Quick ID (ดูให้ชัวร์ใน 10 วิ)

• ขนาด: ประมาณ 4–6 มม.
• ทรวงอก (thorax): เทา มีแถบดำจาง ๆ 3 แถบ
• ท้อง: ♀ ป้อมทรงไข่ สีเทา; ♂ แคบ มีแต้มเหลืองซีด
• ปีก: เส้นยาวที่ 4 ตรง/ไม่โค้ง ใกล้ปลายปีก
• พฤติกรรมบินของเพศผู้: ลอย ๆ/วน ๆ กลางห้อง ดูเหมือนไม่เป็นเส้นทางแน่นอน
• เลี่ยง UV: ไม่ค่อยชอบแสงอัลตราไวโอเลต

วงจรชีวิต (Complete metamorphosis)

• ไข่: ฟักใน ~24 ชม.
• หนอน + ดักแด้: โดยรวม ~1–4 สัปดาห์ จนโตเต็มที่ (แปรตามอุณหภูมิ/ความชื้น/อาหาร)
• (หมายเหตุ: บางแหล่งจะสรุกรวมช่วงเป็น “หนอน 3–60 วัน; ดักแด้ 3–28 วัน” ในสภาพอากาศต่างกันมาก—ในอาคารไทยที่อบอุ่นชื้น มักอยู่ในช่วงสั้นด้านหน้า)

นิสัย–นิเวศวิทยา

• ชอบอินทรีย์กึ่งเหลว ที่กำลังเน่า: เศษอาหาร/จานน้ำทิ้ง/ตะกอนท่อ/มูลสัตว์เปียก/กองปุ๋ยสด
• พบได้ทั้งบ้าน ร้านอาหาร ตลาด โรงงานอาหาร คอกสัตว์
• มักหากินกลางวัน บินวนในระดับสายตา ทำให้รำคาญมากในครัว/ห้องอาหาร

ความเสี่ยงด้านสุขาภิบาล

• ปนเปื้อนจุลินทรีย์จากแหล่งเน่า–ชื้นสู่พื้นผิว/อาหาร
• เพิ่มความเสี่ยง อาหารเป็นพิษ และปัญหาภาพลักษณ์สถานประกอบการอาหาร
• ในฟาร์ม: เพิ่มการระบาดร่วมกับแมลงวันกลุ่มอื่น ๆ หากมี มูล/พื้นชื้น สะสม

แผนควบคุมแบบ IPM (ทำตามได้จริง)

1) สุขาภิบาล (หัวใจหลัก)

• ใช้ ถุงขยะหนา–ผูกปากแน่น + ถังมีฝาปิด; เทขยะเปียกทุกวัน
• ล้าง ตะแกรง–ท่อ–รางน้ำ ตัด “คราบตะกอนอินทรีย์” ที่เป็นแหล่งไข่
• ทำความสะอาด พื้น/โต๊ะ/ซอกมุม ที่มักชื้น (ใต้ซิงก์ ข้างตู้เย็น)
• ฟาร์ม/คอก: เก็บมูล–วัสดุรองคอกชื้น ออกสม่ำเสมอ หมัก/กลับกองให้เกิดความร้อน

2) ปิดทางเข้า (Exclusion)

• ติด มุ้งลวด/ม่านลม ประตู–หน้าต่าง
• ซีลช่องว่างรอบ วงกบ/ธรณี/ช่องท่อ ลดการบินเข้า–ออก

3) จัดการสิ่งแวดล้อม

• ระบายอากาศให้ดี ลด จุดชื้นคงค้าง
• แยก ขยะอินทรีย์เปียก จากแห้ง; วางถังห่างพื้นที่ปรุงอาหาร

4) มอนิเตอร์ & ดักจับ

• วาง กับดักกาว/กับดักแสง (สเปกที่ไม่เน้น UV จัด) ใกล้แหล่งเข้า–ออก
• นับจำนวนจับได้ รายสัปดาห์ เพื่อปรับตำแหน่ง/ความถี่งานทำความสะอาด

5) มาตรการเคมี (เมื่อจำเป็น)

• ใช้ สเปรย์/เหยื่อเฉพาะจุด ตามฉลากในพื้นที่ที่ไม่สัมผัสอาหาร
• หลีกเลี่ยงพ่นกว้างในครัว; โฟกัส Crack & Crevice และจุดพักแมลง
• หมุนเวียนกลุ่มสาร หากต้องใช้ต่อเนื่อง เพื่อลดโอกาสดื้อยา

⚠️ ไม่แนะนำ: ลูกเหม็น ในพื้นที่ปิด/ครัว; พึ่ง สมุนไพรกลิ่นแรงอย่างเดียว โดยไม่จัดการแหล่งเน่า–ชื้น

เช็กลิสต์ “แก้ด่วนใน 10 นาที”

• เทขยะเปียก + ล้างถัง/ฝาถัง
• ขัดตะแกรง–ท่อ เอาคราบเมือกออก
• เช็ดแห้งใต้ซิงก์/ข้างตู้เย็น
• วางกับดักกาว/แสง 2–3 จุดใกล้ทางเข้า
• จดนับแมลงในกับดัก → นัดทวน 7 วัน

FAQ : 3 คำถามยอดฮิต ของ “แมลงวันบ้านขนาดเล็ก (Fannia canicularis) — บินวนกวนใจ แต่แก้ได้ไวด้วยสุขาภิบาล + IPM”

คำถามที่ 1 ที่บิน “วน ๆ กลางห้อง” คือแมลงวันผลไม้หรือแมลงวันท่อไหม—แยกยังไงให้ชัวร์ใน 30 วิ?

เช็กเร็ว 3 ข้อ

1. พฤติกรรม: เพศผู้ Fannia ชอบบินวนกลางห้องระดับสายตา; แมลงวันผลไม้ (Drosophila) มัก รุมผลไม้/ขวดน้ำหวาน; แมลงวันท่อ (Psychodidae) เกาะผนังห้องน้ำ/ตะแกรงท่อ
2. ลักษณะ: Fannia ตัวเล็ก 4–6 มม., อกเทาแถบดำจาง 3 แถบ; Drosophila ตาโทนแดง–น้ำตาล, ลำตัวเหลืองน้ำตาล; แมลงวันท่อปีก ขนฟู คล้ายตัวผีเสื้อจิ๋ว
3. ปีก: เส้นปีกยาวเส้นที่ 4 ของ Fannia ตรงไม่โค้ง (ของแมลงวันบ้าน Musca จะโค้งเข้าใกล้ปลายปีก)

คำถามที่ 2 “อยากเงียบภายใน 24 ชม.” ต้องทำอะไรบ้างแบบไม่พ่นทั้งครัว?

Roadmap 24 ชม. (ปลอดภัยและได้ผล)

• ชั่วโมงที่ 0–1: เทขยะเปียก–ผูกปากถุงแน่น, ล้างถัง/ฝาถัง, ย้ายถังห่างจุดปรุงอาหาร
• ชั่วโมงที่ 1–2: ขัดตะแกรง–ท่อ ด้วยแปรง + น้ำร้อน/น้ำยาตามฉลากเพื่อล้าง คราบเมือกอินทรีย์ (ฟาร์มวางไข่ตัวจริง)
• ชั่วโมงที่ 2: เช็ดแห้ง ใต้ซิงก์/ข้างตู้เย็น/ซอกพื้นชื้น
• ชั่วโมงที่ 2–3: ตั้ง กับดักกาว/แสง 2–3 จุด “ใกล้ทางเข้า–ทางลม” (อย่าวางดักล่อที่ประตูโดยตรงจนดูดตัวจากนอกบ้านเข้า)
• ชั่วโมงที่ 24: นับตัวที่จับได้ → ขยับตำแหน่ง กับดักให้ตรง “เส้นบิน” + ตั้งตารางล้างท่อ ทุก 48–72 ชม. ช่วงระบาด

คำถามที่ 3 แหล่งกำเนิดที่พบบ่อยที่สุดของ Fannia ในบ้าน–ร้านคืออะไร และปิดจุดยังไงให้ยั่งยืน?

ท็อป 5 แหล่งเพาะที่มักพลาด

1. ถัง–ถุงขยะเปียก: ใช้ถุงหนา/ผูกปากแน่น, ล้างถังสัปดาห์ละครั้ง, ปูถุงใหม่ให้กระชับ
2. ตะแกรง–ท่อระบายน้ำ: ขัดคราบตะกอน/ไขมัน; ใส่ตะแกรงถี่–ซีลขอบ; ล้างตามรอบประจำ
3. ถาดน้ำหยด/รางน้ำแอร์–ตู้เย็น: เทน้ำ–เช็ดแห้ง, กันคราบเมือกสะสม
4. พื้น–ผนังชื้น (ใต้ซิงก์/มุมมืด): ซ่อมรั่ว, เปิดระบายอากาศ, วางพัดลมไล่ชื้นช่วงทำความสะอาด
5. ฟาร์ม/คอก: เก็บมูล–วัสดุรองคอกชื้น, หมัก/กลับกองให้ร้อน เพื่อตัดช่วงหนอน

• Exclusion: มุ้งลวด/ม่านลม, ซีลช่อง ≤5 มม. รอบวงกบ–ธรณี–ช่องท่อ
• สารเฉพาะจุด (จำเป็นเท่านั้น): ใช้สเปรย์/เหยื่อในโซนไม่สัมผัสอาหารและเป็น crack & crevice; หมุนเวียนกลุ่มสารถ้าต้องใช้ต่อเนื่อง
• มอนิเตอร์: จดตัวเลขจากกับดัก รายสัปดาห์—ถ้าคงที่/เพิ่มขึ้น ให้ทวนข้อ 1–5 เพราะ “แหล่ง” ยังไม่ถูกปิดจริง