ลักษณะจำแนกภาคสนาม (Field ID)

• สีสัน: ตัวอ่อนสีแดงสด หลังมีลายดำ / ตัวเต็มวัย แดงปนดำหรือเหลืองปนดำ
• รูปร่าง: ลำตัวยาวราว 3 ซม. มีปีกบางอยู่กลางสันหลัง
• อวัยวะเด่น: งวงเจาะดูด โค้งสั้นสำหรับแทงเหยื่อ, หนามของแผ่นสามเหลี่ยมสันหลัง ชูขึ้นเล็กน้อย
• ชีววิทยา: ตัวอ่อน 5 ระยะ, เพศเมียวางไข่ได้สูงสุด ~438 ฟอง
• พฤติกรรม: ล่าแบบซุ่ม-พุ่ง จับเหยื่อแน่นแล้วดูดกินน้ำเลี้ยงภายใน

ระยะที่ออกฤทธิ์ควบคุมศัตรูพืช

ตัวอ่อน–ตัวเต็มวัย ทั้งสองวัยล่าได้มีประสิทธิภาพ เหมาะต่อการคุมระลอกระบาดของหนอนตั้งแต่ต้นฤดู

ศัตรูเป้าหมายที่ควบคุมได้

หนอนเจาะสมอฝ้าย, หนอนคืบ, หนอนม้วนใบ, หนอนคืบกะหล่ำ, หนอนกระทู้หอม, หนอนกระทู้ผัก, หนอนหัวกะโหลก, หนอนคืบละหุ่ง และหนอนกัดกินใบของผีเสื้อกลางคืนหลายชนิด

อัตราและวิธีปล่อย (SOP ใช้งานจริง)

อัตราแนะนำต่อไร่

• ระบาดน้อย: 100 ตัว/ไร่
• ระบาดมาก: 2,000 ตัว/ไร่
• ไม้ผล: ใช้ 100–2,000 ตัว/ไร่ ขึ้นกับความหนาแน่นหนอน

เคล็ดลับการปล่อย

1. ช่วงเวลา: เช้า/เย็น อากาศไม่ร้อน หลีกเลี่ยงแดดจัด
2. จุดปล่อย: กระจายหลายจุด โดยเฉพาะ “ฮอตสปอต” ที่พบหนอนมาก
3. หลีกเลี่ยงสารกว้างขวาง ก่อน–หลังปล่อยอย่างน้อย 3–5 วัน เพื่อให้ตัวห้ำตั้งตัว
4. ตั้งแหล่งพัก-อาหารเสริม (ไม้ดอกเล็ก ๆ ขอบแปลง) ช่วยยืดอายุและกิจกรรมการล่า
5. ติดตามผล 7–10 วัน หากหนอนยังเกินระดับเศรษฐกิจให้เสริมปล่อยหรือใช้สาร “จำเพาะต่อหนอน” แบบพ่นเฉพาะจุด

แผน IPM ครบวงจร (ทำตามทีละขั้น)

1. Monitoring: สุ่มใบ 20–30 จุด/แปลง ตรวจรอยกัด + ตัวหนอน + รังไข่ พร้อมจดอัตรา “หนอนที่ถูกล่า/จำนวนหนอนทั้งหมด”
2. Cultural: เก็บยอด-ใบที่ถูกทำลายมาก, จัดการวัชพืชขอบแปลง ลดแหล่งหลบหนอน
3. Biological: ปล่อยมวนเพชฌฆาตตามอัตรา + อนุรักษ์ผู้ล่าตามธรรมชาติอื่น (แมงมุม แตนเบียน แมลงวันเบียน)
4. Chemical (ถ้าจำเป็น): ใช้สารออกฤทธิ์จำเพาะต่อหนอน พ่นเฉพาะจุด–เฉพาะเวลา และ สลับกลไก (MoA) เพื่อลดผลกระทบตัวห้ำ

ปลอดภัย–คุ้มค่า—ทำไมต้อง “มวนเพชฌฆาต”?

• คุมหนอนได้ครอบคลุม หลายชนิดในแปลงเดียว
• ลดต้นทุนสารเคมี และความเสี่ยงสารตกค้าง
• ทำงานร่วม กับศัตรูธรรมชาติอื่นในระบบนิเวศได้ดี

สรุปสั้น

มวนเพชฌฆาต (Sycanus collaris) คือเครื่องมือชีวภาพที่ “ปิดเกมหนอน” ได้จริงในผัก ไร่ และไม้ผล เพียงปล่อยให้ถูกจังหวะ กระจายทั่วแปลง เลี่ยงสารกว้างขวาง และเฝ้าระวังเป็นระบบ คุณจะลดความเสียหาย ลดสารตกค้าง และยกระดับความยั่งยืนในแปลงได้อย่างเห็นผล

FAQ 3 คำถามยอดฮิต ของ มวนเพชฌฆาต (Sycanus collaris)

คำถามที่ 1 มวนเพชฌฆาต “อันตรายต่อคน–พืชไหม” และกัดคนหรือเปล่า?

โดยทั่วไป ไม่ทำลายพืช (ล่าแมลงเท่านั้น) และ ไม่ดูดเลือดคน แต่สามารถ แทงป้องกันตัว ได้ถ้าถูกจับบีบแรง ๆ

ลงมือทำให้ปลอดภัย

• จับ–ย้ายด้วย ถุงมือ/กล่องครอบ แทนการหยิบมือเปล่า
• หลีกเลี่ยงการปล่อย ในจุดสัมผัสอาหารโดยตรง (เช่น พื้นผิวแปรรูป)
• สำหรับพืช: มวนเพชฌฆาตมีปากแบบเจาะดูดเพื่อ ดูดของเหลวจากเหยื่อ ไม่ใช่น้ำเลี้ยงพืช จึงไม่ก่อรอยทำลายบนใบ/ผล

คำถามที่ 2 “ปล่อยเมื่อไร–กี่ตัว–ตรงไหน” ถึงจะคุ้มที่สุด?

ปล่อย เช้าตรู่/เย็น กระจายหลายจุดใน “ฮอตสปอตหนอน” และทำ ต่อเนื่องเป็นรอบ ตามกราฟระบาด

อัตราแนะนำ (อิงงานภาคสนามที่ใช้จริง)

• ระบาดน้อย: ~100 ตัว/ไร่
• ระบาดมาก: ~2,000 ตัว/ไร่
• ไม้ผล: 100–2,000 ตัว/ไร่ ขึ้นกับความหนาแน่นหนอน

เคล็ดลับภาคสนาม

• เว้นสารกำจัดแมลง ออกฤทธิ์กว้าง ก่อน–หลังปล่อย 3–5 วัน
• ปล่อยใกล้ แหล่งเหยื่อจริง (ใบอ่อน/ยอดที่ถูกกัด) มากกว่าปล่อยรวมกองเดียว
• ทำ ที่พัก–อาหารเสริม ด้วยพืชดอกเล็กขอบแปลง เพื่อยืดอายุ ตัวเต็มวัย และเพิ่มกิจกรรมการล่า
• ติดตามผล 7–10 วัน: กวาดใบ/นับหนอน–รอยถูกล่า แล้วตัดสินใจรอบถัดไป

คำถามที่ 3 “ปล่อยแล้วหนอนไม่ลด” เพราะอะไร—แก้เกมยังไงให้เห็นผล?

สาเหตุฮิต

• จังหวะผิด: ปล่อยช้าเกินไปเมื่อหนอนโต/กระจายกว้าง
• สารเคมีกว้าง ทับรอบปล่อย ทำให้ตัวห้ำลดจำนวน
• ปล่อยเป็นก้อนเดียว ไม่ครอบคลุมฮอตสปอต
• สภาพแวดล้อมไม่เอื้อ: ร้อนจัด/ลมแรง/ไม่มีที่หลบ

เช็กลิสต์แก้เกม (ทำทันที)

• รีเซ็ตจังหวะ: ใช้กับดัก/สำรวจใบเพื่อระบุช่วง “หนอนวัยอ่อน” แล้ว ปล่อยซ้ำเป็นรอบ
• ผสมเครื่องมือ IPM: ใช้ Bt/สารจำเพาะต่อหนอนแบบเฉพาะจุด เฉพาะพื้นที่หนาแน่น แล้วกลับมาเน้นการอนุรักษ์มวน
• กระจายจุดปล่อย: แทนการปล่อยกองเดียว ให้กระจายรอบแปลง/แนวลม–ขอบแปลง
• ฟื้นสภาพแวดล้อม: เพิ่มคอนเกาะ/พืชดอกเล็ก, ลดลมแรงในเรือนปลูก, เว้นสารกว้างช่วงสั้น ๆ เพื่อให้ประชากร ตัวเต็มวัย ตั้งตัว
• วัดผลเป็นตัวเลข: บันทึก “หนอน/ใบที่ถูกล่า/จำนวนมวนที่พบ” ก่อน–หลัง 7–10 วัน เพื่อปรับอัตราและตำแหน่งปล่อยรอบถัดไป