ทำความรู้จักเร็ว (What/Why)

• ชื่อสามัญ: coffee bean weevil
• ชื่อวิทยาศาสตร์: Araecerus fasciculatus (De Geer)
• อันดับ/วงศ์: Coleoptera | Anthribidae
• จุดอันตราย: ตัวเมียวางไข่ในเมล็ด ลูกกินและพัฒนา ภายในเมล็ด ทำให้ภายนอกดูปกติแต่เมล็ดพรุน–น้ำหนักหาย–คุณภาพลด

วงจรชีวิต (รู้จังหวะ = ป้องกันทัน)

• วางไข่: ราว ~50 ฟอง ตลอดชีวิต
• ความยาววงจร: ~46–66 วัน (ชื้นมาก → วงจรยิ่งสั้น)
• เงื่อนไขสำคัญ: ที่ 27 °C และ RH < 60% โดยทั่วไปวงจรสั้นลง ยกเว้น “ระยะดักแด้” ที่ ช้าลง จากประมาณ 29 วัน → 57 วัน
• ตัวเต็มวัย: อยู่ได้นานถึง ~17 สัปดาห์

นัยสำคัญเชิงปฏิบัติ: การคุม ความชื้นสัมพัทธ์ (RH) ให้ต่ำเป็นกุญแจ—ยืดพัฒนาการช่วงดักแด้และตัดโอกาสระบาดแบบเงียบ

สัญญาณเตือนในหน้างาน

• ผงฝุ่น/เศษเมล็ดสะสมใต้กระสอบ–ถังบรรจุ
• เมล็ดเบา–กลวง บี้แล้วแตกเป็นผง
• พบตัวเต็มวัยเล็ก ๆ ออกมาจากถุง/รอยซีล
• กลิ่นอับในโซนเก็บวัตถุดิบ

แผน IPM สำหรับบ้าน/คาเฟ่/ร้านกาแฟ

1. คัดแยก–ทิ้งอย่างปลอดภัย: ถุงที่มีตัว/ผงผิดปกติ แยกปิดผนึกก่อนทิ้ง
2. แช่แข็งสำหรับปริมาณน้อย: ซีลสองชั้นแล้วแช่แข็งหลายวัน เพื่อตัดทุกวัยของแมลง
3. ล้าง–ดูด–เช็ด: ดูดฝุ่นร่องตู้/พื้นชั้นวาง แล้วเช็ดให้แห้งสนิท ลดเศษอาหารแมลง
4. ภาชนะปิดสนิท: ใช้กล่อง/ถุงสุญญากาศ/ถุงปิดผนึกแน่น ลดการเข้าทำลายและการแพร่กระจาย
5. ควบคุมสภาพแวดล้อม: โซนเก็บ แห้ง โปร่ง เย็น มุ่งเป้า RH < 60%
6. FIFO: ของเก่าใช้ก่อน หมุนสต็อกถี่ ลดเวลาพักนาน
7. เฝ้าระวังต่อเนื่อง: ตรวจรายสัปดาห์ โดยเฉพาะล็อตใหม่หรือช่วงอากาศชื้น

แผน IPM สำหรับโรงคั่ว/โกดัง/โรงงาน

1. Sanitation ก่อนรับเข้า: กวาด–ดูดฝุ่นสายพาน พื้น ซอก–ร่อง กำจัด “fines” ที่เป็นแหล่งเพาะ
2. มาตรฐานรับเข้า: สุ่มตรวจล็อต ตรวจสิ่งเจือปน คัดแต่งเพื่อลดอาหารแมลง
3. Moisture & RH Management: พื้นที่เก็บ อากาศถ่ายเท / RH ต่ำ / อุณหภูมิคงที่
4. ซีลโครงสร้าง–ภาชนะ: อุดรอยแตก ปิดผนึกประตู/ช่องลม ใช้บรรจุหลายชั้นตามความเหมาะสม
5. Monitoring จุดเสี่ยง: ท่อสำรวจ/กับดัก ณ โคนกอง–ชายผนัง–ใต้สายพาน บันทึกสัปดาห์ละครั้ง
6. แผนที่ฮอตสปอต + FIFO: ทำแผนที่กอง/รหัสล็อต หมุนสต็อก ลดกองค้าง
7. บำบัดเชิงกายภาพ: ระบายอากาศ พลิกกอง ลดจุดชื้นอับ
8. กรณีรุนแรง: ประสานผู้เชี่ยวชาญเลือกวิธีบำบัดให้สอดคล้องข้อกำหนดความปลอดภัยอาหาร

เช็กลิสต์ 30 วินาที (ติดไว้หน้าโซนเก็บ)

• โซนเก็บ แห้ง–เย็น–อากาศถ่ายเท (ตั้งเป้า RH < 60%)
• ภาชนะ/ถุง ปิดสนิททุกใบ
• ไม่มีผงฝุ่น/เศษเมล็ดใต้ชั้น–มุมพื้น
• ตรวจกับดัก/ท่อสำรวจสัปดาห์นี้แล้ว
• หมุนสต็อกตาม FIFO

FAQ — 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงกาแฟ (Araecerus fasciculatus) สำหรับบ้าน–คาเฟ่–โรงคั่ว

คำถามที่ 1 “กำจัดด้วงกาแฟ/มอดกาแฟ” แบบไม่ใช้สารเคมี ทำยังไงให้จบจริง?

ขั้นตอนเร็ว (บ้าน/คาเฟ่)

• คัด–ซีล–แยก: ถุงที่พบตัว/ผงฝุ่นมากให้ซีลสองชั้น แยกออกทันที
• แช่แข็ง -18 °C 4–7 วัน: ใส่ซิปล็อก/สูญญากาศให้แน่น (ครอบคลุม ไข่–ตัวอ่อน–ดักแด้–ตัวเต็มวัย)
• ละลายแบบไม่เกิดหยดน้ำ: เอาออกจากช่องแข็ง → พัก ให้ถึงอุณหภูมิห้องทั้งถุง ก่อนเปิด เพื่อตัด “เหงื่อจับผิวเมล็ด”
• ทำความสะอาดโซนเก็บ: ดูดฝุ่นร่องชั้น–มุมตู้ แล้วเช็ดให้แห้งสนิท
• ย้ายลงภาชนะทึบอากาศ: กล่อง/ถุงสูญญากาศที่ปิดแน่น (ใส่ซองดูดออกซิเจน/ซิลิกาเจลเกรดอาหารได้)

ไม่แนะนำอบร้อน/ไมโครเวฟกับเมล็ดคั่ว—เสี่ยง เสียโปรไฟล์รส และเกิดจุดร้อน

เวอร์ชันโรงคั่ว/โกดัง

• กักกันล็อตใหม่ (Quarantine): ตัวอย่างถุงเล็กเข้า ช่องแข็ง 72 ชม.–7 วัน ก่อนเข้าสต็อกหลัก
• อัดไนโตรเจน/คาร์บอนไดออกไซด์ กับบรรจุภัณฑ์ปิดสนิท เพื่อกดออกซิเจน
• ควบคุม RH < 60% และอุณหภูมิคงที่ เพื่อตัดรอบการพัฒนา

คำถามที่ 2 ด้วงกาแฟอันตรายไหม? เมล็ดที่เจอแมลง “กิน/คั่วต่อ” ได้หรือเปล่า

• โดยทั่วไป ไม่เป็นพิษโดยตรง แต่ทำให้ คุณภาพถ้วย–กลิ่น–บอดี้ ดรอป เมล็ดพรุน/เบา และอาจเพิ่มความเสี่ยงการแพ้ในคนไวต่อฝุ่น
• พบเล็กน้อย ไม่มีกลิ่นอับ → ทำ Freeze + คัดเศษ แล้วใช้ให้ไว (เก็บในภาชนะปิดแน่น)
• พบมาก/กลิ่นอับแรง/ผงฝุ่นเยอะ → คัดทิ้ง เพื่อคุณภาพและภาพลักษณ์แบรนด์ โดยเฉพาะคาเฟ่/โรงคั่ว
• กรณี Green coffee: หากมีสัญญาณระบาด ให้กักกัน–ลด RH–ปรับอากาศถ่ายเท และตัดสินใจทิ้งเมื่อคุณภาพลดชัด

คำถามที่ 3 ป้องกันไม่ให้ “กลับมาอีก” เก็บยังไง? RH เท่าไร? กล่องแบบไหนเวิร์ก

สูตรกันยาว 5 ข้อ (บ้าน/คาเฟ่)

1. Airtight ก่อนเสมอ: กล่อง/ถุงสูญญากาศปิดล็อกแน่น ดีกว่าถุงหนีบปาก
2. แห้ง–เย็น–มืด: โซนเก็บตั้งเป้า RH < 60%, อุณหภูมิคงที่, อากาศถ่ายเท
3. ซองช่วยเก็บ: ใส่ O₂ absorber/ซิลิกาเจลเกรดอาหาร ในภาชนะที่ปิดสนิท
4. FIFO + กักกัน: ของเก่าใช้ก่อน; ล็อตใหม่ แช่แข็ง 72 ชม.–7 วัน ก่อนรวมสต็อก
5. ตรวจทุกสัปดาห์: มองหาผงฝุ่นใต้ชั้น–ตัวเต็มวัย–กลิ่นอับ แล้วจัดการทันที

SOP เสริม (โรงคั่ว/โกดัง)

• Sanitation รายวัน/สัปดาห์: กวาด–ดูดฝุ่นสายพาน มุมอับ ใต้พาเลท
• Monitoring จุดร้อน: ท่อสำรวจ/กับดักที่โคนกอง–ชายผนัง–ใต้สายพาน + ทำแผนที่ฮอตสปอต
• ซีลโครงสร้าง: อุดรอยแตก ประตู/ช่องลม; จัดแสงล่อให้อยู่ไกลโซนเก็บ
• มาตรฐานรับเข้า: สุ่มตรวจสิ่งเจือปน (fines) และความชื้นวัตถุดิบก่อนรับ
• สภาพแวดล้อม: คุม RH < 60% อย่างต่อเนื่อง; สโตเรจหลายชั้น/บิ๊กแบ็กที่ซีลดี