ทำความรู้จัก (Field ID & Biology)

• ชื่อวิทยาศาสตร์: Trichogramma confusum
• อันดับ: Hymenoptera | วงศ์: Trichogrammatidae
• ขนาด: ตัวเต็มวัยเล็กมาก ~0.5 มม. มองด้วยตาเปล่าเห็นเป็นจุดเล็ก ๆ
• ลักษณะเด่น: ตาแดง, หนวดเป็นปล้อง
• บทบาท: เพศเมีย วางไข่ในไข่ของแมลงศัตรูพืช → ตัวอ่อนกินภายในไข่ ทำให้ ไข่ไม่ฟัก

ระยะที่ออกฤทธิ์ควบคุมศัตรูพืช: ตัวอ่อน (ภายในไข่ของศัตรู)

คุมศัตรูพืชอะไรได้บ้าง?

ครอบคลุมกลุ่ม ผีเสื้อกลางคืน ที่ก่อให้เกิด “หนอน” จำนวนมากในไร่นา

• ไข่หนอนเจาะสมอฝ้าย, หนอนกออ้อย, หนอนเจาะลำต้นข้าวโพด
• หนอนใยผัก, หนอนคืบกะหล่ำปลี, หนอนคืบละหุ่ง
• หนอนแก้วส้ม, หนอนกอลายแถบ, หนอนกอข้าว, หนอนม้วนใบข้าว

สังเกตความสำเร็จหน้างาน: ไข่ศัตรูพืชจะเปลี่ยนเป็นสีเข้ม/ดำ (“ไข่ถูกเบียน”) ภายใน 2–4 วันหลังปล่อย

อัตราและวิธีปล่อย (SOP ใช้งานจริง)

อัตรามาตรฐาน: 20,000 ตัว/ไร่ (ปรับตามปริมาณไข่ศัตรูที่สำรวจพบ)

เวลา & ความถี่

1. เริ่มปล่อยทันที เมื่อตรวจพบ กลุ่มไข่ หรือเข้าสู่ช่วงวางไข่สูงของศัตรู
2. ปล่อยซ้ำทุก 7–10 วัน จำนวน 2–3 ครั้งติดกัน (ตามแรงระบาด/ฤดูกาล)

เทคนิคการปล่อยให้ได้ผล

• ปล่อยช่วง เช้า/เย็น อากาศไม่ร้อน จัดแสงรำไร
• กระจายหลายจุด ให้ทั่วทั้งแปลง โดยเน้น “ฮอตสปอต” ที่พบไข่มาก
• หากใช้บัตรไข่/ซองไข่: แขวนเหนือทรงพุ่ม พ้นละอองน้ำ–แสงแดดจัด
• งดสารเคมีกว้างขวาง ก่อน–หลังปล่อยอย่างน้อย 3–5 วัน
• จดบันทึก สัดส่วนไข่ถูกเบียน (%) เพื่อประเมินรอบถัดไป

ทิปดูแลก่อนปล่อย

• เก็บรักษาในที่ เย็น–แห้ง–ร่ม หลีกเลี่ยงแดดและอุณหภูมิสูง
• ใช้ให้หมด ภายในระยะเวลาที่ผู้ผลิตแนะนำ เพื่อคงประสิทธิภาพฟักตัว

ทำไม “ไตรโคแกรมมา” ถึงคุ้มในระบบ IPM?

• ตัดวงจรตั้งแต่ไข่ → ลดตัวฟัก ลดความเสียหายใบ–ยอด–ผล
• ลดสารตกค้าง และผลกระทบต่อศัตรูธรรมชาติอื่น
• ผสานง่าย กับผู้ล่า/ตัวเบียนอื่น (มวนเพชฌฆาต แมลงวันเบียน แตนเบียนหนอน) และมาตรการวัฒนธรรม

เช็กลิสต์ภาคสนาม (ทำตามทีละข้อ)

• สำรวจไข่ศัตรูพืชทุกสัปดาห์ (20–30 จุด/แปลง)
• ปล่อย Trichogramma 20,000 ตัว/ไร่ และกระจายทั่วแปลง
• ติดตาม % ไข่ถูกเบียน ที่ 48–96 ชม. หลังปล่อย
• ปล่อยซ้ำทุก 7–10 วัน จนครอบช่วงวางไข่ของศัตรู
• ใช้สาร จำเพาะต่อศัตรู เฉพาะจุดเมื่อเกินระดับเศรษฐกิจ และเว้นช่วงไม่ให้กระทบตัวเบียน
• บันทึกผลก่อน–หลัง เพื่อปรับอัตรา/ความถี่รอบถัดไป

FAQ 3 คำถามยอดฮิต ของ แตนเบียนไข่ไตรโคแกรมมา (Trichogramma confusum) 

คำถามที่ 1 ต้องปล่อยกี่ตัว/ไร่ กี่รอบ ถึงจะ “เห็นไข่ดำ–หนอนลด” ชัดเจน?

อัตราแนะนำ ≈ 20,000 ตัว/ไร่/รอบ เริ่มเห็นสัญญาณสำเร็จคือ ไข่ศัตรูพืชเปลี่ยนเป็นสีเข้ม/ดำภายใน 48–96 ชม.

วิธีวางแผนรอบปล่อย (ให้เวิร์กจริง)

• ความถี่: ปล่อย ทุก 7–10 วัน จำนวน 2–3 รอบติดกัน ครอบคลุมช่วงวางไข่สูงของศัตรู
• จังหวะ: เริ่มทันทีที่ ตรวจพบกลุ่มไข่ หรือกราฟตัวเต็มวัยศัตรูจากกับดักเริ่มพุ่ง
• ปรับอัตรา: หากแรงระบาด/พบไข่หนาแน่น เพิ่มอัตราอีก 30–50% เฉพาะแปลง/โซนฮอตสปอต
• เช็คผล: เก็บตัวอย่างใบ/รวงเดิมหลังปล่อย 2–4 วัน แล้วคำนวณ % ไข่ถูกเบียน เพื่อตัดสินใจรอบถัดไป

คำถามที่ 2 ใช้ร่วมกับ Bt หรือสารเคมีได้ไหม—ต้อง “เว้นช่วง” แค่ไหนไม่ให้แตนเสียหาย?

ใช้ร่วมกับ Bt ได้ (เล็งวัยหนอน) เพราะไตรโคแกรมมาคุมตั้งแต่ ระยะไข่ แต่ควร เว้นสารออกฤทธิ์กว้าง รอบการปล่อยเพื่อลดผลกระทบต่อแตน

กติกาง่าย ๆ

• ก่อน–หลังปล่อย 3–5 วัน: งดสารกำจัดแมลง ออกฤทธิ์กว้าง
• ถ้าจำเป็นต้องพ่น: เลือก สารจำเพาะต่อหนอน และ พ่นเฉพาะจุด–เฉพาะเวลา (หลีกเลี่ยงโซนที่แขวนบัตรไข่)
• สลับ MoA: เพื่อลดความเสี่ยงตีกับศัตรูธรรมชาติและชะลอการดื้อยา
• Bt เฉพาะจุด: ใช้เสริมในจุดที่หนอนวัยอ่อนหนาแน่น โดยเว้นไม่ให้โดน บัตรไข่/ซองไข่

คำถามที่ 3 “บัตรไข่/ซองไข่” ติดยังไงให้รอดฝน–แดด และผิดพลาดอะไรบ่อยที่สุด?

แขวนสูงระดับแนวใบกลาง–ร่มเงาอ่อน ๆ ช่วงเช้า/เย็น กระจายหลายจุดในฮอตสปอต และอย่าให้โดนละอองน้ำตรง ๆ

SOP ติดบัตรไข่ (เวอร์ชันสนาม)

• เวลา: เช้า/เย็น อากาศไม่ร้อน ลมไม่แรง
• ตำแหน่ง: แขวน เหนือทรงพุ่ม พ้นละอองรดน้ำ/สปริงเกลอร์ หลีกเลี่ยงแดดจ้าโดยตรง
• การกระจาย: หลายจุดให้ครอบคลุมแปลง (ไม่กองจุดเดียว) เน้น โซนพบไข่จริง
• หลังติด: งดรดน้ำพรมใบแรง ๆ บริเวณบัตร 24 ชม.แรก
• การเก็บรักษาก่อนปล่อย: เก็บในที่ เย็น–แห้ง–ร่ม และ ใช้ให้หมดตามวันแนะนำ ของผู้ผลิต

ข้อผิดพลาดยอดฮิต (และวิธีแก้)

• ปล่อยช้า (หลังไข่ฟักแล้ว) → ใช้ กับดัก/สำรวจใบ จับจังหวะ “ไข่สด”
• พ่นสารทับรอบปล่อย → วางแผนเว้นช่วง 3–5 วันตามข้อ 2
• เก็บบัตรผิดวิธี/ร้อนจัด → เสียอัตราฟัก คุมอุณหภูมิ–ความชื้นให้เหมาะ
• กระจายไม่ทั่ว → ทำผังจุดแขวน + บันทึก % ไข่ถูกเบียน รายแปลงทุก 2–4 วัน