รู้จักให้ชัด (Identification)

• ขนาด ราว 0.6–0.7 มม. ลำตัวนิ่ม สีเหลือง-เขียว มี 8 ขา
• หลังดูดเลือด เปลี่ยนเป็น สีแดงสด มองเห็นได้ง่ายขึ้นบนคอน/รอยต่อไม้
• มักซ่อนตัวตาม รอยแตก ซอกบัว ข้อต่อกรง กลางวัน และออกมากินเลือดเวลากลางคืน

วงจรชีวิต & นิสัยระบาด

• วงจรสั้นมาก: ไข่ → ตัวอ่อน → ตัวกลางวัย → ตัวเต็มวัย ครบใน ~7 วัน (เมื่ออุ่น-ชื้น)
• อายุขัย ตัวเต็มวัย ~90 วัน
• อาหาร: เลือดนกเป็นหลัก (จึงระบาดหนักในรังนก/โรงเรือนสัตว์ปีก)
• ชอบอากาศร้อน พบได้ทั่วไปในรังนก เล้าไก่ ฟาร์มเพาะ และบางครั้ง เข้ากัดคน ในอาคารใกล้แหล่งทำรัง

ผลกระทบที่ควรรีบจัดการ

• ไก่ โลหิตจาง หงอนซีด กระสับกระส่ายตอนกลางคืน
• ผลผลิตไข่ลด น้ำหนักลด และในรายรุนแรงอาจทำให้ ลูกไก่/นกป่วย-แก่ตาย
• คนงาน/ผู้อยู่อาศัยมี ตุ่มคันระคายผิว โดยเฉพาะบริเวณที่สัมผัสคอน/กรง

วิธีตรวจพบอย่างรวดเร็ว (Monitoring)

• ส่องไฟตาม คอนนอน ใต้ถาดรองมูล รอยต่อผนัง-คาน ตอนเช้ามืด
• ใช้ เทปกาว/กระดาษลูกฟูก วางเป็นกับดักใกล้คอน 1–2 คืน เพื่อตรวจจำนวน
• ลูบผ้าขาวบนคอน ถ้าเห็น คราบแดง/จุดคล้ายเลือด มักมีไรนกจำนวนมาก

แผนกำจัดแบบยั่งยืน (IPM) — ทำครบ “ทำความสะอาด + ทำลาย + ป้องกันกลับมา”

1) สุขาภิบาล & โครงสร้าง

• ย้ายฝูงออกจากคอก ชั่วคราว (ถ้าเป็นไปได้)
• ขูด-กวาด-ดูดฝุ่น รอยแตก/ซอกหลืบ แล้ว ฉีดล้างแรงดันสูง ให้ถึงโครง
• อบแห้ง/เพิ่มการระบายอากาศ ลดความชื้นที่กระตุ้นวงจร
• อุด รอยแตก-รอยต่อ และออกแบบคอน/กรงให้ทำความสะอาดง่าย

2) ทำลายประชากร (ตามฉลากเคร่งครัด)

• ใช้ผลิตภัณฑ์กำจัดไรที่ขึ้นทะเบียน พ่นเฉพาะจุดเสี่ยง (คอน ซอกข้อต่อ ใต้ถาด)
• เว้นระยะการพ่น 5–7 วัน แล้ว พ่นซ้ำ 2–3 ครั้ง เพื่อ “ดักรุ่นฟักใหม่” ให้ครบทุกรุ่นของวงจร 7 วัน
• พิจารณา สารควบคุมการเจริญเติบโต (IGR)/สารกลุ่มแห้งฝุ่นสำหรับซอกหลืบ (ใช้ด้วยความระมัดระวังตามฉลาก)
• ใส่ PPE ทุกครั้ง: ถุงมือ หน้ากาก แว่นตา เสื้อแขนยาว

3) จัดการรังนกต้นตอ (อาคาร/บ้านเรือน)

• รอให้นก เลิกใช้รัง แล้วเก็บรังใส่ถุงปิดผนึก ทิ้งอย่างปลอดภัย
• ทำความสะอาด-พ่นเฉพาะจุด บริเวณชายคา/ซอกโครง หลังเก็บรัง
• ติดตาข่าย/กันเกาะ ปิดจุดทำรังซ้ำ โดยคำนึงถึงกฎหมายคุ้มครองสัตว์ป่าในพื้นที่

4) ป้องกันระยะยาว

• จัด ตารางล้าง-อบแห้งคอก ประจำสัปดาห์
• ตรวจคอก ทุก 7–14 วัน ในฤดูร้อน และบันทึกจำนวนที่พบ
• แยกพื้นที่ พักฝูงใหม่ (quarantine) 2 สัปดาห์ก่อนเข้าคอกหลัก

เช็กลิสต์ลงมือ (เก็บไว้หน้าคอก)

• ตรวจคอน-ซอกหลืบทุกสัปดาห์
• กวาด-ดูด-ฉีดล้างแรงดันสูง + อบแห้ง
• พ่นเฉพาะจุด + พ่นซ้ำทุก 5–7 วัน จนครบอย่างน้อย 2–3 รอบ
• อุดรอยแตก/ติดกันนกทำรัง
• บันทึกผลตรวจและปรับแผนตามฤดูกาล

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ ไรนก (Poultry Red Mite)

คำถามที่ 1 จะรู้ได้อย่างไรว่าไก่ในเล้ามีไรนก?

สัญญาณเตือนที่พบบ่อย ได้แก่ ไก่กระสับกระส่ายตอนกลางคืน ผลผลิตไข่ลด น้ำหนักตัวลด หงอนซีด และหากตรวจคอนหรือถาดรองมูลตอนเช้ามืดมักเห็นไรนกสีแดงเล็ก ๆ เคลื่อนไหว หรือคราบเลือดติดบนผ้า/ไม้

คำถามที่ 2 ไรนกอยู่ได้กี่วันถ้าไม่มีไก่ให้กัด?

โดยทั่วไปตัวเต็มวัยอยู่ได้ราว 2–3 เดือนโดยไม่ดูดเลือด แต่เมื่อมีโฮสต์ใกล้ ๆ (เช่น ไก่ นกป่า หรือแม้แต่มนุษย์) พวกมันจะกลับมาโจมตีทันที นี่คือเหตุผลที่ไรนกยังระบาดซ้ำ แม้จะว่างเล้าไว้ชั่วคราว

คำถามที่ 3 ทำไมพ่นยาหลายครั้งแต่ไรนกยังกลับมา?

เพราะวงจรชีวิตสั้นเพียง ~7 วัน ไข่ที่ฟักใหม่จะไม่ตายจากการพ่นครั้งแรก หากไม่พ่นซ้ำตามรอบ 5–7 วัน พร้อมทั้งขูด–ล้าง–อบแห้งและอุดรอยแตกที่มันซ่อน ไรนกจะฟักต่อเนื่องและกลับมาระบาดทันที