TL;DR

• ตัวเต็มวัย ~6–12 มม. สี น้ำเงินเมทัลลิก เงาเห็นชัด
• วางไข่บน ซากสัตว์/เนื้อสัตว์ (บางทีกับชีสบางชนิด) → หนอนโตเร็ว กลิ่นแรง
• วงจรชีวิตแบบ สมบูรณ์ (ไข่–หนอน–ดักแด้–เต็มวัย): ไข่ฟัก ไม่กี่ชั่วโมง–18 ชม., หนอน ~7–12 วัน ก่อนเข้าดักแด้
• เสี่ยงปนเปื้อนเชื้อโรค/ทำให้ร้านอาหาร–ครัวเสียภาพลักษณ์
• คุมด้วย IPM: หาแหล่งกำเนิด (ซาก/กับดักหนู), เก็บ–封ถุง–กำจัดถูกวิธี, ล้างท่อ–ตะแกรง, ถังขยะฝาปิด, ปิดทางเข้า, กับดักแสง/กาว, ใช้สารเฉพาะจุดเมื่อจำเป็น

Quick ID (ดูให้ชัวร์ใน 10 วิ)

• ตัวเต็มวัย: ลำตัว น้ำเงินเข้มเป็นมัน ขนาดราว 6–12 มม.; ตาโต ปีกใส
• ตัวอ่อน (maggot): สีครีม–ขาว รูปทรงปล้อง (เมื่อโตเต็มที่จะยาวได้ราวเซนติเมตรต้น ๆ)
• พฤติกรรมเด่น: เข้าหา โปรตีนเน่า/ซาก อย่างรวดเร็ว กลิ่นเป็นตัวล่อสำคัญ

วงจรชีวิต (Complete metamorphosis)

หมายเหตุ: แมลงวันทั้งหมดในอันดับ Diptera กลุ่มนี้ เปลี่ยนแปลงสมบูรณ์ (ไม่ใช่ไม่สมบูรณ์)

• ไข่: วางเป็นกลุ่มบนซาก/เนื้อ/ชีสบางชนิด → ฟัก 0–18 ชม. (อุ่น–ชื้น = เร็ว)
• หนอน: กินโปรตีนเน่า ~7–12 วัน แล้วไต่หาที่แห้งเพื่อเข้าดักแด้
• ดักแด้: อยู่ในดิน/ซอกมุมแห้ง (ระยะเวลาขึ้นกับอุณหภูมิ)
• ตัวเต็มวัย: ออกจากดักแด้แล้วพร้อมผสมพันธุ์ในไม่กี่วัน วงจรหมุนเร็วในฤดูอุ่น

นิสัย–ที่อยู่–ความเสี่ยง

• ที่อยู่/แหล่งวางไข่: ซากหนู/นก/แมลง, ถังขยะโปรตีน, คราบเลือด–เศษเนื้อในท่อ, จุดล่อหนูที่ไม่ได้ตรวจทุกวัน
• ความเสี่ยง: พาหะจุลินทรีย์จากซากสู่ พื้นผิว/อาหาร; กลิ่นรุนแรง ทำให้เกิด ร้องเรียน/เสียภาพลักษณ์ ในร้านอาหาร–โรงงานอาหาร

แผนควบคุมแบบ IPM (ใช้งานจริงได้ทันที)

1) หาให้เจอ “แหล่งกำเนิด”

• ตรวจ กับดักหนู ทุกวัน—อย่าปล่อยซากค้าง
• สแกน ฝ้า/ช่องท่อ/ช่องว่างผนัง หากมีกลิ่น/แมลงวันบินออกมาเป็นชุด

2) สุขาภิบาล & กำจัดแหล่งโปรตีน

• เก็บซาก/เศษเนื้อ ใส่ถุง 2 ชั้น ผูกแน่น → ทิ้งในถัง ฝาปิดมิดชิด
• ล้าง ตะแกรง–ท่อระบายน้ำ เอา คราบเมือกโปรตีน ออก (ต้นตอกลิ่นล่อ)
• เช็ด คราบเลือด–มัน ในห้องเย็น/พื้นที่รับ–ตัดแต่ง

3) ปิดทางเข้า (Exclusion)

• ติด มุ้งลวด/ม่านลม ที่ประตู–ช่องลม
• ซีล ช่อง/รอยแตก รอบท่อ–วงกบ–บัวผนัง

4) มอนิเตอร์ & ดักจับ

• วาง กับดักแสง + แผ่นกาว บริเวณทางเข้า–จุดกำจัดขยะ → นับรายสัปดาห์
• ทำ “แผนที่เส้นทางบิน” เพื่อย้าย/เพิ่มจุดดักตามข้อมูลจริง

5) เคมีภัณฑ์ (เมื่อจำเป็นเท่านั้น)

• ใช้ สเปรย์/เหยื่อเฉพาะจุด ในเขตที่ ไม่สัมผัสอาหาร และนอกเวลาปฏิบัติงาน
• หลีกเลี่ยงพ่นกว้าง ในครัว/ไลน์ผลิต—โฟกัส Crack & Crevice + จุดพักแมลง
• หากต้องใช้ต่อเนื่อง หมุนเวียนกลุ่มสาร เพื่อลดโอกาสดื้อยา และปฏิบัติตามฉลากเคร่งครัด

⚠️ ไม่แนะนำ: ลูกเหม็น/สารระเหยในเขตอาหาร, พึ่งสมุนไพรกลิ่นอย่างเดียวโดยไม่กำจัด ซาก/คราบโปรตีน

เช็กลิสต์ “แก้ด่วนใน 10 นาที”

• ตรวจ–เก็บซากในกับดักหนู/ใต้ฝ้า วันนี้
• ผูกปากถุงขยะโปรตีน 2 ชั้น + ปิดฝาถังแน่น
• ขัด ตะแกรง–ท่อ เอาคราบโปรตีน
• วาง/เปลี่ยน แผ่นกาว–กับดักแสง ใกล้จุดเข้า–ออก
• จดนับแมลง → ทวนผลใน 7 วัน

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ “แมลงวันหัวเขียว (Calliphora vomitoria) — ตัวชี้ซาก กลิ่นแรง ปนเปื้อนเก่ง คุมให้อยู่ด้วย IPM แบบมือโปร”

คำถามที่ 1 “เจอแมลงวันหัวเขียวในครัว/ร้าน เนื้อไม่ได้ทิ้งไว้ ทำไมยังมา?” — 4 แหล่งโปรตีนลับที่มักพลาด

คำตอบแบบสั้นแต่โดน: ต้นตอไม่ใช่เคาน์เตอร์สะอาด ๆ แต่คือ “โปรตีนที่ซ่อนกลิ่น”

• ซากในกับดักหนู/ฝ้า/ช่องท่อ: ยอดฮิต—ตายเมื่อคืน เช้าแมลงวันมาเป็นชุด
• ท่อ–ตะแกรงระบายน้ำ: คราบเลือด/โปรตีนเกาะผนังท่อ = โรงงานกลิ่นล่อ
• ถัง–ถุงขยะโปรตีน: ปากถุงไม่ผูก/ฝาถังปิดไม่สนิท แมลงวันเข้าวางไข่ได้ทันที
• ห้องเย็น/พื้นที่รับเนื้อ: คราบเลือดใต้ชั้น/รอยต่อพื้น–ผนัง

คำถามที่ 2 “อยากให้เงียบภายใน 24 ชม. โดยไม่พ่นทั้งร้าน” — สูตร 4 ขั้น (วัดผลได้)

คำตอบ:

1. ตัดแหล่ง: ล่า “โปรตีนลับ” ตามข้อ 1 แล้วกำจัดให้ถูกวิธี (ต้ม/เผา/ฝัง หรือทิ้งถังฝาปิดแน่น)
2. รีเซ็ตกลิ่น: ล้างท่อ–ตะแกรง/พื้น–ผนังจุดรับเนื้อด้วยน้ำยาทำความสะอาดตามฉลาก เพื่อตัดเมือกโปรตีน
3. กั้นทางเข้า: มุ้งลวด–ม่านลมทำงานจริง ซีลช่อง ≤ 5 มม. รอบวงกบ–ท่อ
4. กับดักแบบคู่: วาง กับดักแสง + แผ่นกาว 2–3 จุด “ใกล้ประตู–จุดทิ้งขยะ” (อย่าเอาไปล่อกลางครัว)

คำถามที่ 3 “หัวเขียวเกี่ยวกับนิติเวช/กลิ่นแรงจริงไหม และเรื่องนี้ช่วยคุมได้ยังไง?”

คำตอบ: ใช่—Calliphora vomitoria เป็น “ตัวชี้ซาก” ชั้นดี ทั้งในงานนิติเวช (อายุหนอน/ดักแด้ใช้ประมาณเวลาเกิดเหตุ) และในครัว–ร้านอาหาร (แหล่งซาก/โปรตีนคือแม่เหล็กดึงตัวเมียมาวางไข่)
นำความรู้นี้มาใช้คุมประชากร:

• ตั้งรอบตรวจซาก: เช็กกับดักหนู/ใต้ฝ้า/ช่องท่อ ทุกวัน โดยเฉพาะหลังวางเหยื่อใหม่
• ปฏิทินล้างท่อ: ช่วงระบาดทำทุก 48–72 ชม. (ตะแกรง–ไซฟอน–คอห่าน)
• โซนขยะโปรตีน: ใช้ถุงหนา ผูกปากแน่น เปลี่ยนถุงถี่ขึ้น วางถังในจุดปิดมิดชิดแยกจากทางลมเข้า
• เคมีอย่างมีสติ: ใช้เฉพาะ crack & crevice/จุดพัก ในพื้นที่ไม่สัมผัสอาหาร และ หมุนเวียนกลุ่มสาร หากจำเป็นต้องใช้ต่อเนื่อง

หลัก IPM ที่ชนะหัวเขียวเสมอ: หาแหล่งให้เจอ → ปิด–กำจัดทันที → รีเซ็ตกลิ่น–ท่อ → กั้นทางเข้า + ดักตามข้อมูลจริง.