรรีบจัดการ

• เห็นด้วงดำวิ่งตามพื้น/ซอก–ใต้รางอาหาร/รอยแตกคอนกรีต
• วัสดุรองพื้น ชื้น–หนา–มีมูลสะสม กลิ่นแรง
• ผงอาหารสัตว์/ธัญพืช กองตามมุม–ใต้ถัง
• ในโกดัง: พบตัวใน ถุง/พาเลต/มุมชั้นวาง และมีฝุ่นอินทรีย์สะสม

ความเสียหายหลัก

• โครงสร้าง & สุขาภิบาล: เจาะ–ซ่อนในวัสดุรองพื้น ทำให้ฟาร์มสกปรกยากต่อการรักษา
• คุณภาพอาหาร: ปนเปื้อนผง–เศษแมลง–กลิ่นอับ เพิ่มความเสี่ยงเสียคุณภาพของแห้ง
• ต้นทุน: เพิ่มเวลาทำความสะอาด ค่าแรง และความเสี่ยงต้องทิ้งสินค้า

IPM บ้าน–ร้าน–โกดัง (ของแห้ง/อาหารสัตว์)

Sanitation ตัดต้นเหตุ

• กวาด–ดูดฝุ่น ผงธัญพืช/อาหารสัตว์ ใต้ชั้น–พาเลต–จุดเทสินค้าประจำวัน
• เช็ดแห้ง ลดคราบชื้น/กลิ่นหมัก

Exclusion & ซีลโครงสร้าง

• อุดรอยแตกพื้น–ผนัง ตั้งพาเลต ยกพื้น–ห่างผนัง ให้ลมเดิน

Storage Hygiene

• เก็บแบบ airtight/สุญญากาศ สำหรับล็อตเล็ก ลดการล่อ
• FIFO ของเก่าออกก่อน ลดเวลาพักจนปิดวงจร

ควบคุมสภาพแวดล้อม

• โซนเก็บ แห้ง–เย็น–อากาศถ่ายเท ลด RH จุดอับชื้น

Monitoring รายสัปดาห์

• วางกับดัก/ตรวจมุมเสี่ยง ทำ แผนที่ฮอตสปอต ปรับแผนทำความสะอาดตามข้อมูลจริง

IPM โรงเรือนเลี้ยงสัตว์ (ไก่/นก ฯลฯ)

จัดการวัสดุรองพื้น (Litter Management)

• รักษาความแห้ง พลิก–เติม–เปลี่ยนตามกำหนด ไม่ให้หนา–ชื้น
• เก็บ มูลสัตว์ ออกจากจุดอับเป็นประจำ

Biosecurity & โครงสร้าง

• ปิดช่อง–อุดรอยแตกพื้น/ฐานเสา ลดที่หลบซ่อน
• จัดอุปกรณ์ให้น้ำ/อาหาร ไม่หกเลอะ และแห้งเร็ว

จุดให้อาหารอย่างสะอาด

• เก็บกวาดผงอาหารใต้รางทุกวัน ล้างคราบในร่องพื้น

Monitoring

• ตรวจจำนวนด้วงในวัสดุรองพื้น–ใต้รางตามรอบ รายสัปดาห์ บันทึกตัวเลขปรับแผน

มาตรการเสริม

• ใช้วิธีเชิงกายภาพก่อน (ทำแห้ง–เก็บกวาด–ซีล) การใช้สารให้เป็น ทางเลือกท้าย และยึดข้อกำหนดความปลอดภัยในโรงเรือนอย่างเคร่งครัด

เช็กลิสต์ 60 วินาที (ติดหน้าโกดัง/โรงเรือน)

• พื้น–ร่อง–ใต้พาเลต สะอาด ไม่มีผงอาหารค้าง
• วัสดุรองพื้น แห้ง ไม่หนา/ชื้น
• ภาชนะ/ถุงเก็บ ปิดสนิท–ยกพื้น–ห่างผนัง
• อุด รอยแตกพื้น/ฐานเสา แล้ว
• บันทึก กับดัก/จุดเสี่ยง สัปดาห์นี้เรียบร้อย
• FIFO ใช้จริง—ล็อตเก่าออกก่อน

FAQ — 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงดำ/ด้วงขี้ไก่ (Alphitobius diaperinus) แบบสั้น ใช้งานจริง

คำถามที่ 1 ด้วงขี้ไก่ “พาหะโรค” ไหม—เสี่ยงอะไรกับสัตว์ปีกและคน?

ใช่ครับ/ค่ะ ด้วงชนิดนี้มักคลานผ่าน มูลสัตว์–วัสดุรองพื้นที่ชื้น จึงอาจเป็น พาหะเชิงกล พาเชื้อจากพื้นสกปรกไปปน รางอาหาร/น้ำ/พื้นผิวทำงาน ได้ เพิ่มความเสี่ยงโรคทางลำไส้–ทางเดินหายใจในฝูง และทำให้ คุณภาพอาหารสัตว์ แย่ลง (กลิ่นอับ ปนเศษซากแมลง) สำหรับคน ความเสี่ยงหลักคือ การปนเปื้อน และการระคายเคืองผิวจากฝุ่น/เศษอินทรีย์
กันไว้ก่อน: รักษา วัสดุรองพื้นให้แห้ง, เก็บมูล–ผงอาหารทุกวัน, ทำความสะอาดจุดให้น้ำ/อาหารไม่ให้มีคราบชื้น, ใช้ถุงมือ–หน้ากากขณะทำความสะอาด และแยกทางเดินคน–วัตถุดิบจากเขตสกปรก

คำถามที่ 2 กำจัดในโรงเรือนเลี้ยงสัตว์ “แบบไม่พึ่งสาร” ให้เห็นผลใน 7–14 วัน ทำยังไง?

โฟกัสที่ ตัดวงจรชีวิต (ไข่~7 วัน → ตัวอ่อน 35–100 วัน → ดักแด้ 90–140 วัน → ตัวเต็มวัย 60–400 วัน)
เช็กลิสต์เร่งด่วน:

• ทำแห้งด่วน: พลิก/ผสมวัสดุรองพื้นทุกวัน จุดแฉะแก้ทันที ใส่วัสดุดูดชื้นเฉพาะจุดตามคู่มือฟาร์ม
• ตัดแหล่งอาหาร: กวาด/ดูด ผงอาหารใต้ราง–มุมพื้น ทุกวัน ปรับรางให้อาหารไม่หก
• ซีลโครงสร้าง: อุดรอยแตกพื้น–ฐานเสา/ขอบคอนกรีต (ที่ตัวอ่อน–ดักแด้ซ่อน) ตั้งพาเลตยกพื้น–ห่างผนัง
• ลมเดิน & ระบายอากาศ: ลด RH ในโรงเรือน/โกดังให้ต่ำลงอย่างต่อเนื่อง
• กับดักเฝ้าระวัง: วาง ถ้วยหลุม (pitfall) ฝังระดับพื้น ใส่รำ/อาหารสัตว์เป็นเหยื่อ บันทึกจำนวนรายสัปดาห์ ทำแผนที่ฮอตสปอต
• รอบเคลียร์เล้า: เก็บกวาดลึก–เปลี่ยนวัสดุรองพื้นหนาๆ, ล้างจุดให้น้ำ, ทดสอบรั่วซึม ก่อนลงฝูงใหม่

เห็นตัวลดเร็วขึ้นเมื่อ “ทำให้แห้ง + ไม่มีผงอาหาร + ปิดที่หลบ” พร้อมติดตามตัวเลขจากกับดักทุกสัปดาห์

คำถามที่ 3 ต่างจาก “หนอนนก/ด้วงหนอนนก (Tenebrio molitor)” ยังไง—เช็กหน้างานแบบไว?

ปุ่มแอคชันต่างกันเล็กน้อย:

• ถ้าเป็น ด้วงขี้ไก่ → เน้น Litter management (ทำแห้ง–บาง–เปลี่ยน), อุดรอยพื้น, คุมความชื้นในโรงเรือน
• ถ้าเป็น ด้วงหนอนนก → เน้น Dust control (กำจัดฝุ่นแป้ง/รำลึกๆ), ลดไฟล่อแมลงที่จุดรับเข้า, เก็บแบบ airtight และ FIFO เข้ม
• สรุป: ระบุให้ถูก แล้ว แก้ที่สาเหตุหลักของแต่ละชนิด จะเห็นผลเร็วกว่าใช้วิธีเดียวครอบจักรวาล