ระบุตัวให้ชัด (Identification)

• ขนาด 2–3 มม. ไม่มีปีก ลำตัวแบน “ด้านข้าง” เพื่อสอดแทรกขนสัตว์
• ขาหลังยาว กระโดดได้ไกล
• มี “หวี” สองตำแหน่ง (genal & pronotal ctenidia) เป็นเอกลักษณ์ของหมัดแมว
• ตัวเต็มวัยไวต่อ แรงสั่น/แรงกด/ความร้อน/เสียง/CO₂—จึงพุ่งเข้าหาเจ้าบ้านได้เร็ว

วงจรชีวิต (4 ระยะครบวงจร)

• ไข่ → ตัวอ่อน → ดักแด้ → ตัวเต็มวัย
• ระยะทั้งหมด ~2 สัปดาห์–8 เดือน (แปรตามอุณหภูมิ–ความชื้น–อาหาร)
• ระยะดักแด้ทนทาน เปิดออกเมื่อมีสัญญาณเจ้าบ้าน (ความร้อน/การสั่น/CO₂)
• สำคัญ: หมัดแมว อยู่ได้ไม่ยั่งยืนด้วยเลือดคนเพียงอย่างเดียว จึงชอบอาศัยบนแมว/สุนัขมากกว่า

พฤติกรรม & จุดซ่อน

• จะ “ลองกัด” เพื่อเช็กว่าเหยื่อเหมาะไหม ถ้าไม่ใช่จะกระโดดหนี
• ทำรัง–วางไข่ในจุดที่สัตว์นอนประจำ: ตะกร้าแมว พรม โซฟา รอยต่อพื้น → ตัวอ่อนกินเศษอินทรีย์/มูลหมัด
• ในบ้านที่อุ่น–ชื้น วงจรจะเดินเร็วและระบาดไว

สัญญาณที่ควรจับตา

• สัตว์เลี้ยง เกา/กัดขน บริเวณคอ–โคนหาง
• พบ จุดดำๆ (flea dirt) บนผิวหนัง/หวี
• คนในบ้านมี ตุ่มคันเล็กๆ แถวข้อเท้า–น่อง โดยเฉพาะตอนเช้า
• จุดดำบนผ้าปู/ปลอกหมอนบริเวณที่สัตว์ชอบนอน

แผนกำจัด “แบบยั่งยืน” (IPM) — ทำทีเดียวให้ครบทั้ง “สัตว์ + บ้าน + พื้นที่รอบบ้าน”

1) บนตัวสัตว์ (หัวใจของการหยุดวงจร)

• ปรึกษาสัตวแพทย์ เลือก ยาหยอดหลัง/ยากิน ที่ออกฤทธิ์ต่อหมัด (เช่น isoxazoline, fipronil, imidacloprid ตามดุลยพินิจสัตวแพทย์)
• รักษาทุกตัว ในบ้านพร้อมกันต่อเนื่อง อย่างน้อย 3 เดือน (ครอบรอบไข่–ดักแด้)
• ใช้ หวีหมัด วันเว้นวัน ช่วยลดตัวเต็มวัยและตรวจผล

2) ภายในบ้าน (ตัดฐานเพาะเลี้ยง)

• ดูดฝุ่นหนัก ๆ วันเว้นวัน 7–14 วัน (พรม ซอกบัว โซฟา ใต้เตียง) แล้วทิ้งถุง/ล้างกล่องทันที
• ซัก–อบร้อน ≥60°C : ผ้าปู–ปลอกหมอน–ผ้าห่มสัตว์–ปลอกตะกร้า
• ใช้สเปรย์/สารควบคุมการเจริญเติบโตของแมลง (IGR เช่น methoprene/pyriproxyfen) เฉพาะจุด ตามฉลาก เพื่อขัดขวาง ไข่–ตัวอ่อน
• เลี่ยง “ฟอกเกอร์” แบบรมทั่วห้องที่มักไม่ถึงจุดซ่อนในพรม/ซอกบัว

3) นอกบ้าน (ถ้ามี)

• ตัดหญ้าให้เตี้ย เก็บเศษใบไม้ชื้น
• โฟกัส จุดที่สัตว์นอนกลางแจ้ง ใต้เฉลียง/โรงรถ—ทำความสะอาดและพ่น IGR ตามฉลาก

4) ป้องกันการระบาดซ้ำ

• วาง ตารางยาป้องกันรายเดือน ให้สัตว์เลี้ยง (ตลอดปี)
• ทำความสะอาดตะกร้า/ผ้าปูทุกสัปดาห์
• ตรวจสัตว์ทันทีหลังกลับจากเพื่อน/ Pet hotel / เดินสวน

เช็กลิสต์ลงมือ (เก็บไว้ใช้)

• นัดสัตวแพทย์: เริ่มยาหยอด/ยากิน ทุกตัว
• ดูดฝุ่นลึก ๆ + ทิ้งถุง/ล้างกล่อง
• ซัก–อบร้อนชุดเครื่องนอนสัตว์ ≥60°C
• พ่น IGR เฉพาะจุด ตามฉลาก (ใน/นอกบ้าน)
• คุมความสะอาดต่อเนื่อง 3–4 สัปดาห์
• ป้องกันรายเดือนตลอดปี

FAQ: 3 คำถามยอดฮิต ของ หมัดแมว (Ctenocephalides felis)

คำถามที่ 1 หมัดแมวกัดคนได้ไหม อันตรายหรือไม่?

กัดได้แน่นอนครับ โดยมักกัดแถวข้อเท้า–น่องเพราะอยู่ใกล้พื้น ผลคือคัน บวมแดง และอาจติดเชื้อจากการเกาได้ บางรายอาจแพ้รุนแรงขึ้นเป็นผื่นลมพิษ หรือถ้าเลี้ยงสัตว์หลายตัว หมัดยังเป็นพาหะพยาธิตัวตืด (Dipylidium caninum) ได้อีกด้วย

คำถามที่ 2 หมัดแมวอยู่ได้นานแค่ไหนถ้าไม่มีสัตว์ให้กัด?

หมัดตัวเต็มวัยอาจอยู่ได้ไม่กี่วันหากไม่มีเลือด แต่ระยะดักแด้ (pupal stage) สามารถทนอยู่ในสิ่งแวดล้อมได้หลายสัปดาห์ถึงหลายเดือน จนกว่าจะรับสัญญาณเจ้าบ้าน (ความร้อน–การสั่น–CO₂) จึงฟักออกมา นี่คือเหตุผลที่บ้านยังเห็นหมัดโผล่มาแม้เลี้ยงสัตว์ออกไปแล้ว

คำถามที่ 3 กำจัดหมัดแมวแบบไหนได้ผลยั่งยืนที่สุด?

คำตอบ: วิธีที่ได้ผลจริงต้องทำแบบ IPM (Integrated Pest Management) คือ:

• บนสัตว์เลี้ยง: ใช้ยากินหรือยาหยอดหลังตามสัตวแพทย์
• ในบ้าน: ดูดฝุ่น + ซัก–อบร้อน + ใช้ IGR ตัดวงจรไข่–ตัวอ่อน
• นอกบ้าน: ตัดหญ้า เก็บเศษชื้น และทำความสะอาดจุดที่สัตว์นอน