ทำความรู้จัก (Quick ID)

• ชื่อสามัญ: Khapra beetle / ด้วงอิฐ
• ขนาดตัวเต็มวัย: ราว 2–3 มม., สีน้ำตาลเข้ม มีลายสีน้ำตาลอ่อนบนปีก, ทรงรี
• แหล่งที่พบบ่อย: โกดังเมล็ดพืช ข้าวสาร ธัญพืช ถั่ว และอาหารแห้ง
• พฤติกรรมเด่น: ตัวอ่อนทำลายสูงสุด (กัดกิน + ทิ้งคราบผิว/ผงปนเปื้อน), อยู่รอดได้แม้ไม่มีอาหาร เป็นเวลานาน

วงจรชีวิต (จับจังหวะ = คุมได้)

• ไข่: แม่หนึ่งตัววางได้ ~35 ฟอง
• ฟักและเจริญ: ใช้เวลารวมทั้งวงจร ประมาณ ~1 เดือน (ขึ้นกับอุณหภูมิ/ความชื้นและชนิดอาหาร)
• หมายเหตุสำคัญ: ตัวอ่อนและดักแด้ พัฒนา/หลบซ่อน ภายในสินค้า ทำให้ตรวจยากและลุกลามเร็ว

สัญญาณระบาดที่ควรรีบตรวจ

• ผงฝุ่นอาหาร (fines) และ คราบผิวตัวอ่อน ปนอยู่ในถุง/ใต้พาเลต
• สินค้าลดน้ำหนัก กลิ่นอับ–เหม็นหืนผิดปกติ
• เห็นตัวจิ๋วสีน้ำตาลคลานเร็วตามรอยต่อ/ตะเข็บถุง/มุมชั้น
• จุดร้อนในกองเมล็ด (hot spots) จากการหายใจของแมลง

ความเสียหายหลัก

• คุณภาพ: เมล็ดพรุน น้ำหนักหาย กลิ่น–สี–รสเปลี่ยน
• ความปลอดภัยอาหาร: ปนเปื้อนคราบผิว/ซากตัวอ่อน เพิ่มความเสี่ยงจุลินทรีย์
• ต้นทุน: สูญเสียสต็อก–ค่าแรงทำความสะอาด–ร้องเรียนคืนสินค้า

IPM สำหรับบ้าน/ร้าน/โกดัง (ของแห้ง–ธัญพืช)

1) Sanitation ตัดต้นเหตุ

• ดูด/กวาด fines ใต้ชั้น–ร่องพื้น–หลังพาเลตทุกสัปดาห์
• แยกโซน “สะอาด” (สินค้าดี) ออกจาก “สกปรก/ซ่อมบำรุง”

2) Storage Hygiene & Airtight

• เก็บใน ภาชนะปิดสนิท/ถุงสุญญากาศ หรือถุงชั้นกั้น (hermetic)
• พาเลต ยกพื้น–ห่างผนัง ให้ลมเดิน ลดจุดอับชื้น

3) Exclusion (ปิดทางเข้า)

• อุด รอยแตก–รอยร้าว พื้น/ผนัง/วงกบ, ประตู–หน้าต่างติดยางขอบ/มุ้งกันแมลง

4) Receiving & Quarantine

• ตรวจถุงชำรุด/กลิ่นผิดปกติ ก่อนรับเข้า แยกกักสินค้าเข้าใหม่ 3–7 วันเพื่อตรวจซ้ำ

5) FIFO & Lot Control

• ใช้ First-In First-Out และติดฉลากล็อต/วันรับเข้า ลดเวลาพักจนปิดวงจร

6) Monitoring รายสัปดาห์

• วางกับดัก/ท่อสำรวจ (probe/pitfall) ทำ แผนที่ฮอตสปอต แล้วเพิ่มความถี่การทำความสะอาดจุดนั้น

7) การบำบัดล็อตเล็ก (เมื่อจำเป็น)

• ซีลแน่นแล้ว แช่แข็งหลายวัน เพื่อตัดทุกวัยของแมลง
• มาตรการเคมีเป็น ทางเลือกท้าย เฉพาะจุด–ช่วงเวลา โดยยึดความปลอดภัยอาหารอย่างเคร่งครัด

เช็กลิสต์ 45 วินาที (ติดหน้าโซนเก็บ)

• ไม่มี fines/ซอกฝุ่น ค้างในมุม–ร่องพื้น
• ภาชนะ/ถุง ปิดสนิททุกใบ
• โซนเก็บ แห้ง–เย็น–ลมเดิน
• ตรวจรับเข้า/กักกันสินค้าล็อตใหม่แล้ว
• อัปเดต FIFO & แผนที่ฮอตสปอต สัปดาห์นี้

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ด้วงอิฐ (Khapra Beetle) 

คำถามที่ 1 กำจัดด้วงอิฐในบ้าน/ร้าน “ให้ตายทุกวัย” แบบปลอดภัยทำอย่างไร

ใช้การบำบัดเชิงกายภาพกับล็อตเล็ก แล้วปิดทางวนกลับด้วยบรรจุภัณฑ์ปิดทึบอากาศ (airtight) + สุขอนามัยพื้นที่

ทำตามทีละขั้น

• แช่แข็ง: ซีลถุงให้แน่น แล้วแช่ที่ ≤ −18 °C อย่างน้อย 4–7 วัน (แพ็กหนาให้เผื่อเวลา) จากนั้นพักให้คลายเย็นช้าๆ เพื่อลดการควบแน่น ก่อนย้ายเข้า ภาชนะปิดสนิท
• อบร้อน: สำหรับของแห้งที่ทนร้อนได้ อบที่ ~60 °C 2–3 ชม. (ตรวจความสุก/ความกรอบของสินค้าเป็นรายชนิด)
• สุญญากาศ/ถุงชั้นกั้น (hermetic): ย้ายเก็บในกล่องแข็งฝาเกลียวหรือซองลามิเนตหนา ฮีตซีลสองชั้น
• สุขอนามัยพื้นที่: ดูด/กวาด fines ใต้ชั้น–ร่องพื้น–หลังพาเลตประจำสัปดาห์ และอุดรอยแตกพื้น–ผนังเพื่อตัด “ทางเดินตัวอ่อน”

ทิปหน้างาน: ทำ “โซนกักกัน 48–72 ชม.” สำหรับล็อตเข้าใหม่ ตรวจซ้ำก่อนขึ้นชั้นหลัก และยึด FIFO จริง—ล็อตเก่าออกก่อน

คำถามที่ 2 “กินได้ไหม/อันตรายไหม” ถ้าพบด้วงอิฐปนในข้าวสาร–ถั่ว–ธัญพืช

ไม่แนะนำให้บริโภค สินค้าที่มีร่องรอยระบาด เนื่องจากคุณภาพเปลี่ยน (กลิ่น–สี–รสเสีย น้ำหนักหาย) และอาจมี เศษคราบผิวตัวอ่อน/ผงปนเปื้อน ซึ่งกระตุ้นอาการแพ้/ระคายเคืองในคนไวต่อฝุ่นอินทรีย์

จัดการอย่างเหมาะสม

• คัดทิ้งทั้งแพ็ก หากพบตัว/ผงปนเปื้อนชัดเจน
• ล็อตใกล้เคียงที่ “ยังไม่ชัวร์” → นำไป แช่แข็ง/อบร้อน ตามแนวทางข้างต้น แล้ว ร่อนฝุ่น/ย้ายภาชนะปิดสนิท
• สำหรับภาคธุรกิจ: สินค้าอาหารที่พบแมลงปนเปื้อน ไม่ควรจำหน่าย/เสิร์ฟ ให้ลูกค้า และต้องทำความสะอาดพื้นที่ + ทบทวนขั้นตอนรับเข้า/เก็บรักษา

คำถามที่ 3 แยก “ด้วงอิฐ” ออกจากด้วงโกดังอื่นยังไง และต้องรีบทำอะไรถ้า “น่าสงสัย”

ด้วงอิฐ (Khapra) ตัวเต็มวัยเล็ก ~2–3 มม. น้ำตาลเข้ม มีลายอ่อนบนปีก; จุดชี้ขาดหน้างานคือ ตัวอ่อน สีอมน้ำตาลมี ขนพู่ (tufts) และคราบผิวหลุดร่วง มาก—พบรวมกับ ผงฝุ่นอาหารร้อนผิดปกติ (hot spot) ในกองเมล็ด

เช็กลิสต์แยกเร็วภาคสนาม

• เห็น คราบผิว/เส้นขนตัวอ่อน ปะปนผงอาหารจำนวนมาก
• จุดระบาดมักเป็น ขอบกอง–ใต้พาเลต–รอยต่อถุง ไม่ใช่เพียงตัวบินเข้ามา
• ล็อตที่ น้ำหนักลด–กลิ่นอับ–เหม็นหืน เร็วกว่าปกติ

ถ้าน่าสงสัยว่าเป็น Khapra

• แยกกักล็อตทันที (อย่าให้ปนสต็อกดี) และหยุดจ่ายออกจากพื้นที่นั้น
• ทำ แผนที่ฮอตสปอต จากผลกับดัก/ท่อสำรวจ (probe/pitfall) เพื่อชี้ตำแหน่งทำความสะอาดลึก
• ธุรกิจที่เกี่ยวข้องการนำเข้า–ส่งออก/โกดังขนาดใหญ่: ติดต่อผู้เชี่ยวชาญ/หน่วยงานกักกันพืชในพื้นที่ เพื่อประเมินยืนยันชนิดและทางเลือกกำจัดระดับมืออาชีพ (เช่น การรม/บรรยากาศควบคุมในระบบปิด) ตามมาตรฐานความปลอดภัยอาหาร